Шаккӣ нест ки дар муқобил ҳар сифати некии халқ бадӣаст ки зид онаст ва чун донистӣ ки аҷноси ҳама фазойил чаҳоранд , пас маълум мешавад ки аҷноси сифоти рзоил низ чаҳоранд :

Аввал : ҷаҳл , ки зид ҳикматаст дувум : ҷубн , ки зид шуҷоатаст сеюм : шара , ки зид иффатаст чаҳорум : ҷавр , ки зид адолатаст .

Ва лекини ин ба ҳасби мўдоӣ назараст , аммо таҳқиқи матлаб онаст ки аз барои ҳар фазилатӣ ҳаддӣаст мзбўту муайян , ки ба манзала васатаст ,у таҷовуз аз он хоҳ ба ҷониби ифроту хоҳ ба тарафи тафрит мўдӣаст ба разила .

Пас ҳар сифати фазилатӣ ки васатаст ба ҷои марказ доирааст , авсофи рзоил ба манзалаи соири нуқта ҳоӣаст ки дар миёни марказ ё муҳӣт фарз шавад ва шаккӣ нест ки марказ , нуқта Эйаст муайяну соири нуқоти мутасаввира дар атрофу ҷавонибаш ғирмтноҳиаҳанд .

Пас бинобарин , дар муқобил ҳар сифати фазилатӣ , авсофи разилаи ғайр мутаноҳӣа хоҳад буд ,у муҷарради инҳироф аз сифати фазилатӣ аз ҳар тарафии мӯҷиби афтодан дар разила хоҳад буду истиқомат дар сулӯки тариқаи авсофи ҳамида ба манзалаи ҳаракат дар хати мустақӣм ,у иртикоби рзоил ба ҷои инҳироф аз онаст ва чун хати мустақӣм дар миёни ду нуқта нест магари яке ,у хутути мунҳанӣаи миёни онҳо ломҳолаҳи ғайр мутаноҳӣааст , пас истиқомат бар сифот нек нест магар бар як наҳҷ , ва аз барои инҳироф аз он мноҳҷ бешуморӣаст .

Ва инаст сабаб дар инки асбоби бадӣу шар бештараст аз асбобу бўоъси хайру некӣ ва аз онҷо ки пайдо кардан як чизи муайян дар миёни умӯри ғайри мутаноҳӣаи мушкил ,у васатро ёфтан Фимои байни атрофи мутакассира мушкилтараст , пас истиқомат бар ону сабот дар он асъб аз ҳар дуаст ,у лиҳозо ҷустани васат аз миёни ахлоқ , ки он ҳад эътидоласту истиқомат бар он , дар ғоят съўбтаст ва аз ин ҷиҳатаст ки баъд аз онкии сӯра « ҳуд » ба баргузӣдаи маъбуд нозил шуд , ва дар онҷои амр ба он бузургвор шуд ки « Фостқми комаи амрат » яъне « боист ва собит бош ҳамчинонкии туро амр фармӯдаем » фармуд : « шибтнии сӯраи ҳуд » яъне « пер кард марои сӯраи ҳуд » ва махфӣ намонад ки васат бар ду қисмаст : ҳақиқӣу изофии ҳақиқӣ онаст ки нисбат ба он , тарафайни ҳқиқто мусовӣ бӯда бошад мисли нисбати чаҳор ба ду ва шашу васати изофӣ онаст ки наздик ба ҳақиқӣ бошад урафо ва баъзе тафсир намӯдаанд ба инки наздиктар чизеаст ба васати ҳақиқӣ ки мумкинаст аз барои навъ ё шахсу вусто ки дар илми ахлоқ муътабарасту амр ба истиқомату сабот бар он шуда он васат изофӣаст , зеро ки ёфтан васати ҳақиқӣ ва расӣдан ба он мутааззир ,у истиқомату сабот бар он ғайр муяссараст ва чун муътабар , васат изофӣасту ихтилофи он мумкинаст , ба ин ҷиҳатаст ки авсофи ҳамидаи гоҳ ба ихтилофи ашхосу аҳволу авқот мухталиф мешавад пас басо бошад мартабае аз маротиби васати изофӣ фазилат бошад ба назари шахсе ё ҳоле ва вақте , ва разила бошад нисбат ба ғайри он .