Зиди сифат « ҷазаъ » , « сабр »аст ва он иборатаст аз саботи нафасу итмӣнони он , ва музтариб нагаштан он дар балоёу масоиб ,у муқовимат кардан бо ҳаводису шдоид , ба наҳвӣ ки сина ӯ танг нашаваду хотир ӯ парешон нагардаду кушодагӣу тумаънина ки пеш аз ҳудуси он воқеааст завол напазирад пас забони худро аз шикояти нгоҳдорду аъзои худро аз ҳаракоти ноҳинҷор муҳофизат кунад ва ин сабр дар шдоидаст ки зиди он ҷазаъаст .

Ва аз барои сабр , ақсоми дигар низ ҳаст мисли : сабр дар мъорк ва ҷангҳо ки аз афрод шуҷоатасту сабр дар ҳоли ғазаб , ки ҳаламасту сабр дар машаққати тоъату ибодат .

Ва сабр бар муқтазӣоти шаҳвату сабр бар зуҳд дар дунё ,у ғайри инҳо .

Ва аз ин зоҳир мегардад ки аксари ахлоқ , дохил сабраст .

Ва аз ин ҷиҳат буд ки чун аз ҳазрати расӯли слии аллоҳи алайҳу ?алау силам аз имон суол карданд , фармуд ки « он сабраст »у мутлақи сабр , иборатаст аз муқовимат кардани нафас бо ҳавоу ҳаваси худу саботи қувваи оқила , ки боис дайнаст дар муқобили қувваи шҳўиаҳ , ки боиси ҳаво ва ҳавасаст , зеро пайвастаи миёни ин ду ҷангу низои қоим ,у ҳарбу ҷидол воқеъасту дили одамии майдони муҳориба онҳоасту мадади боиси дайн , аз малоикааст ки лашкар илоҳӣ ҳастанду мадади боиси ҳавоу ҳавас , аз шаётинаст .

Пас агар қувваи оқилаи саботи қадами варзед то ба имдоди малоика бар қувваи шҳўиаҳи ғолиби гашт ва бар ин ҳол боқӣ монад , ғалаба бо лашкар худост ,у соҳиби он дохил дар зумра собиринаст .

Ва агар қувваи оқила мақҳур шуду боиси ҳавоу ҳавас ба имдоди шаётин ғалаба намуданд , соҳиби он ба сипоҳи шаётин мулҳақ мегардад .

Пас агар ғалаба аз тараф ақл бошад ва чунон мустақил бошад ки болклиаҳи лашкари шайтонро мхзўл гирданд ки дигар аз барои эшон қувва низо намонад дар ин вақти нафас дар мақоми итмӣнон мустақар мешавад ва аз пас пардаҳои ҷамоли мутлақ ба хитоби мустатоб : « ё ?итҳо алнФси алмтмӣнаҳи арҷъии илои рбки розӣаи Марзия » сарафроз мегардад .

Ва агар ғалаба бо ҳизб шайтон бошад ва чунон лашкари илоҳиро мағлуби созанд ки дигари қувваи муқовимат аз барои ӯ намонад ва аз барои эшон дар ҷаду иҷтиҳоди маъюсӣ ҳосил гардад , дар ин ҳангоми нафаси шарифаи қудсиро ки сари илоҳӣу амонат худоӣаст ба лашкари шайтон таслим мекунад монанди касе ки азизтарини фарзандони худро ки ба ҷамеъи камолот ороста бошад ба дасти худ таслими душманони кофари намояд то ӯ дар муқобил ӯ монанди гӯсфанд забҳ кунанд ва дар ҳузур ӯ ба оташи бсўзоннд .

Балки ба чандини маротиб , ҳол ӯ аз чунин шахсе бадтар хоҳад буд ва агар ҳеҷ тараф , ғолиб нагардад балки низои миёни эшон қоим бошад , гоҳе ғалаба аз ин тараф бошаду замонӣ аз он тарафи чунин нафасӣ ҳануз дар мақом муҷоҳидааст ва бояд умедвор ба лутф парвардгор бошад чунончии худоӣ таъолӣ мефармоед : « хлтўо амалан солҳоу охири сиӣои ъсии аллоҳи ани итўби алайҳим » яъне « аъмоли неку бадро ба ҳам сириштаанд ва шояд худои эшонро ба сӯии худ боз гирданд » ва махфӣ намонад ки боиси сабр дар балоёу мҳн чанд чиз мешавад :

Аввал : изҳори қӯти нафасу итмӣнони дил дар назд мардум то дар назд эшон писандидау қавии дил маҳсӯб шавад .

Ҳамчунон ки манқӯласт ки « Муъовия дар марази мӯати худ изҳори башшошат ва хуррамӣ менамӯд ва аз шикояту нола эҳтироз мекард ва мегуфт :

Яъне ҷуръату мардонагии ман аз барои шамотаткунандагон аз онаст ки ба эшон бинмоем ки ман аз ҳаводиси рӯзгори мутазалзил наме гирдам ва ин мартабаи сабр авомаст , ки ҳамин зоҳири ҳаёти дунёро мешиносанд ва аз олам охират ғофиланд .

Дувум : таваққуъи савобу раҳмат ,у умеди вусӯл ба дараҷоти рафеъа дар хонаи охират ва ин сабри тайифаи зӯҳҳод ва прҳизкоронасту ишора ба ин сабраст ки фармӯдаанд : « анмои иўФии алсобрўни аҷрҳми бғири ҳисоб » хулосаи маънии онкӣ « аҷри сабркунандагон , беҳисоб ба эшон ато карда мешавад » сеюм : баҳҷат ва лиззат ёфтан ба ончӣ аз ҷониби худо ворид мешавад , зеро ҳар чаҳ аз дӯст мерасад матлӯбасту дӯст , муштоқи илтифот дӯстаст , ва аз он лиззат меёбад ва агар чаҳ ба имтиҳон кардан ба бало ва ситам бошад .

Ва ин сабри аҳли муҳаббат ва маърифатасту ишора ба ин мартаба аз сабраст ки фармӯдаанд : «у башари алсобрини аллазӣнаи إзои أсобтҳми мсибаҳи қолўои إнои ллаҳу إнои إлиаҳи роҷъўни أўлӣки алайҳими салавоти ман рбҳму раҳма » яъне бишорати даҳ сабркунандагонро ки чун мусӣбатӣ ба эшон расед гӯйанд : мо аз хдоӣиму бозгашти мо ба сӯй ӯст эшонанд ки салавоти парвардгор бар эшону раҳмат ӯ бар эшонаст » ва дар аҳодӣс воридаст ки « ҳазрати эмоми Муҳамади боқири алайҳи ассаломи ҷобири бен Абдуллоҳи Ансориро дид ки перӣ ӯро ФрўгрФтаҳу маразу нохўшиҳо бар ӯ иҳота карда фармуд : чигуна май бинии ҳоли худро ? арз кард ки фақрро дӯст тар дорам аз Ганау мараз , маҳбӯб тараст дар назд ман аз сиҳҳату маргро рағбат беш аз зиндагонӣ дорам ҳазрат фармуд : аммо мо аҳли байт , маҳбӯбтар назд мо чизеаст ки аз худо бар мо ворид мешавад аз фақру фаноу маразу сиҳҳату мӯату ҳаёт ҷобир бархесту миёни ду чашми ҳазратро бӯсед ва гуфт : рост фармуд пайғамбари слии аллоҳи алайҳу ?алау силам ки ба ман фармуд : эй ҷобир ба хизмати яке аз фарзандони ман хоҳӣ расед ки исм ӯ мувофиқи исм ман бошаду ҳақиқати илмҳоро бишкофад » .