Ин сӯраро ду номаст : сӯраи алзмру сӯраи алғрФ . Қоли вҳби бен мнбаҳи алимонӣ : ман аҳби ани иърФи қзоءи аллоҳи ъзу ҷли фии халқаи Флиқрأи сӯраи алғрФ . Ин сӯраи чаҳор ҳазор ва ҳафтсад ва ҳашт ҳарфаст ва ҳазор ва сад ва навад ва ду клмт ва ҳафтод ва панҷ оят . Ҷумла ба Макка фурӯ омад аз осмони магари се оят ки ба Мадинаи Фрўомд : « қул ё ибодии аллазӣнаи أсрФўо » илои тамоми сулси оёт . Ва дарин сӯраи ҳафт оят мансӯхаст боити сайфи яке : إни аллоҳи иҳкми бинҳми фии мо ҳам фӣаи ихтлФўн . Дигар : Фоъбдўои мо шӣтми ман дуна . Сеюм : أи лӣси аллоҳи бъзизи зии интиқом . Чаҳорум : қул ё қавми аъмлўои алии мконткми إнии омил . Панҷум : ФсўФи тълмўни ман иأтиаҳи азоби ихзиаҳу иҳли алайҳи азоби муқӣм . Шашум : Фмни аҳтдии ФлнФсаҳ ва ман зли Фإнмои изли алайҳо ва мо أнти алайҳими бўкил . Ҳафтум : қул аллоҳами фотири алсмоўоту алأрз . . . Алоиаҳи насхи маъноҳо боиаҳи алсиФ . Ва ани абии бен каъби қоли қоли расӯли аллоҳ ( с ) : « ман қрأи сӯраи алзмри лами иқтъи аллоҳи рҷоءаҳу эътоаи савоби алхоӣФин » .
Ва ани ъоӣшаҳи қолат : кони расӯли аллоҳ ( с ) иқрأи кули лайла банӣ Исроилу алзмр .
Қавла : танзили алкитоб эй ҳозои танзили алкитоб . Ва қил : танзили алкитоби мбтдоу хубра « ман аллоҳи алъзизи алҳким » эй танзили алқуръони ман аллоҳи лои комаи иқўли алмшркўни ани мҳмдои тқўлаҳи ман тлқоء нафса . Ва қил : маъноаи танзили алкитоби ман аллоҳи Фостмъўои ?лау аъмлўо ба , « алъзиз » фии султона « алҳким » фии тадбир .
« إнои أнзлнои إлики алкитоби болҳқ » яъне лосбот алҳақу ҳўи алоямони биллоҳу сифота .
Ва қил : болсдқи фии алохбори ъмои кону ъмои икўну қил : « болҳқ » яъне бмои ҳақи фии алктби ман инзолаи алейк ,у лӣси қавла : « إнои أнзлно » ткророи лони алаввали колънўони ллктоб ,у ассонии лабёни мо фии алкитоб .
« Фоъбди аллоҳи мхлсои ?лаи аддӣн » улхитоби ллнбӣ ,у алмрод ба ҳўу уммата , эй аъбдўаҳи мухлисин ?лаи алтоъаҳи ман ғайри шоибаи шаку нифоқ , « أлои ллаҳи аддӣни алхолс » « аддӣн » ҳоҳнои калимаи лои илоҳи алои аллоҳу қил : ҳўи алислом . Ва қил : ҳўи алтоъаҳ , яъне : алои ллаҳи алтоъаҳи алхолсаҳи алтии тқъи мавқеи алқбўл . Ва қил : маъноаи лои истҳқи аддӣни алхолси алои ллаҳ .
Қол алнабӣ ( с ) : « қоли аллоҳи субҳона : ман амали лӣ амалан ашрки фӣаи маъаӣ ғайриӣ Фҳўи ?лаи калла ва ано манеҳ барии ءу анои ағнии алоғнёءи ани алшрк » .
Ва қоли слии аллоҳи алайҳу силам : « лои иқбли аллоҳ амалан фӣаи миқдори зарраи ман рёء » .
«у аллазӣнаи атхзўои ман дунаи أўлёء » яъне алосном , « мо нъбдҳм » алқўли ҳоҳнои мзмр , эйу иқўлўни мо нъбдҳм , « إлои лиқрбўнои إлии аллоҳ » қоли қтодаҳ : анҳми конўои азои қили ?лаам : ман рбкм ва ман хлқкм ва ман халқи алсмоўоту аларз ? қолўо : аллоҳ . Фиқоли ?лаам : Фмои маънии ъбодткми алоўсон ?
Қолўо : « лиқрбўнои إлии аллоҳи зулфӣ » эй қурбӣ ,у ҳўи исми ақими мақоми лмсдри конаи қол , алои лиқрбўнои илои аллоҳ тақрйбану ишФъўо лно ъанд аллоҳ . Қил : ҳам алмлоӣкаҳу исоу ъзир .
« إни аллоҳи иҳкми бинҳми фии мо ҳам фӣаи ихтлФўн » эй иҳкми байни алмуслимӣну алмшркини Физҳри алмҳқи ман алмбтл ,у ҳозои ради лқўлҳму ваъиду қил : ҳозои алохтлоФи қавла : ФохтлФи алأҳзоби ман бинҳми Фолоҳзоби ман алнсории тҳзбўои фии исоу аФтрқўои сулси фарқ : алнстўриаҳу алмлкоӣиаҳу алиъқўбиаҳ , фирқаи тқўл : исои ҳўи аллоҳ ,у фирқаи тқўл : ҳўи ибни аллоҳ ,у фирқаи тқўл : ҳўи шарики аллоҳ ,у фӣ слостҳм назул қавлаи ъзу ҷл : лақади куфри аллазӣнаи қолўои إни аллоҳи ҳўи алмсиҳи ибни Маряму қавла : лақади куфри аллазӣнаи қолўои إни аллоҳи солиси салоса ,у қавла : أи أнти қиллати ллнос . . . Алоиаҳ .
« إни аллоҳи лои иҳдӣ » лои иршди илои дайна . Ва қил : лои иҳдии илои алҷнаҳ « ман ҳўи козиб » фии қавла : алмлоӣкаҳи бенот аллоҳ ,у ъзири ибни аллоҳ ,у алмсиҳи ибни аллоҳ , « куффор » икФри неъматау иъбди ғайра .
« луи أроди аллоҳи أни итхзи влдо » комаи зъмўо , « лостФии ммои ихлқи мо ишоء » яъне алмлоӣкаҳ , комаи қол : « луи أрднои أни нтхзи лҳўои лотхзноаҳи ман лдно » . Ва қил : маъноаи луи атхзи ман халқаи влдои лами итхзаҳи бохтёрҳми бали истФии ман халқаи ман ишоء , сам назиҳ нафса Фқоли субҳонаи тнзиҳои ?лаи ани злки ммои лои илиқи бтҳортаҳ : « ҳўи аллоҳи алвоҳад » лои шарики ?ла « алқҳор » лхлқаҳ .
« халқи алсмоўоту алأрзи болҳқ » яъне бқўлаҳ алҳақу ҳў « кун » . Ва қил : хлқҳмои лоқомаҳ алҳақ бҳмо , « икўри аллили алии алнҳору икўри алнҳори алии аллил » инқси ман аллили Физиди фии алнҳору инқси ман алнҳори Физиди фии аллили Фмои нақси ман аллили дахли фии алнҳор ва мо нақс .
Ман алнҳори дахли фии аллил ,у мунтаҳии алнқсони тсъи соъоту мунтаҳии алзёдаҳи хумси ъушраи соъаҳ ,у маънии алкўри алзёдаҳ , ман қўлҳм : наузи биллоҳи ман алҳўри баъди алкўр , эй ман алнқсони баъди алзёдаҳ . Ва қил : асли алткўири аллФу алҷмъ , ва манеҳ кӯри алъмомаҳ ва манеҳ кораи алқсор .
«у схри алшмсу алқмр » зллҳмои лмноФъ банӣ одам , « кули иҷрии лأҷли мсмӣ » яъне иҷрёни ман аднии мнозлҳмои илои ақсои мнозлҳмо , сами иъўдони кзлки лои иҷоўзонаҳ . Ва қил : « алаҷали алмсмӣ » қиёми алсоъаҳ , « أлои ҳўи алъзиз » эй алои ман феъли злки ҳўи алъзизи алзии лои иғолби фии малака , « алғФор » алзии лои итъозмаҳи ғуфрони алзнўбу ани касрат .
Баъзе аҳл илм гуфтаанд : офтоби шаст фарсангасту моҳи чиҳил фарсанг : ва аз ибни аббос ривоят кардаанд ки офтоб чандонаст ки ҳамаи замин аз шарқ то ғарбу моҳи чандон ки нимаи замин . Ва фии рўоиаҳи ахрии сӣли ибни аббос : кам тӯли алшмсу алқмр ва кам арзҳо ? Фқол : тсъи моӣаҳи фарсахи фии тсъи моӣаҳи фарсаху тӯли алкўокби аснои ъушри Фрсхои фии аснии ъушри Фрсхо . Ва гуфтаанд : офтоб аз нури курсии офариду курсӣ аз нури арши офариду арш аз нури каломи худ офарид , қоли аллоҳи таъолӣ : إнмои қўлнои лшии ءи إзои أрдноаҳ أн нақавл ?ла кун Фикўн ва гуфтаанд : раби алъзаҳ ҳар якеро аз ин офтобу моҳи гардунии офарӣда ки сесад ва шаст гӯша дорад , бар ҳар гӯшае Фриштаҳ эй муваккил карда то онро мекашад , чун бмғрб фурӯ шаванд ҳамеи раванд то зери арши малики ҷли ҷалола , Фзлки қавлаи таъолӣ :у алшмси тҷрии лмстқри лҳоу қади сабақи шарҳа . Ва ани абии эмомаи албоҳлии қоли қоли расӯли аллоҳ ( с ) : «у кули болшмси сабъаи амлоки ирмўнҳои болслҷу луи лои злки мо исобати шиӣои алои аҳрқтаҳ »
Ва ани ҳёни бен ътиаҳи қол : алшмсу алқмру алнҷўми фии фалаки байни алсмоءу аларзи тдўр . Гуфтаанд : чаҳор чиз дар олам ягонаасту осори эшон баҳамаи олами расида , офтоби якеу моҳи якеу нури эшон баҳамаи олами расида , ин далеласт ки аллоҳи ҷли ҷалолаи якеу қудрату раҳмати ваии баҳамаи олами расида , ва ба қоли аллоҳи ъзу ҷл . Ва ҳўи алии кули шайъи ءи қадиру раҳматии вусъати кули шайъи ء . Ва гуфтаанд : ситорагони осмони ду қисманд қисмӣ бар офтоб гузар кунанд ва аз вай равшаноӣ гиранду қисмии офтоб бар эшон гузар кунад ва эшонро равшаноӣ диҳад . Аз рӯй ишорат мегуяд : муъминони ду гуруҳанд гуруҳе бадаргоҳ шаванд биҷаҳаду иҷтиҳод то нур ҳидоят ёбанд лқўлаҳи таъолӣ :у аллазӣнаи ҷоҳдўои Финои лнҳдинҳми сблно ва гуруҳе онанд ки анояти азалӣ бар эшон гузар кунад ва эшонро нур маърифат диҳад лқўлаҳ : أи Фмни шарҳи аллоҳи садраи ллإсломи Фҳўи алии нури ман раба .
Қавла : хлқкми ман нафаси воҳида яъне одам « сами ҷаъли минҳои завҷҳо » яъне ҳўоءи хилқати ман қсирии одаму ҳўи охири азлоъа . Ва фии алхбр : « лни тстқими алмрأаҳи алии халқи анҳо хилқати ман зилъи аъўҷ » .
«у أнзли лаками ман алأнъом » маънии алонзоли ҳоҳнои алоҳдосу алоншоءи кқўлаҳ : أнзлнои алайкуми лбосо . Ва қил : анзли алмоءи алзии ҳўи сабаби наботи алқтни алзӣ икўн манеҳ аллбосу сабаби алнботи алзии тбқӣ ба алонъом . Ва қил : анзлнои ман алҷнаҳи алии одам . Ва қил : « أнзли лаками ман алأнъом » эй ҷаълҳо лаками нзлоу рзқо . « смониаҳи أзўоҷ » яъне смониаҳи асноф , « ман алзأни аснин ва ман алмъзи аснин ва ман алإбли аснин ва ман албқри аснин »у хсти ҳзаҳи болзкри лксраҳи алонтқоъи баҳои ман аллбну аллҳму алҷлду алшъру алўбр . Алозўоҷи ҷамъи завҷ ,у алзўҷи алФрди ?ла мисли ,у қади иқоли лҳмои завҷи тқўл : завҷи ҳаммомау завҷи хФ .
« ихлқкми фии бутуни أмҳоткм » эй фии арҳомҳн « хлқои ман баъди халқ » нутфаи сами ълқаҳи сами мзғаҳи сами узамои сами лҳмои сами аншأноҳми хлқои охири сўрҳми сами нафхи Фиҳми алрўҳ , назираи қавла :у қади хлқкми أтўоро . Ва қил : « хлқои ман баъди халқ » эй хлқои фии батни алоами баъди халқи фии сулби одами алайҳи ассалом , « фии зулмоти слос » яъне албтну алрҳму алмшимаҳ . « злкми аллоҳи рбкм » эй алзии халқи ҳзаҳи алошёءи ҳўи рбкми алии алҳқиқаҳ , « ?лаи алмалики лои إлаҳи إлои ҳўи Фأнии тсрФўн » ани тариқ алҳақ баъди ҳозои албён ?
« إни ткФрўо » ё аҳли Макка « Фإни аллоҳи ғании ънкм » эй ани ъбодткми кқўлаҳ : إни ткФрўои أнтм ва ман фии алأрзи ҷмиъои Фإни аллоҳи лғнии ҳамид . Ва кқўлаҳ : ФкФрўоу тўлўоу астғнии аллоҳ , «у лои ирзии лъбодаҳ » эй лъбодаҳи алмؤмнин « алкФр » ва ҳам аллазӣнаи қоли аллоҳи таъолӣ : إни ибодии лӣси лаки алайҳими султони Фикўни ъомои фии аллФзи хосои фии алмънии кқўлаҳ : айнан ишрби баҳои ибоди аллоҳ яъне баъзи ибоди аллоҳу иҷроаи қавми алии алъмўм ,у ҳўи қавли алслФи қолўо : куфри алкоФри ғайри маразии ллаҳи ъзу ҷлу ани кони бородтаҳу афъоли алъбоди кулҳо хайрҳо ва шарҳо махлуқаи ллаҳи ъзу ҷлу ани кони бородтаҳу афъоли алъбоди муродаи ?лаи лои тҷрии фии алмалику алмлкўти турфаи айну лои Флтаҳи хотиру лои лФтаҳи нозири алои бқзоءи аллоҳу қадарау бородтаҳу мшитаҳ ,у лои роди лқзоӣаҳу лои мъқби лҳкмаҳи изли ман ишоءу иҳдии ман ишоءи лои исӣли ъмои иФъл ва ҳам исӣлўн » .
Бдонкаҳи афъоли бандагони неку бади эшон тоъату маъсияти эшон ҳаракоту саканоти эшон ҳамаи бқзоу ҳукм аллоҳасту бородту машйат ӯ , ҳар чаҳ ҳаст ва буд ва хоҳад буд ҳамаи бтдбиру тақдир ӯ , он кунад ки худ хоҳаду касро нарасад ки эътироз кунад бар ҳукму феъл ӯ , кӯзагарро расад дар ҳарфати худ ки аз баъзе гул кӯза кунад ва аз баъзе коса ва аз баъзе хнбраҳу касро нарасад ки эътироз кунад бар вай , султонро расад ки баъзе бандагони худро стўрбонӣ диҳад ва баъзеро хазинаи дорӣ ва баъзеро ҷони дорӣу касро нарасад ки бирав эътироз кунад , пас худованди кунин ва оламин ки ҳафт осмон ва ҳафт замини малик ва малик ӯст ҳамаи бандау чокар ӯ агар якеро бихонад ва бинавозад ва якеро баранд ва биндозад кро расад ки бар ӯ эътироз кунад , бисёр феълҳо буд ки аз мо зишт буд ва аз аллоҳи некӯ буду писандида , ӯро ҷли ҷалола такаббур расаду азуи некӯ буд ва моро нарасад ва аз мо зишт буд зеро ки ӯ худовандаст ва мо банда , ӯ офаридагораст ва мо офарӣда , ӯ ҷли ҷалола он кунад ки худ хоҳад ва ончӣ хоҳад ки кунад кардаш некӯ буд зеро ки нахоҳад ки кунад магари онкӣ дар ҳикмати некӯ буд . Нигунсори боди мӯътазилӣ ки гуфт : аллоҳ гуноҳ нахоҳад бар банда ки хостани гуноҳи зишт буд , на чунонаст ки мӯътазилӣ гуфт , аллоҳ дар азал озол донист ки банда Чехияанд нахост ки ончӣ вай донад чунон набӯд ки пас илми ваии хато буд , аллоҳ дар азал донист ки қавмӣ кофар шаванду аллоҳи эшонро бироаҳ кунад чунонк фармуд : «у أзлаҳи аллоҳи алии илм » чун аз касе куфр донад ва он гуҳ нахоҳад ки он куфр ки аз вай донад ҳам чунон буд ва хоҳад ки аз ваии имон буд пас хоста буд ки илми вай хато шавад ва он дар худовандии нақс буд таъолии аллоҳи ъмои иқўли алмътзлии ълўои кбиро . Эътиқод чунон кун ки ҳақи ҷли ҷалола аз мо гуноҳ донад ва мо ҷуз он накунем ки вай аз мо донад ва он дониши ваии гуноҳро бар ваии айб на ва моро дар илми ваии ҳуҷҷат на , ҳамчунин гуноҳи мо бородт ва хост ӯст ва он хостани гуноҳ аз ваии зишт нау хости ваии моро ҳуҷҷат на , ва дарин хостани гуноҳ аз мо ғараз онаст то донистаи вай ҳосил ояд ҳамчунонк вай донист . Қоли умри бен абди алъзиз : азои хосмткми алқдриаҳи Фхосмўҳми болълми тхсмўҳм , маънии злки ани алрҷли азои ақри бони аллоҳи ъзу ҷли илми ман алъбди мо ҳўи омилаи сами қол : лами ишأи аллоҳи ани иъмли алъбди мо илм манеҳ Фқди нақзи фӣ нафса мо ҳоўли ибромау васфи аллоҳ бо аҷзи аҷз ,у ани қоли лами иълми ман алъбди мо ҳўи омилаи Фқди васфи аллоҳи болҷҳлу ?лаами алўили ммои исФўн .
Қавла :у إни тшкрўои ирзаҳи лаками маънии алшкри ҳоҳнои алтсдиқу алтўҳид яъне : ани тؤмнўои брбкму тўҳдўаҳи ирзаҳи лаками Фисибкми алайҳ . Қрأи абӯи Амр : « ирзаҳ » сокинаи алҳоء ,у ихтлсҳои аҳли алмдинаҳ ,у ъосму Ҳамзау албоқўни болошбоъ . «у лои тзри возраҳи визри أхрӣ » ани лои иؤхзи аҳади бзнби ғайра , « сами إлии рбкми мрҷъкми Финбӣкми бмои кантами тъмлўни إнаҳи алӣами бзоти алсдўр » Фиҳосбкми алайҳоу иҷозикм .
«у إзои миси алإнсони зр » эй блоء ва шуда « дуои рабаи мнибои إлиаҳ » роҷъои илайҳи мстғисо ба , эй лами идъи сўоаҳи лълмаҳ бона лои иқдри алии кашфи алзри ғайра , « сами إзои хўлаҳ » эй эътоа « наамма манеҳ » эй ман аллоҳ . Алтхўили алтмлик ,у алхўли алии ваҷҳин : алхўли алхдму алмолику рбмои адхлўои фӣаи алонъом ,у алхўли алсосаҳ , иқол : фалони тхўли аҳла , эй исўсҳму имўнҳм ,у воҳиди алхўли хоӣл . Ва фии алхбри фии сафаи мулӯки охир алзмон : « итхзўни дайни аллоҳи дхлоу моли аллоҳи дўлоу ибоди аллоҳи хўло »
Маъноа : иқҳрўнҳму итхзўнҳми ъбидо .
« насӣ мо кони идъўои إлиаҳи ман қабл » Эй насӣ алзри алзии кони идъўи аллоҳи илои кашфа , ҳозои кқўлаҳ : мари кأни лами идънои إлии зри мисау қил : насӣ аллоҳи алзии кони идъўаҳ , Фикўн « мо » бмънӣ « ман » , кқўлаҳ : «у лои أнтми ъобдўни мо أъбд » .
«у ҷаъли ллаҳи أндодои лизли ани сиблата » яъне лизли ани дайни алислому ани сиблати алшкр .
Ва алломи лоами алъоқбаҳ ,у қрии бзми алёء , эй лизл нафса ани алшкр . Ва қил : лизли аннос ,у алломи лоами алълаҳ .
« қул » ё Муҳамади лиҳозои алкоФр , « таматтуъи бкФрки қлило » ҳозои амри бмънии алтҳдид , эй ъаш бкФрки қлилои фии алднёи илои аҷлк , « إнки ман أсҳоби алнор » фии алохраҳ . Нзлти ҳзаҳи алоиаҳи фии Утбаи бен рабеъа ,у қоли мақотил : фии абии ҳзиФаҳи бен алмғираҳи алмхзўмӣ .
Ва қил : оми фии кули кофар .