Чун фазилати фақрро донистӣу фоидаи онро шинохтӣ , ҳон то иштибоҳ накунӣ ва ҳар гадоро фақир ндонӣ , гадо касе дигару фақир касе дигараст гадо онаст ки дунё аз ӯ даст бардошта ,у фақир онаст ки ӯ даст аз дунё бардоштааст ва аз барои фақир , шароитӣаст ки чунончии фақир ба онҳо муттасиф бошад фазилати фақр аз барои ӯ хоҳад буд .

Пас бидон ки сазовори фақир онаст ки ба фақр ва бе чизеи худ розӣ бошад ва агар кароҳатӣ аз он дошта бошад бояд мисли кароҳат ҳиҷомат бошад аз барои касе ки ҳиҷомат мекунад , агар чаҳ фии алҷмлаҳ дардӣ меёбад аммо ба он розӣ ва хўшнўдаст ва онро аз худои бидонад ва ба он ҷиҳат ба он шод ва Фрҳнок бошад ва дар ботини таваккул бар худо дошта бошаду эътимоду вусуқ ӯ ба худо бошад ва чунон донад ки худои қадари заруратро ба ӯ май расонад ва ба ҳар чаҳ ба ӯ расад қонеъ бошад ва зёдтӣ нахоҳад ва ба ин ҷиҳати қатъи тамаъ аз халқ кунаду илтифотӣ ба ончӣ дар даст мардум аст накунаду ҳирс бар таҳсили мол аз ҳар ҷо бирасад надошта бошад ва бар фақри худ собир ва шокир бошад .

Ҳазрати Амиралмӯъминини алайҳ ассалом фармуд ки « фақри нисбат ба баъзе уқубатаст аз ҷониби худованду нисбат ба баъзе каромату аломати он фақрӣ ки кароматаст онаст ки соҳиби худро хуш халқ мекунаду мутӣъ парвардгор мегирданду шикоят аз ҳол худ намекунаду худоро бар фақри худ шукр мекунаду аломати он ки уқубатаст онаст ки соҳиби худро бдхлқ мекунаду маъсияти парвардгорро май намояд ва шикоят мекунад ва ба қазои илоҳӣ розӣ нест » ва аз ин ҳадис мстФод мешавад ки ҳар фақириро бар фақр савоб нест , балки савобу фазилат аз барои фақрӣаст ки соҳиби он розӣ ва шокир бошад ва ба қадари кафоф қонеъ бошаду тӯл амл надошта бошад ва аммо он ки розӣ набошад ,у моил ба бисёре мол бошад ,у олӯда ба зиллати ҳирс ва тамаъ гардад , ва ба воситаи тамаъу ҳирс , ахлоқ ӯ бад шавад ,у муртакиб аъмолӣ гардад ки шеваи аҳли мурувват ва обрӯ набошад , ӯро савобӣ нест , балки гуноҳкораст .

Ва сазовори фақр онаст ки изҳор истиғно кунаду парда бар кор худ андозад .

Ва дар ҳадиси набавӣ воридаст ки « ҳар ки фақри худро бапушанд худо ӯро аҷр касе ато фармоед ки ҳамаи рӯзҳоро рӯза бигираду ҳамаи шабҳоро ибодат кунад » .

Ва фақирро сазовор онаст ки бо ағниё махлӯт нашавад ва бо эшон ҳамнишинӣ нанамояд ва эшонро ба ҷиҳати мол тавозуъ накунад балки аз ин роҳ ба эшон такаббур кунад .

Марвӣаст ки « ҳазрати Амиралмӯъминину Хизри алайҳи ассалом , ба якдигари расиданди ҳазрат аз Хизр пурсед ки беҳтарин аъмол чист ? гуфт : базли ағниё бар фуқаро ба ҷиҳати ризои худо ҳазрат фармуд : аз он беҳтари нозу такаббур фақираст бар ағниё аз роҳи вусуқу эътимод ба худои Хизри гФтки ин каломӣаст ки бояд бо нур бар сафҳаи рухсор ҳур навишт » ва бояд фақир аз гуфтани сухани ҳақ музоиқа накунад ва аз роҳи тамаъу мадорот бо ағниё аз сухани ҳақ иғмоз накунад ,у чашми напушад ва аз роҳи тҳдистӣу фақр , дар ибодати худо сустӣ нанамояд .

Ва агар қалилӣ аз қӯт ӯ зиёда омад дар роҳи худо базл кунад ва инро ҷаҳд мқл гӯйанд ,у савоби он бештар аз молҳои фаровонаст ки ғанӣ базл кунад .

Ҳазрати расӯли слии аллоҳи алайҳу ?алау силам рӯзӣ фармуданд ки « як дарҳам садақа метавонад афзал бошад аз сад ҳазор дарҳами шахсе арз кард ки ин чигуна мешавад ? фармуд : шахсе аз манофеи моли худу зёдтии он сад ҳазор дарҳам тсдқ мекунаду мардии ду дарҳам дорад ва ба ғайр аз ин ҳеҷ чизи дигарро молик нест ва яке аз он ду дарҳамро бо таййиби нафас дар роҳ худо медиҳад , соҳиби як дарҳам афзаласт аз соҳиби садҳазори дарҳам » ва бояд фақири зиёдтар аз қадари ҳоҷати худро захира накунад пас агар касе бошад ки зиёдтар аз қӯти як шабонаи рӯзро захира накунад , аз ҷумла садиқин хоҳад буд ва агар аз қӯти чиҳил рӯзи зиёдтар захира накунад аз ҷумлаи муттақини хоҳ буд ва агар аз қӯти соли худ зиёдтар захира накунад аз солеҳин хоҳад буд ва агар аз қӯти соли зиёдтари захираи намояд аз зумраи фуқаро хориҷ хоҳад шуд ва аз фазилати фақр маҳрӯмаст .

Ва ҳаргоҳ касе фақир бошаду шахсеи чизе ба ӯ атои намояд , пас агар он чизи ҳаром мӯбад бошад , ради он воҷибу қабули он ҳаромаст ва агар муштабаҳ бошад , суннатаст ки онро рад кунад ва қабул накунад ва агар ҳалол бошад , пас агар ба унвон ҳадяаст мустаҳабаст қабули он агар беминнат бошад , зеро ки расӯли худои слии аллоҳи алайҳу ?алау силами ҳадя қабул мефармуданд ва агар дар он миннат бошад тарки он беҳтараст ва агар ба унвони садақа ё зкўаҳ ё наҳв инҳо бошад бояд агар он фақири мустаҳаққ он бошад ва аз аҳл он бошад қабул кунаду ало рад кунад ва агар бидонад ки ондиҳанда , инро ба ҷиҳати сифатӣ ки дар ин фақир гумон карда ба ӯ дода , мисли инки ӯро Сайиди дониста , ё олам ёфта , ё ғайри инҳоу фии алўоқъ чунин набошад бояд ради намояд ва агар на ҳадя бошад ва на садақа , балки ба ҷиҳати шӯҳрату хўднмоӣӣу риё ва овоза дода бошад беҳтар онаст ки қабул накунад ва рад кунад балки баъзе аз уламои қабули онро ҳаром ,у ради онро воҷиб донистаанд ва махфӣ намонад ки ончиро ба фақир медиҳанд агар ба он муҳтоҷ бошаду зиёдтар аз қадар ҳоҷаташ набошад афзал онаст ки ҳаргоҳ аз офотӣ ки мазкӯр шуд солим бошад онро қабул кунад .

Ҳазрати расӯли слии аллоҳи алайҳу ?ала ва силам фармуданд : савоби он ки бо вусъат ба фақир ато мекунад бештар нест аз он ки мегирад , ҳаргоҳ муҳтоҷ бошад » балки дар баъзе аҳодӣс наҳй шудааст аз ради он ва агар зояд бар қадар ҳоҷат бошад агар он фақир , толиби роҳ охират бошад он зёдтиро рад кунад , зеро ки онро худо ба ҷиҳати озмоишу имтиҳони фиристода то бибинад чаҳ мекунад аммо қадари ҳоҷатро ба ҷиҳати рأФту раҳмат бар он фиристодаи пас дргрФтни он савобаст , ва аммо дар қадари зёдтӣ , ё мубтало ба маъсият он мешавад , ё гирифтори ҳисобаши пас сазовори толиби саодат онаст ки зояд аз қадари ҳоҷат қабул накунад , зеро ки нафас , баъд аз онкии мурраххас шуда ки аҳду паймонро бишиканад ба он одат мекунад .

Баъзе аз муҷовирин Макка нақл мекунад : « дроҳмӣ чанд доштем ки гузорда будам дар роҳи худо инфоқ кунам , рӯзии фақириро дидам ки аз тавофи Маккаи фориғ шуда ба садоӣ заъифӣ мегуфт : « ҷоӣъи коматарӣ урёни коматарӣ , қмотарӣ Фимотарӣ ё ман ирӣу лои ирӣ » яъне « худоё гуруснаам чунонкӣ май бинӣ ва бараҳнаам чунонкӣ май бинии пас чаҳ май бинӣ дар ин хусӯс ки май бинӣ ? эй касе ки ҳамаи чизро мебинад вале худ дида нашавад » мегуяд : нигоҳ кардам дидам ҷомаи куҳна дар бар дошт ки бадан ӯро намепӯшонед , бо худ гуфтам : ин касеаст ки бояд дроҳми худро ба ӯ даҳуми онҳоро ба назд ӯ барадами нигоҳӣ ба онҳо кард , панҷ дарҳами бардошт ва гуфт : ба чаҳор дарҳами он ду ҷома май хуррам ва якеро ҳам харҷ мекунаму ттмаҳро рад кард ва гуфт : эҳтиёҷ ба он надорам шабии дигар ӯро дидам ки ду ҷомаи нави пӯшида буд , ман андакӣ аз ӯ баддил шудам , мутаваҷҷеҳ ман шуду даст маро гирифт ва ба тавофи машғӯли шудем , то ҳафт шўти тавофро тамом кардем дар ҳар шароитӣ дидам ки поҳои мо бар як навъи ҷавҳарӣ аз ҷавоҳир буд , як бор бар рӯй ёқӯт роҳ мерафтем ва як бор бар рӯй марвориду якбор бар рӯй зумурраду якбор бар тилло ва поҳои мо то ба каъб ба онҳо фурӯ мерафт пас он мард ба ман гуфт : худои ин ҳамаро ба ман дода ва қабул накардам ва аз дасти мардуми чизе май гирам ва маош мекунам , зеро ки ҳамаи инҳо сиқл ва ибтилост » хулосаи онкӣ , қадари ҳоҷат гирифтан афзаласту боиси савоб расӣдан ба он , касеаст ки медиҳад ,у аъонт бар савоби ҳам савобаст амр шуд ба Мӯсои бен умрон ки « дар ҳар шабӣ дар пеши яке аз банӣ Исроил ифтор кун гуфт : илоҳӣ чаро рӯзии маро бар даст банӣ Исроил мутафарриқ кардае ки яке чошт бидиҳад ва яке шом ? ваҳй ба ӯ расед ки ман бо дӯстони худ чунин мекунаму рӯзии эшонро ба дасти бтолини бандагонами қарор май даҳум то онҳо низ ба ин сабаб ба савобӣ расанд » .

Ва аммо зиёдтар аз қадари ҳоҷатро беҳтар онаст ки нагирад балӣ агар хоҳад онро ба фуқаро диҳад ва базл кунад , гирифтан он зарар надорад ва бояд дафъаи инфоқ фуқаро кунад ва нигоҳ надорад , ки гоҳаст нафас дар мақоми фиреб ӯ барояд ҳамчунон ки ҷамъии мутасаддии хизмати фуқароу мутакаффили ҳол эшон шуданд ва аз ағниё мегирифтанд ва ба фуқаро медоданд , оқибати нафасу шайтон бо ҳам сохта ӯро фирефтанд ва инро василаи ҷамъи молу тнъму тлзз қарор доданд , ва ба ҳалокати расиданду сазовори муъмин , онаст ки то ӯро мумкин бошад аз касе чизе хоҳиш накунад ва суол нанамояд , зеро ки он мутазаммини шиква аз худо ,у залил кардан худасту мӯҷиби аизои он касеаст ки аз ӯ хоҳиш мекунад , зеро ки басо бошад ба хотири хоҳи худ чизеи надиҳаду баъд аз изҳор ба ӯ шарм кунад ва ё хиҷолат кашад , ё муҳофизати обрӯӣ худ кунад , ё ба рӯй риё чизе бидиҳад ва чунин чизе маълум нест ки шръо ҳалол бошад .

Ва аз ин ҷиҳати ҳазрати расӯли слии аллоҳи алайҳу ?ала ва силам фармуд : « суол аз мардум аз ҷумла фавоҳишаст » ва фармуд : « ҳар ки аз мардум суол кунаду қӯти се рӯзи худро дошта бошад , рӯзи қиёмати худоро мулоқот кунад дар ҳоле ки рӯй ӯ устихон холӣ бошад ва ҳеҷ гӯшт надошта бошад » ва фармуд ки « ҳеҷ банда Эй нест ки як дар суолро бар худ бигушоед магари инки худои ҳафтод дар фақрро бар рӯй ӯ май кушояд » ва фармуд ки « суол , ҳалол нест магар бо фақрӣ ки ба ҳалокати анҷомад , ё қарзӣ ки ба рсўоӣӣ кашад » рӯзии тайифае аз ансор ба хизмати он бузургвор омаданд ва арз карданд : « ё расӯли аллоҳи ҳоҷатӣ ба ту дорем фармуд : бигӯед арз карданд : ҳоҷат бузургӣ аст фармуд : биоваред ҳоҷати худро гуфтанд : май хоҳеми зомини шӯй аз барои мо биҳиштро ҳазрати сар ба зери андохт , пас сари бардошт ва фармуд : зомин мешавам ба шартӣ ки шумо ҳам зомин шавед аз аҳадии чизе суол накунед эшон таъаҳҳуд намуданд ва ҳамчунин буданд , ҳатто дар сафари тозӣона аз даст яке меафтод аз рафиқи худ ки пиёда буд суол намекард ки тозӣонаро ба ӯ диҳад ва худ фурӯди омада бар медошт ва агар бар суфра Эй нишаста буданду об ба яке наздик буд рафиқаш аз ӯ хоҳиш намекард ки обро ба ӯ диҳад » ва фармуд ки « агар яке аз шумо пуштаи ҳизумро бар пушт кашад ва бифурӯшаду обрӯии худро нигоҳ дорад беҳтараст аз онкӣ суол кунад » дар рӯзи арафаи ҳазрати Сайиди алсоҷдини алайҳи ассалом дар Арафоти ҷамъиро диданд ки суол мекарданд фармуданд : « инҳо бадтарӣни халқ худо ҳастанд мардуми рӯ ба худо оварда тазаррӯъ мекунанд ва инҳо рӯ ба мардум оварда суол мекунанд »у ҳазрати содиқи алайҳ ассалом фармуд ки « агар соили бидонад ки чиқадр визр ва вабол дорад , аҳадӣ ҳар оина аз аҳадӣ суол намекунад ва агар онкӣ рад мекунад бидонад ки ради соил чиқадр бадаст аҳадии соилиро маҳрӯм ва рад намекунад » ва махфӣ намонад ки манъӣ намонад ки манъӣ ки аз суол шуда дар сӯратӣаст ки ночор ва музтар набошад ва аммо дар сӯрати изтирору эҳтиёҷ , шаккӣ дар ҷавози он ,у рухсат дар он несту ончӣ дар тарғиби аътоءи соили расидаи далолат бар он мекунад .

Худои таъолӣ фармӯдааст : « ва аммо алсоӣли Флои тнҳр » яъне « аммо соилро аз худ марон » ҳазрати расӯли слии аллоҳи алайҳу ?ала ва силам фармуд : рад макун соилроу чизе ба ӯ бидиҳ , агар чаҳ нисф хрмоӣӣ бошад » ва фармуд : « аз барои соил , ҳақӣаст , агар чаҳ бар асбии савор шуда бошад » ва фармуд : « соилро рад накунед , агар чаҳ сам сӯхта бошад » .