Бидон ки мартабаи ризо аз самароти муҳаббату натиҷаи он сифатаст , зеро муҳаббат бо касе , лозим дорад ризоӣ ба афъоли маҳбӯбро , ва лиззат ёфтан аз онроу сарвару лиззат аз афъоли маҳбӯб ба яке аз ду ваҷҳ мешавад :

Ваҷҳи аввали онкии муҳаббату дӯстӣ ӯ ба мартаба Эй расад ки муҳиб дар дӯстӣ мустағриқ гардад ва чунон мустағриқи мушоҳидаи ҷамол маҳбӯб шавад ки агар балое аз ӯ ворид шавад мутлақан أлми онро дарак накунаду чунончии захмӣ ба ӯ расад Аслан сӯзиши онро наёбад ва ин чандон астбъодӣ надорад , ки мукаррари мушоҳида шуда ки одамӣ дар ҳоли шиддати ғазаб ё тарс , ҷароҳатӣ ба ӯ мерасад ва онро эҳсос намекунад ва касе ки дар майдони муҳорибаи саргарм ҷанг шуд басо бошад захмӣ хӯрду мултафит он нагардад балки басо бошад ки аз барои шуғли муҳиммӣ май дӯд ки хорҳо ба пой ӯ хулду ?илами онро наёбад .

Пас ошиқӣ ки ҷамеъи ҳам ӯ ғарқи мушоҳидаи ҷамоли маъшӯқ , ё ҳамаи ҳавос ӯ маҳви хаёли муҳаббат ӯ бошад мешавад ки бар ӯ умӯрӣ ворид шавад ки агар мартабаи ишқ наме буд аз он мтأлм ва мутаъассир мешуду лекин ба ҷиҳати истилои муҳаббат бар қалб ӯ мутлақан идроки ?иламу ғами онро намекунад агар чаҳ он умӯр аз ғайри дӯст бар ӯ ворид шавад , чаҳ ҷои онкӣ аз дӯст ба ӯ расад , ки дар ин вақт аз он , сарвару лиззату айш ва баҳҷат ёбад ва чунки шубҳа Эй нест ки муҳаббати худованди болотарин муҳаббатҳо ,у машғӯлии дил ба он аъзами машғӯлиҳост , пас касе ки аз он баҳра ёфт басо бошад ки чунон аз бодаи муҳаббати биҳуш , ва аз ёди дӯсти вола ва мадҳуш гардад ки аз ончӣ бар ӯ ворид шавад أлмӣ эҳсон накунад ва гуяд :

Ваҷҳи дувуми онкии астғроқ ӯ дар муҳаббат ба мартаба Эй бирасад ки эҳсос أлм накунаду аксари балоҳоро бафаҳмаду сӯзиши захмҳоро идрок кунаду лекин ба он розӣу роғиб , ва ба дилу ҷони онро шойиқ ва толиб бошад мисли касе ки ҳар ду чашм ӯ кӯр шуда бошаду табиби ҳозиқ , дар муолиҷаи он , амр ба ҳиҷомат кунад , зеро дар вақти ҳиҷомат , он шахси идроки أлмро мекунад лекин ба он муштоқаст .

Пас дӯсти хад аз ҷониби худо чун балое ба ӯ расаду бидонад ки ончӣ дар ивази он аз худо ба ӯ хоҳад расед қиёс ба он أлм наметавон кард ба он хушнӯд ва розӣ гардад ва басо бошад ки ғалабаи дӯстӣ ба ҳаддӣ расад ки баҳоу ивази бало дар назари он маҳв шаваду ибтиҳоҷу сарвар ӯ ба муроду матлӯб маҳбӯб бошад пас чун балоҳоу мусӣбатро карда дӯсти худ , медонаду матлабу мурод ӯро май шиносад ба онҳо шоду хушнӯд ва аз онҳо мбтҳҷ ва масрур мегардад ва мегуяд :

Ва ҳамаи ин умӯр дар муҳаббати махлуқи мшоҳд ва маҳсусаст , чаҳ ҷои муҳаббати холиқ ,у ишқи ҷамоли азалӣу ҳасани абадӣ , ки ниҳоятӣ аз барои он мутасаввир нау қулӯби дӯстон ӯ чун дар арсаи ҷамолу ҷалол ӯ боистанд аз мулоҳизаи ҷалол ӯ бе худу ҳайрон , ва аз мушоҳидаи ҷамол ӯ вола ва саргардон мегирданду ҳикояти дӯстону қиссаҳои муҳибон бар ин матлаб шоҳидӣаст адл , ва гувоҳӣаст сидқу олами муҳаббатро аҷоибӣаст ки ба васф дар намеояд ва шигифтӣҳои дар шаҳристон ишқаст ки ақл бовар надорад ва то касе бар он нарасад таъми онро намеёбад .

Ва агар касеро анояти азалии шомил , ва дар шаҳристони муҳаббат дохил гардад , дар он аҷоибии мушоҳидаи намояд ки хиради хурдаи байн , ҳайрон ,у ақли дурандеш , саргардон монад .

Ва дар ривоёти расида ки « аҳли Мисри чаҳор моҳ ғизоӣ надоштанд биҷузи мулоҳизаи ҷамоли Юсуфи садиқ , чун гурусна шудандӣ бар рӯй ӯ нгристндӣу иштиғол ба ҷамол ӯ эшонро аз эҳсоси гуруснагӣ машғӯл мекард » балки дар қуръони Карим аз ин болотар расида ки « занони Миср , маҳви ҷамоли Юсуфи гаштанд ки дастҳои худро буриданду ?илами онро наёфтанд » .