Ин ҳикояти брўоитҳои дуруст омадааст ва ҷамъ кардаанд , баъзе аз хоҷаи Абутоҳир ва баъзе аз хоҷаи ҳасани мؤдб ва баъзе аз хоҷаи бўолФтҳи рҳмҳоллаҳи алайҳим кӣ як рӯз дар ншобўри бхонқоаҳи шайх самоъ мекарданд хоҷаи бўтоҳри адри самоъи вақт ва ҳолат ёфт ва дар он ҳолати пеши шайх лаббайк заду эҳром ҳаҷ гирифт . Чун аз самоъ фориғ шуданд хоҷаи бўтоҳри қасди сафар ҳиҷоз кард ва аз шайхи иҷозати хост . Шайх бо ҷамоат гуфт то мо низ мувофиқат кунем . Бузургон ва машойих гуфтанд шайхро бад-ӣн чаҳ ҳоҷатаст ? шайх гуфт бидон ҷониб кашишӣ мебошад . Ҷамъӣ бисёр бо шайх равона шуданд . Чун аз ншобўр берун омаданд , шайх гуфт агар на ҳузур мо бошад , он азизони он ранҷ натавонанд кашид . Ҷамоати ҳама бо якдигар нагиристанд ки ин сухан кро мегуяду дрнёФтнд . Чун иҳмӣу мърри расиданд касе шайхи бўолҳсни хрқониро қудси аллоҳи рӯҳаи алъзиз хабар кард кӣ фардои шайхи Абӯсаид ӣнҷо хоҳад расед ва ӯ шод шуду шайхи бўолҳснро писарӣ буд Аҳмади ному падарро буии назарии ҳарчи тамомтар . Аҳмадро духтарии бхўости бъқди никоҳ , дарин шаб кӣ шайх бхрқон мерасед зифоф буд , Аҳмадро ногоҳ бигирифтанду сараш аз тан ҷудо карданду бадари савмиъаи падар боз ниҳоданд . Буқати намози шайхи бўолҳсн аз савмиъа берун омад , пой ӯ бар сар писар омад , писарро овоз дод кӣ чароғӣ биовар , модари чароғ берун оварад , падари сари фарзанди худро дид , шайхи бўолҳсн хрқонӣ гуфт эй дӯсти падари ин чаҳ буд кӣ ту кардӣ ва чаҳ карде кӣ накарде ! пас дар ҳоли танӣ чандро ҳозир карду Аҳмадро бишустанд ва дар кафан печиданд ва биниҳоданд то шайх дар расад ,у шайх дайртар мерасед . Нигоҳ кард , дарвеширо дид кӣ меомад , аз шайх пурсед кӣ чаро дайр мерасад ! дарвеш гуфт аз он сабаб кӣ дӯши роҳ гум карданд ва агар на ҳам дар шаб хостанд расед . Шайхи бўолҳсн бонг биравӣ зад ва гуфт хомӯш кӣ эшон роҳ гум накунанд ! заминӣ буд аз ҳамаи давлатҳо бенасибу ташнаи қадами эшон , бхдоӣ бинолед кӣ қадами дӯстӣ бар ман равони гардон то ман фардо бар зминҳоءи дигар фахр кунам . Ҳақи субҳонаи втъолии ҳоҷати он замин раво кард , азизон фиристод то Аннани он бузург бигирифтанду сӯии он замини бурданду бғибт ӯ сари фарзанди мо аз тан ҷудо карданд . Дарвеш чун бишунид бозгашту аҳвол бо шайх бигуфт шайх гуфт аллоҳи Акбар ! пас даравишон донистанд кӣ шайх бар дар ншобўри он сухан аз барои ин воқеа гуфтаст . Шайх чун ба хрқон расед ва дар хонақоҳ шуд , масҷиди хона буд ки шайхи бўолҳсн дар онҷо май буд , шайхи бўолҳсн бар пой хост ва то ба миёни масҷиди пеши шайх мо бозомаду дасти бгрдн якдигар дароварданд , шайх бўолҳсн мегуфт он чунон доғро марҳами чунин бояд , ва чунин қадамро қурбони ҷони Аҳмад шояд . Пас шайхи бўолҳсни даст шайх гирифт кӣ барҷоӣ ман нишин . Шайх нанишаст ва ҳар ду дар миён масҷид бинишастанду шайхи бўолҳсн бо шайх суханҳо гуфтанду мақарёни қуръони брхўонднд ва ҷамъ бигиристанд ва нърҳо заданд . Пас бўолҳсни хрқонии хирқаи худро ба мақарёни андохт ва гуфт ки фарзӣ дар пешаст ва азизон мунтазиранд . Пас ҷиноза бурун оваранд ва намоз карданд ва дафн карданд ва бар сари хок ҳолҳо рафт . Пас суфиёни ғрбо муъориза карданд бо мақарён кӣ хирқаи бмо бояд дод то пора кунем . Ходими шайхи бўолҳсни ин сухан бо вай бигуфт , шайх бўолҳсн гуфт он хрҳқи эшонро мусаллам доред , шуморо хирқаи дигари диҳем . Пас хирқаи дигар бадишон дод то пора карданду шайхро хона таъйин карданд то ба хилват онҷо бошаду шайхи бўолҳсни ҷамоати хеши як бикро васият мекард ки гӯши боздорӣад ки ин мард маъшӯқ мамлакатаст ва бар ҳамаи синҳо итилоъ дорад то Фзиҳт нигарадеду шайхи бўсъиди дарин Крети се шбонрўзи пеши бўолҳсн буд ва дарин се шбонрўзи ҳеҷ сухан намегуфту бўолҳсн аз ваии муъориза сухан мекард ва ӯ мегуфт моро барои он овардаанд ки сухан шинавем , ӯро бояд гуфтан . Пас шайх бўолҳсн гуфт ту ҳоҷати мое ва мо аз худои таъолии бҳоҷт хостаем кӣ дӯстӣ аз дӯстон хештан бифирист то мо ин сарҳоро бадв ҳувайдо кунем ва ман пер будам ва заъиф будам , назд ту натавонистам омадан пас туро ба Макка нагузоранд , ту азизтар азонӣ ки туро ба Макка баранд , каъбаро бтўи оранд то туро тавоф кунад ва дарин сафари волидаи хоҷаи бўтоҳр бо шайх буд , ӯ чунин гуфт ки ҳар рӯзи бомдоди шайхи бўолҳсни наздик дар хона омадӣ ва салом гуфтӣ ва гуфтӣ ҳушёр бош кӣ ту суҳбат бо баргузӣдаи ҳақ , мекунӣ ! ӣнҷо башарият намондаӣ , ӣнҷо нафас намондаӣ , ! ва дар миёни рӯзи бхлўт шайх омадӣу пардаи бардоштӣ ва гуфтӣ иҷозат ҳаст то даройам ? шайх бўсъид гуфтӣ дарой . Бўолҳсн савганд додӣ кӣ ҳамчунонк ҳастӣ тағйир макуну даромадӣ ва дар хизмати бадв зону бинишастӣ ва гуфтӣ эй шайх дардҳо дорам ки анбиё аз кашӣдан он бор оҷиз оянд ва агар як дам аз он дрдброрми осмону замини тоқат он наёранд ! пас сар ба болини бўсъиди барадӣу оҳиста сухан гуфтӣ ва ҳар ду май гристндӣ . Пас шайхи бўолҳсни дасти бзири ҷомаи шайх фурӯ кардӣ ва ба сина ӯ меоварадӣ ва мегуфтӣ даст ба нури боқӣ фурӯ меоварам . Як рӯзи қозии он ноҳит дар расед ки ба таъзияти шайхи бўолҳсни омада буд , гуфтанд шайх бўсъид ӣнҷост , гуфт то дррўм ва ӯро саломӣ гӯям . Шайх бўолҳсн гуфт ҳозир бошу гӯши дор ! қозӣ дар рафт вслом кард , шайхро дар чаҳор болаш чун султонӣ ,у дарвешии пои шайх дар канори гирифта ва мғмзӣ мекард . Қозӣ дар дил гуфт кӣ ӣнҷо фақр куҷост бо чандини тнъм подшоҳӣаст на сӯфӣу дарвешӣ ! чун ин андеша бар дил ӯ бигузашт шайхи сар аз болаши бардошт ва гуфт эй донишманд : ман кони фии мушоҳида алҳақ ҳилли иқъи алайҳи исми алФқр ? қозии як наъраи бузад ва биҳуш шуд , қозиро берун оваранд , бўолҳсн гуфт ки туро гуфтам ки гӯши дор ки тоқат назар наёрӣ . Пас шайхи бўолҳсни бхдмт шайх даромад ва гуфт эй шайхи назар ҳайбат кардӣ , назари раҳмати фармой кӣ қозӣ аз ҳол гардӣдааст . Шайх ӯро мураффаҳ гардонид ва истимолат фармуд ва муроҷиат намӯд . Пас шайх бўолҳсн гуфт ё шайх мо мебайнем ки каъба ҳар шаби гирди ту тавоф мекунад , туро ба каъба рафтан ҳоҷат нест , бозгард ки ҳаҷ кардӣ ,у бодияи андӯҳ бўолҳсн гузоштӣу лаббайки ниёз вай шунидӣ ва дар савмиъаи Арафот вай шудӣу Ромии нафасҳои вай бидидӣ , бўолҳснро бар ҷамоли худ қурбон додӣ ва бар Юсуф ӯ намози гзордӣ , фарёди андӯҳ сӯхтагон шунидӣ , бозгард ки агар на чунин кардӣ , бўолҳсни нмондӣ , ту маъшӯқи олимӣ ! шайх гуфт бҷонб бастом рӯем ва зиёрат кунем ва бозгардем . Бўолҳсн гуфт ҳаҷ кардӣ , умра хоҳӣ кард . Пас бўсъиди баъд аз се рӯзи азм бастом кард , онҷо болоӣаст кӣ аз онҷои хок бо язиди қудси аллоҳи рӯҳа алъзиз битавон дид . Чун чашми шайхи барон турбат афтод бистодўи соъатии неки сар дар пеш афганд , пас соъатӣ сар баровард ва гуфт ҳрки чизе гум кардааст ӣнҷо бовай диҳанд . Ва гуфт ӣнҷои ҷои поконст на ҷои нопокони ваяки шбонрўз ба бастом мақом кард ва аз онҷо бдомғон шуд ва се рӯзи бдомғон буд ва шуғлҳои роҳи бсохт ки сад мард дар хизмат шайх буданду сутурон карӣ гирифтанд то аз он ҷониб равона гирданд , , пас қўоли ин байт мегуфт , байт :
Овоз даромад бингар ёрмнст
Ман худ донам крои ғам кор манаст
Сесад гули сурхи бррх ёр манаст
Хезами бчнм ки гули чудан кор манаст
Шайхро ду асб буд яке мураккаби ваии вдигрии рахти каш , назд қўол фиристод кӣ он асб ба ҳукми тўост , чун намози шоми бкрднди сутури хосту хоҷаи бўтоҳрро гуфт суфиёнро бслўаҳи оре , ва ин дияӣаст бҷонби хуросону шайхи баромад ва гуфт ҳамаи шумо фардо бар асар равона шавед . Ҳасани мؤдб бо шайх бирафту рикоби дор ва як дарвеши дигар , чун ба дарвозаи расиданди дарвозаи баста буд ва қуфл задау калиди бсрои амири бшҳр буд , дарбон гуфт ҷавоз бояду ҳасанро гуфт қуфл баркаш ! ҳасани қуфлро баркашид пурҳи қуфли биФтод ва дарвоза бикшоданд ва берун омаданд . Чун ба саҳро омаданд ҳануз торики моҳ буду рӯзгор бо ташвиқ буд , шайх гуфт ё ҳасан чизе баргӯӣ , ҳасан гуфт ин байтҳо мегуфтам , шайх бо сар самоъ шуду наъра задан оғоз кард ва байтҳо инаст :
Въди албдўи лии алзёраи Лайлӣ
Фозои мо вФии қзити нзўрӣ
Қиллат ё Сайидии велами тўсри аллил
Алии бҳҷаҳи алнҳори алмнир
Қоли лоосттиъи тағйири расмӣ
Ҳоказо алрсми фии тулӯъи албдўр
Пас шайх сокин шуду хӯрдании хост ва бо мо ҳеҷ набӯд , ҳисорӣ падед омад , гуфтам биравам ва аз онҷо чизе биорам . Пас рафтам ва дар ҳисори бздм , касе бар девор омад кӣ чаҳ май хоҳӣ ? гуфтам чизе хӯрданӣ ҳаст ? он марди се то нон дар дастори баст ва фурӯ гузошт , бстдм ва бар асари шайхи равони гаштам ва се луқмаи бастад ва тановул фармуд ва гуфт боқии шумо рост . Гуфт соъатии чашм гарм кунем , гуфтам шайх ҳокимаст ҳечкас мусалло надоштем ки бозоФгндимӣ , ғошия аз сари зин бар кашидем ва бар замин андохтем то шайхи паҳлу бар ғошияи ниҳоду сар бар канори ману пой дар зери дарвеш , як дам биёсуд , пас рӯз шуд , бидиҳ омадему бсрои мҳтрдиаҳ нузул кардем . Шайх гуфт меҳтари дияро бигӯӣ ки дар шаб меҳмонон хоҳанд расед , намоз шом шуд , даравишони расиданду меҳтар такаллуфҳо карда буд . Он шаб онҷо буданд , шайх сухан нагуфт дигари рӯзи бомдоди намози бгзорднди он мо тамом шуд бештар азин моро кашишӣ аз он ту чист ? хоҷа бўтоҳр гуфт аз он мо низ тамом шуд бар мувофиқати шайху шайхи якон якон аз ҷамъ мепурсед ҳркрои андеша аз он ҷонибаст баравад ва ҳар кро бояд бо мо бозгардад , бар ҳеҷ каси ҳеҷ ҳараҷ нест ҳар касеро онч дар пеш будӣ мегуфтанд . Пас ҳар ки сӯии ҳиҷоз хост рафт гуфт пойафзор дар пӯшед ва эшонро шуғли он роҳи бсохт ва равон кардашон бхўши дилӣу меҳтарро бихонад ва гуфт моро ҷое хуш бояд , меҳтари боғӣ хуш дошт онҷои даъватии бсохти некӯу шайхро бо ҷамоати барад ва эшон онҷои он рӯз хуш гузоштанд . Дигар рӯз бирафтанд , арзён ва нўшобод гӯйанд , зери ин ду дия фурӯд омаданд бар сари роҳи биёбони сабзивор , ки шайхро андешаи чунон буд ки сӯии бастом ва хрқон нашавад чаҳор поён карӣ гирифтанд ва баъзе карӣ доданд всФрҳо рост карданд ки чаҳор панҷ рӯзи биёбон буду ҷамъӣ гарон буданд бо шайх . Шайхи бўолҳснро хабар шуд аз омадани шайх ва медид кӣ аз онҷо нахоҳад гузашт , се дарвеши бФрстод , намоз хуфтани гзордаҳи бад-ӣн дия омаданд ва эшон барон азм буданд кӣ саҳаргоҳи дарози гӯашони биоранду сӯй биёбон бираванду даравишони ҷумлаи сарбоз ниҳода буданд , ҳасани бедор буд , оҳиста овозӣ шунид , дар боз кард се дарвешро дид , эшонро бипурсед ва бинишонад . Шайхи ҳасанро гуфт ки омад ? гуфт даравишони хрқоннд . Гуфт равшаноӣ дар гир ва биовар . Ҳасан шамъ барафрӯхт ва салом карданду саломи шайхи бўолҳсни расониданд шайх гуфту алайҳи мнои ассалом . Пас гуфт шайхи бўолҳсн чаҳ ишорат фармӯдааст ? гуфтанд ки шайх савганд додааст ки барнагзарӣ то моро набинӣ шайх гуфт фармон барам . Пас ҳасанро гуфт кӣ эшонро чизе бидиҳ ки аз роҳ расидаанд ва ду танро дар вақт бозгардон то ба наздики он пер боз шаванд то шайхро дил фориғ гардад ва як тан дар суҳбат мо бошад то бо мо баҳам баравад ва агар хрбндгони биёянди узр аз эшон бозхўоаҳ ва ҷуволҳо бадишони даҳ . Ҳасан гуфт хрбндгон дар шаб биёмаданд , ҷуволҳо боишон додаму карӣ азишон талаб накардаму нФқоти роҳ дар ҷуволҳо бадишон гузоштам ки шайх дар он маънӣ чизе нафармӯда буду суфиёни азин ҳол хабар надоштанд пиндоштанд кӣ дигари рӯзи сӯй биёбон хоҳанд рафту шайхи бҷонби бастом ва хрқон ронад . Донишмандӣ аз бастоми пеш шайх бозомад савора , ва ҳар ду савора май ронданду шайхи он рӯзи бғоити хуш буду битҳоء тозӣ мегуфт . Донишманд гуфт ин рӯзи афзӯн аз ҳазор байт бар зФон шайх бирафту даравишон дар роҳ бо ҳасан муъориза карданд кӣ моро чизеи хӯрданӣ бояд , гуфт хӯрдании андари ҷувол буд , бо хрбндгон додам , гуфтанд ҳамоно кӣ карӣ низ бадишон гузошта ҳасан гуфт оре кӣ шайх дар ин боб ҳеҷ нафармӯда буд . Эшон дарин сухан буданд ки шайх баришон гузар кард , гуфт чаҳ буд ? ҳасан меравад ки чаро узрӣ аз хрбндгон мебоист хости бози онки карӣу нФқот бадишон гузошта будӣ . Шайх гуфт узр мебоист хост кӣ ҳақи таъолӣ бо эшон фазлӣ намӯда буд , он фазл тамом нагардонид кӣ эшон дар суҳбат шумо хостанд буду қадам бар қадам шумо хостанд ниҳод , чун ин неъмат баришон тамом нагашт ҳарчи дуни ин ҳамаи ҳеҷ буд дар ҷанби ин , лобуд азишон узр боист хост . Ва шайхи имрӯз ки рӯй дар бастом дошт азими хуш буд , брзФон шайх бирафт ки ҳар кро вақте гум шуда бошад бад-ӣн ҷой ояд ва ба ҳурмати ин ҷои бхдоӣ таъолӣ диҳад , вақти вай буи диҳаду шайхи зиёрат бастом кард ва рӯй бхрқони ниҳод ва се рӯзи пеши бўолҳсн мақом кард . Рӯзии шайхи бўолҳсн дар миёни сухан аз шайх бўсъид пурсед кӣ бўлоити шумо арӯсӣ бошад ? гуфт бошад ва дар арӯсӣ бисёр назорагӣ буд кӣ аз арӯси покиза тар бошад локин дар миёни эшон тахту ҷилваи якеро бошад . Шайхи бўолҳсни наъраи бузади вагуфт : хусрави ҳамаи ҳол хеш дидӣ дар ҷоми ваҳми рӯзии шайхи бўолҳсну шайхи бўсъид баҳам нишаста буданду ҷамъии бузургон , шайхи бўолҳсн рӯй бҷмъ кард ва гуфт рӯзи қиёмати ҳамаи бузургонро биоранд ва ҳар якеро курсӣ бунаанд зери арш , Нидо ояд кӣ халқро аз ҳақ сухан гӯйанду шайхи бўсъидро курсӣ бунаанд то аз ҳақи баҳақ сухан гуяд ва ӯ дар миён на . Пас чун се рӯз тамом шуд чаҳоруми рӯзи шайхи дастурии хост , шайх бўолҳсн гуфт ки бароаи ҷношк дар шавед кӣ ин роҳи дия бар дияаст то даравишонро осонтар буд ва сӣ марди дарвеши бхдмт шайх фиристод то бншобўр кӣ ӯро дар ҳар манзил аз шайхи хабар май оранду ҷамъу фарзандони шайхи бўолҳсни бикбори бўдоъ берун омаданду буқати видоъи шайхро гуфт ки роҳи ту бар баст ва гушоишасту роҳи мо бар қабзу ҳузн , акнӯн ту шод мебошу хуррами зӣ то мо андӯҳ май кашем кӣ ҳар ду кор ӯ мекунем . Чндонк мардум дошт дар суҳбат шайх фиристод дигари рӯз кӣ шайхи рафта буд дар хонақоҳи бўолҳсн ҷомҳо барчеданд дар он мавзе ки зовияи ҳасан буд коғазии печида , пеши шайхи бўолҳсни бурданд , гуфтанд чизе ёфтем андари он мавзе нигоҳ карданд зари нақд буд . Гуфт брснҷид , чун диданди бист динор буд , гуфт бингаред то моро воми чндост ? нигоҳ карданд муҳақари бист динор буд , гуфт бқрзи мо сарф бояд кард кӣ вом ӯ он мосту воми мо он ӯ . Пас шайхи бўсъиди бароа дар дияӣ дид , онҷо манзил карданд . Шайхи азм гармоба карду пайваста кӣ шайх ба гармоба рафтӣ ба гармобаи бон чизе фармудӣу ҳасан чизе доштӣ бо худ . Чун сим рост мекард он коғаз кӣ дар хрқон зойеъ карда будандед , м