Сифати аввал : ҳасадаст ва он иборатаст аз : таманнои заволи неъматӣ аз бародари мусаллами худ , аз нъмтҳоӣӣ ки салоҳ ӯ бошад .

Ва агар таманнои заволи неъмат аз ӯ накунад , балки мисли онро аз барои худ хоҳад , онро ғалаба ва мноФсаҳ хонанд ва агар заволи чизеро аз касе хоҳад , ки салоҳ ӯ набошад онро ғайрат гӯйанд .

Ва зиди ҳасад , насиҳатаст ва он иборатаст аз хостани неъматӣ ки салоҳи бародар мусаллам бошад , аз барои ӯ ва чун ҳар касе наметавонад бафаҳмад ки ин неъмат салоҳаст ё фасод ,у басои чизҳоӣӣ ки дар назари зоҳир , касе онро салоҳи пиндорад ва дар ҳақиқати ваболу фасод бар соҳиб худ бошад , пас шарти насиҳату дӯстии онро салоҳи пиндорад ва дар ҳақиқати ваболу фасод бар соҳиб худ бошад .

Пас шарти насиҳату дӯстӣ онаст ки дар умӯрӣ ки салоҳу фасоди он муштабаҳаст , хостан ва нахостан он аз барои бародари динии машрӯт ба салоҳ ва фасод бошад , яъне чунон хоҳад ки агар фии алўоқъ салоҳ ӯст боқӣ бошад ва агар боис фасодаст , зоил шавад .

Ва меъёр дар насиҳат , онаст ки ончиро аз барои худ хоҳӣ аз барои бародари худ низ хоҳӣу ончиро ки аз барои худ макрӯҳ дошта бошӣ , аз барои ӯ низ макрӯҳ дошта бошӣ .

Ва меъёр дар ҳасад , онаст ки ончиро аз барои худ нахоҳӣ аз барои ӯ хоҳӣу ончиро аз барои худ хоҳӣ , аз барои ӯ нахоҳӣ .

Ва махфӣ намонад ки ҳасад ,ашад амрози нафсонӣа ,у душвортарини ҳама ,у бадтарӣни рзоил ,у хабистарин онҳост .

Соҳиби худро ба азоби дунёи гирифтор , ва ба уқоби уқбо мубтало месозад , зеро ки ҳасуд дар дунёи лаҳзае аз ҳузну ?иламу ғуссау ғам холӣ нест чун ки ӯ ҳар неъматӣ ки аз касе дид мтأлм мешавад ва чун неъмати худои нисбат ба бандагони худ бениҳоятаст ,у ҳаргиз мунқатиъ намешавад , пас ҳасуди бечора , пайвастаи маҳзун ва ғамнокаст ва Аслан ба маҳсуд зарарӣ намерасад , балки савобу ҳасанот ӯ зиёд мешаваду дараҷот ӯ баланд мегардад ва ба ҷиҳати ғайбатӣ ки ҳасуд аз ӯ мекунаду суханӣ ки набояд , дар ҳақ ӯ мегуяд , визру ваболи маҳсудро бар дӯш худ мегираду аъмоли солеҳаи худро ба девони аъмол ӯ нақл май намояд ва бо вуҷӯди ҳамаи инҳо чунончии ҳасуд ба диққат таъаммул кунад , май фаҳмад ки ӯ дар мақоми ъиноду зиддият бо раб алорбобаст , зеро ки ҳар киро неъматӣ ва камолӣаст аз рашаҳоти файзи воҷиби алўҷўд ,у муқтазои ҳикмати шомила ,у маслиҳати комила ӯаст пас машйату ирода ӯ чунин иқтизо фармӯдааст ки он неъмат аз барои он банда ҳосил бошад вале ин ҳасуди мискин , заволи онро мехоҳад ва ин нест магари нақизи Муқаддароти илоҳиро хостану иродаи хилофи муроди худоро кардан , балки ҳасуди толиб нақсаст бар худованд ё худоро алъёзи биллоҳ ҷоҳил медонад , зеро ки агар он маҳсудро қобилу лоиқи он неъмат медонад ва бо вуҷӯди ин , заволи онро аз худо май талабад , ин нақс бар худост , ки касеро сазовор неъматӣ бошад манъи намояд ва агар ӯро лоиқ намедонад , пас худро донотар аз худо медонад ба масолеҳу мафосид ва ин ҳар ду куфраст .

Ва чун шаккӣ нест ки ончӣ худо мекунад маҳзи хайру маслиҳат ,у холӣ аз ҷамеъи шарӯр ва мафосидаст пас ҳосиди фии алҳқиқаҳи душмани хайр ,у толиби шар ва фасодаст пас ӯ шарир ва муфсидаст ва аз инҳо маълум мешавад сари ончӣ мазкӯр шуд , ки ҳасад , бадтарӣни рзоил ,у ҳосид , шариртарин мардумонаст ва чаҳ хабосат аз ин болотар ки касе мтأлм бошад аз роҳати бандае аз бандагони худо , ки ҳеҷ зарарӣ ба ӯ надошта бошад ва аз ин ҷиҳати оёту ахбор бениҳоят дар мазаммати ин сифати ворид шудааст чунон ки худои таъолӣ дар мазаммат қавмӣ мефармоед : « أми иҳсдўни анноси алии мо отиҳми аллоҳи ман фазла » яъне « оё ҳасад мекунанд мардумонро бар ончии худоӣ аз фазли худ бар эшон атои фармӯда ? » аз ҳазрати пайғамбари слии аллоҳи алайҳу ?алау силам Марвӣаст ки « ҳасад , мехӯрд аъмоли ҳасанаро , ҳамчунон ки оташи ҳизумро мехӯрд » ва аз он ҳазрат манқӯласт ки « парвардгори олам ба Мӯсои бен умрони алайҳи ассалом ваҳй фармуд ки ҳасад мабар ба мардум бар ончӣ аз фазли ман ба эшон расидааст ва чашмҳои худро бар он миндозу дили худро ҳамроҳ ӯ макун ба дурустӣ ки касе ки ҳасад дорад хашмнок бар неъматҳои манаст ва баробарӣ мекунад . Қсмтҳоӣиро ки ман миёни бандагони худ тақсим кардаам ва ҳар ки чунин бошад ман аз ӯ нестам ва ӯ аз ман нест » ва низ аз он бузургвор манқӯласт ки « тарсноктарин чизе ки аз он бар уммати худ май тарсам инаст ки моли эшон зиёд шавад , пас бар якдигар ҳасад баварзанду якдигарро ба қатл расонанд » ва низ фармуд : « ба дурустӣ ки аз барои неъматҳои худо , душманоне ҳаст арз шуд : каёнанд ? фармуд : касоне ки ҳасад мебаранд мардумро бар ончӣ аз фазли худо ба эшон расида » ва дар баъзе аз аҳодӣси қудсӣаи ворид шудааст ки « худо фармуд ки ҳосид , душмани неъмати ман ,у хашмнок аз барои қазоӣ манасту розӣ ба қисматӣ ки дар миён бандагонам карда ам нест » ва аз ҳазрати абии Абдуллоҳи алайҳи ассалом Марвӣаст ки « офати дайн , ҳасаду аҷаб ва фахраст » ва низ аз он ҷаноб Марвӣаст ки « ҳосиди зарар ба нафаси худ май расонади пеш аз онкии зарарӣ ба маҳсуд бирасад » , монанди Иблис , ки ба воситаи ҳасад , аз барои худ лаънатро ҳосил кард ва аз барои одамии баргузидагӣу ҳидояту баландӣу иртифоъ ба маҳали ҳақоиқи аҳду итфоро пас маҳсуд бош ва ҳосид мабош ба дурустӣ ки тарозуии ҳосид , ҳамеша сабкаст , ба воситаи тарозуии маҳсуд яъне аъмоли ҳасанаи ҳосид ба тарозуии аъмоли маҳсуд гузорда мешаваду рӯзӣ ҳар касе қисмат шудааст пас чаҳ нафъӣ май расонади ҳасад ба ҳосид ? ва чаҳ зарар май расонад ба маҳсуд ?у асли ҳасад , аз кӯрии дил ,у инкор фазл худост ва ин , ду боланд аз барои куфру фарзанди одам ба воситаи ҳасад дар ҳасрат абадӣ афтод ва ба ҳалокатӣ расед ки ҳаргизи наҷотӣ аз барои ӯ нест » ва аз каломи баъзе аз ҳукамост ки « ҳасад , ҷароҳатӣаст ки беҳбуд аз барои он нест » ва яке аз бузургон дайн гуфтааст ки « ҳосидро аз маҷолису маҷомеъ оид намешавад магари мазаммату зиллат ва аз малоика ба ӯ намерасад магари буғзу лаънат ва аз халқи нафъӣ наме баради магари ғаму меҳнат ва дар вақт мурдан намебинад магари ҳавлу шиддат ва дар қиёмати чизе ба ӯ намерасад магари азобу Фзиҳт » .

Ва бидон ки соҳиби ин сифат , ҳамеша хор ва бемиқдораст .

Ва аз ин ҷиҳатаст ки ҳазрати Амиралмӯъминини алайҳи ассалом фармӯдааст ки « алҳсўди лои исўд » яъне « соҳиби ҳасад , худованди шараф ва бузургӣ намегардад »у ҳасуди пайваста ба ғуссау أлм гирифтораст ва аз ин ҷиҳатаст ки Сайиди инсу ҷони фармӯда : « ақали анноси лзаҳ , алҳсўд » яъне « камтарини мардумон аз ҳайси лиззат , ҳасудаст » чун ки мазоқи табъаш ҳамеша аз талхии ҳасад мутағаййираст ва бар тибқи ин каломаст ончии Амиралмӯъминини алайҳи ассалом фармӯдаанд : « алҳсўди мағмум » яъне « ҳасад , одамиро ба ғаму андӯҳ мубтало месозад » .

Хулосаи онкии сифати ҳасад , мӯҷиби азоб ва накол ухравӣ ,у мояи андӯҳу малол дунявӣасту одамиро сифатӣ аз ин нописандтар ,у дили бечораро маразӣ аз ин кушанда тар несту ахбору осор дар мазаммати он бе шумори ворид шудаасту ончӣ мазкӯр шуд аз барои қобили ҳидоят кофӣаст ва ин ҳама дар сӯратӣаст ки ғараз ӯ аз заволи неъмат аз маҳсуди амр динӣ набошад аммо ҳаргоҳи ғараз , диндорӣ бошад дохил ҳасад нест ва бар он зарарӣ мутараттиб намебошад , мисли инки ҳаргоҳи неъматӣ ё давлатӣ ё мансабӣу иззатӣ , ба кофарӣ ё фоҷири маъсият корӣ бирасад ва ӯ ба дасти овезии он , фитнаи барпо , ё азияти бандагони худои намояд ё дар миёни мардум ифсод кунад ё муртакиб маъсиятӣ гардад ва ба ин сабаб касе толиби заволи неъмат аз ӯ бошаду иззат ӯро макрӯҳ дошта бошад , зарар надорад ,у дохил ҳасад нест ва бар он маъсиятӣ мутараттиб намегардад .

Ва махфӣ намонад ки ҳасад онаст ки касе толиби заволи неъматӣ аз бародари динӣ худ бошад ва агар заволи онро нахоҳаду лекин мисли онро аз барои худ хоҳад ин мноФсаҳ ва ғибтааст ва бар он мазамматӣ нест , балки он дар умӯр писандидааст .

Ва инаст мурод , аз ончӣ аз ҳазрати расӯли слии аллоҳи алайҳу ?алау силам Марвӣаст ки « ҳасад некӯ нест магар бар ду кас : яке мардӣ ки худо ӯро молӣ дода бошаду ҳамаи онро дар роҳи худо сарф кунаду дайгарии мардӣ ки худои илмӣ ба ӯ каромат фармӯда бошад ва ӯ ба он амал кунаду мардумро таълим кунад »у сабаби ғибтаи бурдан бар шахсе , муҳаббати он бар неъматӣаст ки аз барои ӯ ҳосиласт .

Пас агар он неъмат , амр динӣ бошад , сабаби он ғибта , муҳаббати худоу муҳаббат тоъат ӯст ва ин амреаст мстҳсну марғӯб ва агар амр дунявӣ бошад ки мубоҳ бошад , сабаби он , муҳаббати тнъму алтзоз дар дунёст ва ин агар чаҳ ҳаром набошаду лекин шаккӣ нест ки боиси пастии мартаба , ва бозмондан аз мақомоти баланд ,у манозил арҷмандаст .

Ва аз барои ғибтаи ду мартабааст : яке онкии манзури одамӣ расӣдан худ ба неъматӣ бошад ки аз барои дайгарии ҳам ҳосиласт ба ҷиҳати тамшияти амри дайн ё дунёии худ , ва ҳеҷ чизи дигар дар назар ӯ набошад ва ин ҳеҷ гӯна нохушӣ надорад .

Дувуми онкии илова бар тамшияти амри худ , бар худ напасандад ки камтар аз он шахс дигар бошад ва худро розӣ ба нуқсон аз ӯ накунад ва ин мартабаи мавзеи хатар ва лағзишаст , зеро ки басо бошад расӣдан ба он неъмат , муяссар нашавад пас нафас , майл ба заволи неъмат аз он шахс мекунад то болотар аз ӯ набошад ва кам касеаст ки худро пасттар аз дайгарӣ битавонад дид ва худ натавонад ба мартаба ӯ раседу пастии мартаба ӯро майл надошта бошад ва ин худ сифат ҳасадаст ки ахбси сифот ,у арзл маликотаст .