Аммо аҷаб ба илм : пас алоҷи он инаст ки бадоне ки илми ҳақиқӣ онаст ки одамиро ба худ шносо кунад , ва ӯро ба хатару ташвишу хотимаи амри донои намояд , ва ӯро аз азимату иззату ҷалоли худовандӣ огоҳ кунад ва бафаҳмад ки сазовори бузургӣ ва кибриё ӯсту бас , ва ба ғайр аз ӯ ҳарчӣ ҳаст ҳеҷу нобӯд ,у камолу сифоти ҷалол аз он мафқудаст .

Ва шаккӣ нест ки ин илм , хавфу мазаллату хорӣу масканатро зиёд мекунад ,у одамиро мӯътариф ба қусӯру тақсир худ месозад .

Ва аз ин ҷиҳат гуфтаанд « ҳар ки амалаши бештари дардаш болотараст » .

Ва илмӣ ки одамиро ба инҳо мутанаббеҳ насозад ё аз улӯм дунявӣааст , ки ҳқиқаҳ илм нест балки аз ҳарф ва сноъотаст ва бо онкии соҳибаши хабиси алнФс ва бдохлоқаст ва бидӯни инки дили худро пок кунаду хабосатро аз худ зоил кунад , машғӯли илм шудау дарахти онро дар шӯраи зори дили худ ншонидаҳ , ва ба ин ҷиҳат ба ҷузи миваи хабис борӣ надода .

Ва илм монанди боронӣаст ки аз осмон фурӯд меояд ва дар ниҳояти софӣу хушгувории дарахтону гиёҳон аз он сероб мегирданд пас агар дарахтӣ ки бори он талхаст , аз он сероб гардад , талхии мивааш афзӯн мешавад , ва агар мивааш ширинаст аз он ошомед ширин тар гардад ва ҳамчунин илм , чун ба замини дили фурӯи резади дили нопоки хабисро хабистару торик тар мегирданду сафоу равшании дили покро зиёд мекунад ва чун одамии инро ёфт медонад ки аҷаб ба илм , аз ҳмқ ва ҷаҳолат аст

Ва аз самараи илм онаст ки бидонад ҳар ки соҳиби сифат аҷабаст худо ӯро душман дорад ва дар назд худои зиллату пастӣу ҳақорату шикастагӣ маҳбӯбасту бас .

Ва дар аҳодӣси қудсӣа воридаст ки худои фармӯда : « то худро беқадар май донеи туро дар назд мо қадару мартабаи ист ва чун аз барои худ қадре бадоне дар пеши мо ҳеҷ қадре надорӣ »у дигари фармӯда ки « худро хирад ва кучак бишуморед то ман маҳали шуморо бузург кунам пас сазовори олам онаст ки худро ба навъе бидорад ки мавлоӣ ӯ май талабаду бидонад ки амр ба олами шадидтар ,у ҳуҷҷат бар ӯ муҳкам тараст аз ҷоҳил май гузаранди ончиро ки « ъушри онро аз олам наме гузаранд , зеро ки чун олами лғзиди қадами ҷамъии касӣр май лғзд ва касе ки бо илму маърифат маъсият кард албата хабосати ботин ӯ бештараст .

Ва аз ин ҷиҳати ҳазрати пайғамбари слии аллоҳи алайҳу ?ала ва силам фармуд ки « дар рӯзи қиёмати оламро меоваранд ва ба ҷаҳаннам меафкананд ва ба навъе ки рӯдаҳои ӯ берун меуфтад ва бар давр онҳо мегардад , ҳамчун харӣ ки бар давр Асия гардад пас ӯро ба гирд дӯзах мегардонанд то ҳамаи аҳли ҷаҳаннам ӯро мушоҳида кунанд пас ба ӯ гӯйанд ки чаҳ шудааст туро ? гуяд ки ман мардумро ба хӯбӣ мехондам ва худ баҷо намеоварам ва аз бадӣ манъ мекардам ва худ муртакиб он мешудам »у худованди олам дар қуръони Маҷиди уламои яҳудро ба хар мисол зада ва « балъами бен боъўр »ро ба саг , чун ба илми худ амал накарда буданд .

Ва ҳазрати рӯҳи аллоҳи алайҳ ассалом фармуд « вой бар уламои бад , чигуна оташ бар онҳо афрӯхта хоҳад шуд ? »

Ва ҳазрати эмоми ҷаъфари содиқи алайҳ ассалом фармуд ки « ҳафтод гуноҳ аз ҷоҳил май омрзнди пеш аз онкии як гуноҳ аз олам омирзида шавад » оре :

Ва ҳар олимӣ ки мардумро ба фурӯтанӣу инкисор амр мекунад , ва аз кибру аҷаби манъ май намояд ва худ мутакаббир ва мъҷб бошад , албата аз бидон уламо , ва аз касоне ки ба илми худ амал накарда анд хоҳад буд , ва аз аҳли азобӣ ки аз ин ахбор расида хоҳад гардид , илова бар маосии дигар ки содир мешаваду кадоми олам дар ин замонҳо ёфт мешавад ки ба ҳамаи илми худ амал карда бошад ва ҳеҷ як аз овомири прўдгори худро зойеъ накарда бошаду тамоми аъмоли зоҳирау сифоти ботинаи худро тасҳеҳ намӯдау мутмаин шуда бошад ки ҳар чаҳ аз ӯ хостаанд ба ҷо овардау таклифоти худро ба анҷоми расонида ? пас ташвиш ӯ аз дигарон бештару таклиф ӯ болотараст .

« рӯзии ҳзиФаҳи имомати ҷамъиро дар намоз кард чун салом дод гуфт : бирӯяд имомии ғайр аз ман бҷўӣид ё танҳо намоз бигзоред ки дар дили ман гузашт ки дар миёни инҳо аз ман беҳтарӣ нест » ва чун монанди ӯ касе аз чанги шайтон халосӣ наёфт чигуна зуъафои уммат аз макр ӯ наҷот меёбанд ? бахусӯс дар амсоли ин замон ки аз уламои охирати нишоне , ва дар офоқи эшон биҷуз номӣ нест .

Оре , уламои охиратро аломатӣ дигараст касоне ҳастанд ба ҳолати худ пардохта , ва рӯй ба кор худ оварда , аз абнои замони гризоннд , ва аз дӯстону ошноёни пинҳон , кории бузург пеш доранд ки эшонро аз дунёу неъмати он боздоштау иззати дунёро дар назари эшон хор ва бемиқдор карда , хавфи худо дар зулмати шабҳо эшонро аз хобгоҳи худ барме ангезанд ва ба хизмати худо боз медорад , на гарми дунёро толибанд ва на сардашро , на балои худоро шиква мекунанд ва на дардашро , фикрашони ҷузи як фикр ,у зикрашони ҷузи як зикр нест дар сарашони биҷузи як савдо , ва дар дилашони биҷузи як касро ҷой намебошад ҳайҳот , ҳайҳоти сафҳаи охири замони куҷоу амсоли эшон куҷо ? « фаҳми арбоби алоқболу асҳоби алдўлу қади анқрзўои фии алсдри алаввал » эшон ҷамоатӣ буданд ки кӯии давлат аз миёни рабуданду рафтанд .

Балки дар ин замон чаҳ бисёр кам олимӣ бошад ки фурӯтанӣу тавозуъаш аз барои ғайри ағнёءу аҳл дунё бошад , ва бар фуқароу мискинон мутакаббир набошаду матлаб ӯ аз таҳсили илм , қурби худоу ризоӣ ӯ бошад .

Пас сазовори уламо онаст ки дар кирдору гуфтори худ таъаммул кунанду бибинанд ки аз эшон чаҳ хостаанду оқибати эшон ба куҷо хоҳад анҷомӣд то зиллати нафаси худро бишносанд ва аз аҷабу такаббур холӣ шаванд .