Ин сӯраи ҳафтод ва ҳафт ҳарфаст , нӯздаҳи калима , се оят . Ҷумла ба Мадина фурӯ омад . Қавмӣ гуфтанд : ?маккейаст , ин сӯра ба Макка фурӯ омад . Ва дарин сӯраи носих ва мансӯх нест . Ва дар хабараст аз Мустафо ( с ) : « ҳар ки ин сӯра бархонад , чунонаст ки бо Мустафо ( с ) рӯзи фатҳи Маккаи онҷо ҳозир бӯдау бсўобу каромати он ҷамъи расида » . Қавла : إзои ҷоءи насри аллоҳу алФтҳи ҷумҳӯри муфассирон бар онанд ки : ин фатҳ , фатҳ Маккааст . Ва шарҳи ин қисса бар қавли Муҳамади бен исҳоқи бен ясор ва бар қавли уламои асҳоб ахбор онаст ки : расӯли худо ( с ) соли ҳудаибия ӯро бо Қурайш сулҳ афтод , бшрти онкӣ аз қбоӣли араб ҳар ки хоҳад дар аҳду амони расӯли худо ( с ) шавад ва ҳар ки хоҳад дар аҳду ақд Қурайш шавад . Бнўи хзоъаҳ дар аҳду амони расӯл худо шуданду бнўи бикр дар аҳд Қурайш шуданд . Ва пеш аз мабаси Мустафо ( с ) миёни ин ду қабӣлаи адоват буд , бсбби онкии бнўи хзоъаҳи якеро кушта буданд аз банӣ бикр ва эшон он адоват дар дил гирифта буданд ,у пайвастаи он хусумату кӣна дар дил дошта . Чун он сулҳ афтод . Расӯл ( с ) ба Мадина боз шуду макён силаҳ биниҳоданд ва эмин шуданд . Чун солӣ бар омад , бнўи бикр аз макён ёрӣ хостанд ва бар банӣ хзоъаҳи афтоданду халқиро бикуштанду боқӣ бҳзимт шуданд . Ҷабраил ( ъ ) аз пайғоми ҳақи ҷл ҷалола омаду расӯл ( с )ро хабар дод ки эшон нақз аҳд карданд , акнӯн басӣҷ роҳ кун , ба Маккаи рӯ , ки вақт фатҳ омад . Ва бнўи хзоъаҳи нафири номаи брсўл ( с ) фиристоданд ,у расӯли худ хабар дошт . Қурайш чун бдонстнд ки расӯли худо ( с ) аз он ҳол хабар ёфт , бтрсиднду руъбии азим дар дил эшон афтод . Гуфтанд : набояд ки расӯли эшонро ёрӣ диҳад ва бар мо чира шаванд . Бӯи Сафёнро фаро роҳ карданд то ба Мадина шавад ва аз расӯли худо ( с ) узр хоҳад . Ҷабраил ( ъ ) омаду расӯлро хабар дод аз омадани бӯи Сафён . Ва расӯли ёронро гуфт ки : бӯи Сафёни бъзр ҳаме ояд ва ман қабул нахоҳам кард . Бӯи Сафён чун ба Мадина расед , нахусти бадари хонаи Фотимаи алайҳо ассалом шуду қисса худ бигуфт . Фотима ( ъ ) гуфт : ин кори бузургтар аз онаст ки ҳадиси занон дар он гунҷад ! пас бнздики расӯл ( с ) шуд ,у расӯл ( с ) беш аз он нагуфт ки : макён аҳд бишикастанд ! ва низ ҷавоби суханони ваии надод то бӯи Сафён навмед бархест ва бнздикам ҳабибаи духтар хеш шуд ки аёли расӯл буд . Ва он рӯзи навбати расӯли онҷо буд . Нтъӣ аз адими ъукозӣ боз карда ки расӯл ( с ) бар онҷо нишастӣ . Бӯи Сафёни хост ки бар онҷо нишинад ,ам ҳабиба бнгзошт гуфт : ин ҷомаи расӯл ( с )у ҷои расӯл ( с )аст , кофарро бо наҷосат куфр нарасад ва насазад ки бар ҷомау ҷои расӯл ( с ) нишинад ! бӯи Сафёни ғамгину навмеди бози гашту қасд Макка кард . Пас расӯл ( с ) муҳоҷиру ансорро ҷамъ кард ва гуфт : асбоби роҳро бисозед ки бсФр мебояд шуд . Ёронро дшхўор омад ки сафар рӯм мепиндоштанд , аз онкии хабари рӯми омада буд . Ва расӯл ( с ) ҳадиси Макка пинҳон дошт то он соъат ки фарои роҳ буд . Берун омад бо даҳ ҳазор савори пиёдау сӯй Макка рафт ва фармуд ки : сари роҳҳо фурӯ гиред то пеш аз мо касе боишон нарасад . Занӣ буд номи вайсора мғниаҳ буд . Ва низ дар миёни лашгари ҷома шӯе кардӣ , млтФаҳ эй ситад аз ҳотби бен абии блтъаҳ ба Макка . Ва қиссаи ин зан ва ин млтФаҳ дар абтдоءи сӯраи алммтҳнаҳ баён карда шуд . Пас расӯли худо ( с ) бо лашгари исломи рафтанд то бғтФони расиданд . Ва аҳли Маккаро аз эшон хабар на , аммо ҳаме тарсиданду бӯи Сафёнро гуфтанд : ҳеҷ хабар аз Муҳамад ( с ) намерасад ва моро дил машғӯласт ? якеро бифирист то хабари бози орад . Бӯ Сафён гуфт : ин кор манаст . Ман худ бираваму ҳақиқати ин ҳол боз донам . Бӯи Сафён бо ҳакими бен ҳзом бирафтанд бароаи Мадина то бғтФони расиданди бшбу ҳамаи кӯҳу дашту саҳрои равшанои диданд аз чароғҳо ва оташҳо ки афрӯхта буданд . Бӯи Сафёни таъаҷҷуб ҳаме кард ки ин магар на Муҳамад ( с )аст ки ӯро чандини сипоҳ ва ҳашам набошад !у аббоси бен абди алмтлби он шаб аз лашгаргоҳи беруни омада буд ,у таҷассуси ахбор ҳаме кард . Бӯи Сафён бар вай расед ,у миёни аббосу бӯи Сафёни дӯстӣ буд аз қадим , боз гуфт : эй бо Сафёни ту ӣнҷо чигуна афтодӣ ? бойени вақт агар умр туро дарёбад туро ҳалок кунад ! он гуҳ ӯро бар мркўби худ нишонду радифи хеши сохт . Умри ҳамон соъати беруни омада буд , чун бӯи Сафёнро дид теғ баркашиду қасди қатл вай кард . Аббос гуфт : эй умр ӯ дар амон манаст ! пас умр рафт то расӯл ( с )ро хабар кунад . Аббос низ бишитофт то ҳар ду баҳами бадари хаймаи расӯл ( с ) расиданд . Умр гуфт : ё расӯли аллоҳи ҳозои абӯи Сафёни адуи аллоҳи қади амкн аллоҳ манеҳ бғири аҳду лои ақди Фдънии азрби ънқаҳ ! аббос гуфт : ё расӯли аллоҳи ании қади аҷртаҳ ! пас расӯли худо ( с ) ӯро амон доду қасди умр аз вай боз дошт . Ва ӯро ба аббоси супурд , гуфт : « имшаби ту ӯро бхимаҳи хеш бар » . Аббос ӯро бхимаҳи хеши барад . Дигари рӯзи бомдоди бҳзрти расӯл ( с ) омад . Расӯл гуфт : « виҳк ё бо Сафёни аи лами иأни лаки ани тааллуми ани лои илоҳи алои аллоҳу ании расӯли аллоҳ » ?
Бӯ Сафён гуфт : бобии анату уммии мо аўслку аҳлмку акрмку аллоҳи лақади зннти ани луи кони маъаи аллоҳи илоҳи ғайраи лақади ағнии шиӣо . Модару падари ман фидои ту бод эй Муҳамад чаҳ ҳалиму Карим ки туе ва чаҳ бурдбору бузургвору Карими табъу хуши хуй ки туе эй Муҳамад . Ва аллоҳ ки занн ман чунонаст ки агар бо аллоҳи худои дигар будӣ азу корӣ бикшодӣ ва моро бакор омадӣ ! расӯл ( с ) гуфт : « ё бо Сафён наме доне ки ман расӯли хдоом » ? бӯ Сафён гуфт : чизе аз ин маънӣ дар дили ман май буд . Аббос гуфт : виҳк ё бо Сафёни аслму ашҳади ани лои илоҳи алои аллоҳу ани мҳмдои расӯли аллоҳ қабл ани изрби ънқк . Бӯи Сафён чун ин сухан аз аббос бишунид , калима шаҳодат бигуфту мусулмони гашт . Аббос гуфт : ё расӯли аллоҳи ин бӯи Сафёни мардии бузург манишаст . Ва тафохур дӯст дорад . Бо вай кароматӣ кун . Бирав навохтӣ на . Расӯл ( с ) фармуд : « ман дахли дори абии Сафёни Фҳўи омн ва ман дахли алмсҷди Фҳўи омн ва ман ағлқи алайҳ боба Фҳўи омн » .
Бӯи Сафёни хост ки аз пеш баравад ба Макка . Расӯл ( с ) аббосро гуфт .
« аҳбсаҳи бмсиқи алўодӣ ҳатто имри алайҳи ҷунуди аллоҳи Фироҳо » .
ӯро бар раҳгузари лашгар ислом бидор то ҳамаро бибинад аббос ӯро бар ммри лашгари исломи бдошт . Фавҷи фавҷ , ҷўқи ҷўқ , крдўси крдўс бар вай ҳаме гузаштанду аббоси вайро ҳаме гуфт ки : эшон кианд ва аз кадом қабӣлаанд .
Ва ҳар қавм ки ҳаме гузаштанд фаро аббос мегуфт : أи Фиҳми ибни ахик ? то он гуҳ ки вФдӣ азим даромад аз муҳоҷиру ансор . Ва расӯл ( с ) дар миёни эшон чун моҳ дар миёни ситорагони бӯ Сафён гуфт : бузург мулкӣ шуд ин бародари зодаи ту ! аббос гуфт : виҳк ё бо Сафёни ин на маликаст ки ин набувватаст ва ӯ малик нест ки ӯ пайғомбар худоӣаст . Ва расӯл ( с ) бар ноқа Эй нишаста , пушти мубораки хеши ду тоа кардау занах бар пеши полони ниҳода ҳаме гуфт : « анои абдаи лои илоҳи алои ҳўи вҳдаҳ , сидқи ваъдау насри абдау аъзи ҷндаҳу ҳзми алоҳзоби вҳдаҳ » .
Пас бӯи Сафён аз пеш бирафт ва дар Макка шуд . Ва гуфт : Муҳамад омад бо сипоҳии азим ки каси тоқат он надорад . Мардумон ҳаме гурехтанд , баъзе бкўаҳ ҳаме шуданд , баъзе дар масҷид , баъзе дар сарои бӯи Сафён то сарои вай пар шуд ва баъзе ҳаме омаданду даст бар дар сарой вай мениҳоданд . Он гуҳи як соъат аз рӯз қатл карданд ,у фии алхбри алсҳиҳи қол алнабӣ ( с ) явми фатҳи Макка : « ани ҳозои алблди ҳарамаи аллоҳи явми халқи алсмоўоту аларзи Фҳўи ҳароми бҳрмаҳи аллоҳи илои явми алқёмаҳу анаи лни иҳли алқтоли фӣаи лоҳди қаблӣу лами иҳли лии алои соъаҳ ман наҳор Фҳўи ҳароми бҳрмаҳи аллоҳи илои явми алқёмаҳ » .
Пас як соъати мардумони хзоъаҳро дастурӣ дод бқтл , он гуҳ наҳй кард , гуфт : « лои тқтлўои аҳдои алои ман қотлкм » ,у ҷамъии мушрикони он рӯз бо ҳам афтоданд , қариби чаҳор ҳазор мард , пешраву срхили эшон ъкрмаҳи бен абии ҷаҳл буду мқиси бен збобаҳу Суҳайли бен Амру Сафавони бен Умия , як замон бо холиди валиду сипоҳи ислом ҷанг карданд , охир бҳзимт шуданд ва дар Маккаи биҷузи он як замон қаттол нарафт . Вау расӯли худо ( с ) танӣ чандро номзад кард ки эшонро бикашед агар дарёбед . Пас қавмиро аз эшон дарёфтанд ва киштанду қавмиро дар наёфтанду бохр мусулмон шуданд .
Пас расӯли худо ( с ) дар масҷид шуд ва тавоф кард ва дар хонаи каъба боз кард ва бифармуд то батонро ҷумла берун андохтанд ва бишикастанду ҳблро ки бути маин буд бостонаҳ дар биФкнднд .
Бар гузаргоҳи мардум , то ҳар касе қадам бирав май нааду ҳақорату хории вай пайдо мешавад . Он гуҳи расӯл ( с ) балолро фармуд то бар боми каъбаи бонг намоз гуфту мусулмонон дар масҷид омаданду расӯл ( с ) даст дар ҳалқа овехт ва гуфт : « лои илоҳи алои аллоҳи вҳдаҳ , алҳмди ллаҳи вҳдаҳ , сидқи ваъдау насри ҷндаҳу ҳзми алоҳзоби вҳдаҳ » .
Мардумон ҳаме омаданд гуруҳи гуруҳ дар дайни ислом , чунонк раб алъзаҳ гуфт :у раъйати анноси идхлўни фии дайни аллоҳи أФўоҷо . Ва гуфтаанд : расӯли худо ( с ) ҳалқа дар каъба бигирифт ва рӯй бо қавм кард , гуфт : « мо зои ақўл ва мо тқўлўн » ?
Суҳайли ибн Амр бархест , гуфт : чгўим ё расӯли аллоҳ ? агар гӯям асилӣ , асилӣ агар гӯям карӣмӣ , аз ту Каримтару ҳалимтар кас нест ! лекин ваҳшатӣ афтод миёни туу қавми туу бони ваҳшат бғрбт афтодӣ , охири азизу макрами Бамёни қавми худ боз омадӣ агар наздики аҷониби азизу макрам будӣ наздики ақорби азизтару макрам тар бошӣ . Ту он кун ки сазои табъи Кариму халқи азим туаст . Расӯл ( с ) гуфт : « ман имрӯз он мегӯям бо шумо ки бародарами Юсуф ( ъ ) гуфт бо бародарони хеш : лои тсриби алайкуми алиўми иғФри аллоҳи лакаму ҳўи أрҳми алроҳмин . Қоли Муҳамади бен исҳоқ : кони ҷамеъи ман шаҳди фатҳи Маккаи ман алмуслимӣни ъушраи олоФ . Ва кони фатҳи Маккаи лъшри лёли бқини ман рамазони санаи смону ақоми расӯли аллоҳ ( с ) бимика баъди фатҳҳо хумси ъушраи лайла , иқсри алслоаҳи сами харҷи илои ҳўозну сқиФу қади нзлўои ҳнино . Қавла : إзои ҷоءи насри аллоҳу алФтҳи қоли ибни аббос : лмои ақбли расӯли аллоҳ ( с ) ман ғазваи ҳнин , анзлти ҳзаҳи алсўраҳи алайҳу қил : ҷоءаҳи насри аллоҳи ҳайни ҳоҷару овоаи алонсору тавваҷуҳати илайҳи алқбоӣлу котбтаҳи мулӯки аларзу фатҳати алайҳи Маккау шаръати ?лаи алшроӣъу аҳкмти ?лаи алоҳкому ақди алолўиаҳ ва ҷанд алҷнўду хтби бмноу Арафоту касрати алосному хозти хайли алисломи албҳор ,у зарби алии аҳли алкитоби алҷзиаҳу хоФаҳи малики алрўм .
Ва раъйати анноси идхлўни фии дайни аллоҳи أФўоҷои кони Фимо қабл исдқаҳи алрҷлу тсдқаҳи алмрأаҳи алии хавфи ман анносу иқосии ман алозии блоءи ъзимо , Флмои Динои аҷалаи тқсФи алайҳи анноси Фконти алқбилаҳи тأтиаҳи босрҳои исдқўнаҳу иҷоҳдўни маъаау иблғўни анҳу ҳатто атиаҳи аҳли алимни бқбоӣлҳоу мхолиФҳои Фсри баҳами срўрои ъзимо . Ва қол : « атикми аҳли алимни арқи анноси аФӣдаҳи алоямон ӣмону алҳкмаҳи ямонӣа » .
Ва қоли алҳсни лмои фатҳи аллоҳи ъзу ҷли алии расӯлаи Макка , қолати алъараби бъзҳми лбъз : аиҳо алқўми лои ядони лаками бҳؤлоءи Фҷълўои идхлўни фии дайни аллоҳи أФўоҷо . Ва рӯй ан алнабӣ ( с ) қол : « ани анноси дхлўои фии дайни аллоҳи أФўоҷо ва сихрҷўн манеҳ « аФўоҷо » . Қавла : Фсбҳи бҳмди рбк эй сли ллаҳи шкро алӣ наамма алейк . Ва қил : сбҳи бҳмди аллоҳи лои иҳмди ғайра .
Қолати ъоӣшаҳ : кони расӯли аллоҳ ( с ) фии охири умраи иксри фии рукӯъау суҷуда : « сбҳонки аллоҳаму бҳмдки аллоҳами ағФри лӣу таби алӣ » итоўли ҳзаҳи алоиаҳ .
Ва фии рўоиаҳ : « сбҳонки аллоҳаму бҳмдки астғФрку атўби алик » .
Қоли аҳли аллғаҳ : маънии алўоўи фии қавла : «у бҳмдк » эй сбҳтк . Аллоҳами бҷмиъи олоӣку бҳмдки сбҳтк . Ва қил : лмои нзлти ҳзаҳи алсўраҳ , қоли расӯли аллоҳ ( с ) : « қади нъити илои нафасӣ » .
Қоли алҳсн : аълами анаи қади ақтрби аҷалау амри болтсбиҳу алтўбаҳи лихтми ?лаи болзёдаҳи фии алъамали алсолҳ . Ва анам слмаҳи қолат : кони расӯли аллоҳ ( с ) бохраҳи лои иқўму лои иқъду лои иҷии ءу лои изҳби алои қол : « субҳони аллоҳу бҳмдаҳи астғФри аллоҳу атўби илайҳ » . Фқлно : ё расӯли аллоҳ : молики лои тқўму лои тқъду лои тҷии ءу лои тзҳби алои қиллат : « субҳони аллоҳу астғФри аллоҳу атўби илайҳ » ? қол : « фонии амрати баҳо » сами қро : إзои ҷоءи насри аллоҳу алФтҳ ҳатто хатмҳо .
Ва қоли мақотил : лмои нзлти ҳзаҳи алсўраҳи қроҳои расӯли аллоҳ ( с ) алии асҳобау Фиҳми абӯи бикру умру саъди бен абии вқос , ФФрҳўоу астбшрўо ва самъҳо алъбоси Фбкӣ ! Фқоли ?лаи расӯли аллоҳ ( с ) : « мо ибкик ё ъам » ? қол : нъити алики нФск . Қол : « анаи лкмои тқўл » . Фъош алнабӣ ( с ) баъдҳо суннатин мо раъии Фиҳмои зоҳкои мстбшро . Ва ҳзаҳи алсўраҳи тсмии сӯра « алтўдиъ » .