эй хондаи басии илм ва ҷаҳон гашта саросар ,
Ту бар замӣ ва аз ?бирти ин чархи мудаввар
Ин чархи мудаввар чаҳ хатар дорад зии ту
Чун баҳра худ ёфтӣ аз дониши мзмр ?
То кӣ ту ба тан бар хурӣ аз неъмати дунё ?
Як чанд ба ҷон аз нъми дониши брхўр
Бесуд буд ҳар чаҳ хӯрд мардум дар хоб
Бедори шиносади мазаи манфиату зр
Хуфта чаҳ хабар дорад аз чарху кавокиб ?
Додар чаҳ рондааст бар ин гӯии мғбр ?
Ин хок сияҳ бинад ва он доираи сабз
Гуҳи равшану гуҳи тираи гуҳии хушку гуҳӣ тар
Неъмати ҳама он донад каз хок бар ояд
Бо хоки ҳамон хок накӯ ояду дархур
Бо сӯрати некӯ ки биомезад бо ӯ
Бо ҷбаҳи сқлотўн бо шеъри мтир
Бо тишнагӣ ва гуруснагӣ дорад меҳнат
Сирии шимурди хайру ҳамаи гуруснагии шар
Бедори шӯ аз хоби хуш , эй хуфтаи чиҳил сол ,
Бингар ки з ёронат намонданд кас эдар
Аз хобу хури анбоз ту гаштааст бҳоӣм
Омезиши ту бештар астанда камтар
Чизе ки стўронт бидон бо ту шариканд
Миннат наниҳад бар ту бидон эзади довар
Неъмат набӯд онкии сутурони бхўрндш
На малик буд онкӣ ба дасти оради қайсар
Гар малик ба дасти оре ва неъмат бишносӣ
Марди хиради онгоҳ ҷудо донадат аз хар
Бандяш ки шуд малики сулаймону сулаймон
Чунон ки Сикандар шуд бо малики Сикандар
Имрӯз чаҳ фарқаст аз ин малик бидон малик ?
Ин мурда ва он мурдау амлоки мбтр
Бигузашта чаҳ андӯҳ ва чаҳ шодӣ бар доно
Нои омадаи андӯҳ ва гузаштааст баробар
Андеша кун аз ҳоли броҳиму зи қурбон
Ваон азми броҳим ки баради зи писари сар
Гар кардӣ ин азм касе зи озри фикрат
Нафрини кундӣ ҳар кас бар озри бутгар
Гар маст нае манишин бо мисатони якҷо
Андеша кун аз ҳоли худ имрӯзи накӯтар
Анҷоми ту эзад ба қирон кард васият
Бингар ки шафиъи ту кадомаст ба маҳшар
Фарзанди ту имрӯз буд ҷоҳилу осӣ
Фардот чаҳ фарёд расад пеши гаравгар ?
ё ?герати падари габр буд модари тарсо
Хушнӯдии эшон ба ҷузи оташ чаҳ диҳад бар ?
Доне ки худованди нафармуд ба ҷузи ҳақ
Ҳақи гӯйу ҳақи андешу ҳақи оғозу ҳақ овар
Қуфл аз дил бурдору қирони раҳбар худ кун
То роҳи шиносӣ ва кушода шавадат дар
Вар роҳ наёбӣ на аҷаб дорам азирок
Ман чун ту басӣ будам гумроҳу мҳир
Бигузашта зҳҷрти пас сесад наваду чор
Биниҳод марои модар бар маркази ағбр
Боланда бедониш монанди наботӣ
Каз хок сияҳ зояд вази оби муқаттар
Аз ҳоли наботии брсидм ба сутурӣ
Як чанд ҳаме будам чун мурғак бе пар
Дар ҳоли чаҳоруми асар мардумӣ омад
Чун нотиқа раҳ ёфт дар ин ҷисми мукаддар
Паймӯда шуд аз гунбад бар ман чиҳил ва ду
Ҷӯёни хиради гашти марои нафаси сухани вар
Расми фалаку гардиши айёму маволед
Аз доно бишунидам ва бархонад зи дафтар
Чун ёфтам аз ҳаркаси беҳтари тани худ ро
Гуфтам « зи ҳамаи халқ касе бояд беҳтар :
Чун бози зи мурғон ва чу уштури зи бҳоӣм
Чун нахли зи ашҷор ва чу ёқӯти зи ҷавҳар
Чун фарқон аз кутуб ва чу каъбаи зи банноҳо
Чун дили зи тани мардуму хуршеди зи ахтар »
зи андешаи ғамии гашти марои ҷон ба тафаккур
Тарснда шуд ин нафаси мФкри зи мФкр
Аз шофиӣу молики вази қавли ҳанифӣ
Ҷустами раҳи мухтори ҷаҳони довари раҳбар
Ҳар як ба яке роҳ дигар кард ишорат
Ин сӯй хутан хонд марои он сӯии барбар
Чун чун ва чаро хостаму ояти муҳкам
Дар аҷз ба печиданд , ин кӯр шуд он кар
Як рӯзи бхўондми зи қирони ояти байъат
Коизд ба қирон гуфт ки « бади дасти ман аз бар »
Он қавм ки дар зери шаҷар байъат карданд
Чун ҷаъфару миқдод ва чу салмон ва чу бўзр
Гуфтам ки « кунун он шаҷару даст чигунааст ,
Он даст куҷо ҷӯям ва он байъату маҳзар ? »
Гуфтанд ки « онҷонаҳи шаҷари мондў на он даст
Кони ҷамъ пароганда шуд он дасти мастир
Онҳо ҳама ёрон расӯланду биҳиштӣ
Махсӯс бидон байъат ва аз халқи мухайяр »
Гуфтам ки « ба қуръон дар пайдост ки Аҳмад
Бшир ва нзираст ва Сироҷасту мунаввар
Вар хоҳад куштан ба даҳани кофар ӯ ро
Равшан кунадаш эзад бар комаи кофар
Чунаст ки имрӯз намондааст аз он қавм ?
Ҷуз ҳақ набӯд қавли ҷаҳони довари Акбар
Мо даст ки гирему куҷои байъати яздон
То ҳмҷўм мақдам набӯд дод мхр ?
Мо ҷурм чаҳ кардем нзодим бидон вақт ?
Маҳрӯми чроӣими зи пайғамбару музтар ? »
Рӯем чу гул зард шуд аз дарди ҷаҳолат
Венаи сарв ба новақти бхмид чу чанбар
зи андеша ки хокаст ва наботаст ва сутур аст
Бар мардум дар олам инаст мҳср
Имрӯз ки махсӯсанд ин ҷону тани ман
Ҳам нусхаи даҳрами ман ва ҳам даҳри мукаддар
Доно ба мисли машк ва зу дониш чун буи
ё ҳам ба мисли кӯҳ ва зу дониш чун зар
Чун буиу зар аз машк ҷудо гардад вази санг
Беқадар шавад санг ва шавад машки музаввар
Ин зари куҷо дар шавад аз машк азон пас ?
Хезами хабарии пурсам аз он дарҷи мухбир
Бархестам аз ҷойу сафар пеш гирифтам
Наз хонум ёд омад ва наз гулшану манзар
Аз порсӣу тозии вази ҳиндии вази тарк
Вази санадӣу рӯмӣу зи ибрии ҳама яксар
Вази фалсафӣу монавӣу собӣу даҳрӣ
Дархостами ин ҳоҷату пурсидам бе мар
Аз санги басӣ сохтаам бистару болин
Вази абри басӣ сохтаам хаймау чодар
Гоҳе ба нишебӣ шуда ҳам гӯшаи моҳӣ
Гоҳе ба сари кӯҳии бартари зи ду пайкар
Гоҳе ба заминӣ ки дарави об чу мармар
Гоҳе ба ҷаҳонӣ ки дарави хок чу ахгар
Гуҳи дарёи гуҳи болои гуҳ рафтан бе роҳ
Гуҳи кӯҳу гуҳии регу гуҳии ҷӯйу гуҳии ҷир
Гуҳи ҳабл ба гардан бар монанди штрбон
Гуҳи бор ба пушти андар монандаи астар
Прсндаҳ ҳаме рафтам аз ин шаҳр бидон шаҳр
Ҷӯяндаи ҳамеи гаштам аз ин баҳр бидон бар
Гуфтанд ки « мавзӯи шариъат на ба ақл аст
Зеро ки ба шамшер шуд исломи муқарар »
Гуфтам ки « намоз аз чаҳ бар атфолу мҷонин
Воҷиб нашавад то нашавад ақли мҷбр ? »
Тақлиди нпзрФтму ҳуҷҷати ннҳФтм
Зеро ки нашуд ҳақ ба тақлиди мшҳр
Эзад чу бихоҳад бигушоед дар раҳмат
Душворӣ осон шаваду саъби муяссар
Рӯзии брсидм ба дар шаҳрии кон ро
Аҷроми фалаки бандаи бад , афлоки мусаххар
Шаҳрӣ ки ҳамаи боғи пар аз сарву пар аз гул
Девори зумурради ҳамау хоки мушаҷҷар
Саҳроаши мунаққаши ҳама монандаи дебо
Обаши асали софӣ монандаи кавсар
Шаҳрӣ ки дарав нест ҷуз аз фазли манолӣ
Боғӣ ки дарав нест ҷуз аз ақли санавбар
Шаҳрӣ ки дарав дебо пӯшанд ҳакямон
На тофтаи мода ва на бофтаи нар
Шаҳрӣ ки ман онҷои брсидм хирадам гуфт
« ӣнҷо баталаб ҳоҷату зин манзил магзар »
Рафтам бар дарбонаш ва бигуфтам сухани худ
Гуфто « мабар андӯҳ ки шуд кант ба гавҳар
Дарёӣ муайянаст дар ин хоки маъонӣ
Ҳам дар гиронмоя ва ҳам оби мутаҳҳар
Ин чарх баринаст пар аз ахтари олӣ
Лобл ки биҳиштаст пар аз пайкари дилбар »
Ризвонаши гумони барадами ин чун бишунидам
Аз гуфтан бо маънӣ ва аз лафз чу шукр
Гуфтам ки « марои нафас заъифаст ва нижанд аст
Мангар ба дуруштӣ ӣ тани венаи гӯнаи аҳмар
Дору нахӯрам ҳаргиз беҳуҷҷату бурҳон
Ваз дард наяндешаму нниўшми мункир »
Гуфто « мабаранда ки ман ӣнҷои табибам
Бар ман бикун он иллати машрӯҳу муфассир »
Аз аввалу охираши бпрсидми онгоҳ
Вази иллати тадбир ки ҳаст асли мудаббир
Вази ҷинси бпрсидми вази санъату сӯрат
Вази қодири пурсидаму тақдири муқаддар
Кин ҳар ду ҷудо нест як аз дигари доим
Чун шояд тақдими яке бар дуӣ дигар ?
ӯ сонеъи ин ҷунбишу ҷунбиши сабаб ӯ
Муҳтоҷи ғанӣ чун буду мзлми анвар ?
Вази ҳоли расӯлону рисолоти мухолиф
Вази иллати таҳрими даму хамри мухаммир
Вонгоаҳи бпрсидм аз арқони шариъат
Кин панҷ намоз аз чаҳ сабаби гашти муқарар ?
Вази рӯза ки фармудаш моҳи нуҳум аз сол
Вази ҳоли закоти дираму зари мудаввар
Вази хумси фӣу ъушри заминӣ ки диҳанд об
Ин аз чаҳ мхмс шуд ва он аз чаҳ мъшр ?
Вази иллати миросу тафовут ки дарав ҳаст
Чун баради бародари яке ва нимӣ хоҳар ?
Вази қисмати арзоқи бпрсидм ва гуфтам
« чунаст ғамии зоҳид ва бе ранҷи ситамгар ?
Биноу қавӣ чун зайд ва он дгарии боз
МкФўФ ҳаме зояду маълули зи модар ?
Як зоҳиди ранҷур ва дигар зоҳид беранҷ !
Як кофари шодон ва дигар кофари ғмхўр !
Эзад накунад ҷуз ки ҳама дод , валикин
Хурсанд нагардад хирад аз дида ба мухбир
Ман рӯзи ҳамеи байнаму гўӣӣ ки шабаст ин
Вар ҳуҷҷат хоҳам ту бёҳнҷии ханҷар
Гўӣӣ « ба фалони ҷои яке санг шариф аст
Ҳар кас ки зиёрат кунадаш гашти муҳаррир
Озр ба санам хонд маро ва ту ба сангӣ
Имрӯзи марои пас ба ҳақиқати тӯии озр »
Доно ки бгФтмши ман ин даст ба барзад
Сад раҳмат ҳар рӯз бар он даст ва бар он бар
Гуфто « бидиҳам доруӣ бо ҳуҷҷату бурҳон
Лекини бунаами Меҳрии муҳкам ба лабат бар »
зи офоқу зи анфуси ду гўо ҳозир кардаш
Бар хӯрданӣу шарбат ва ман марди ҳнрўр
Розӣ шудаму меҳри бикрад онгаҳу дору
Ҳар рӯз ба тадриҷ ҳаме дод музаввар
Чун иллат зоил шуд бикшод забонам
Монанди мъсФр шуд рухсори мзъФр
Аз хоки маро бар фалак оварад ҷаҳондор
Як бурҷ маро дод пар аз ахтари азҳр
Чун санг бидам , ҳастам имрӯз чу ёқӯт
Чун хок бидам , ҳастам имрӯз чу анбар
Дастам ба кафи даст набӣ дод ба байъат
Зери шаҷари олии пари сояи мусмир
Дарёӣ бишунидӣ ки бурун ояд аз оташ ?
Рӯбаҳ бишунидӣ ки шавад ҳамчуи ғазанфар ?
Хуршед тавонад ки кунад ёқӯт аз санг
Каз даст табоиъ нашавад низ мғир ?
Ёқӯти манам инаку хуршеди ман он кас
Каз нури ваии ин олам торӣ шавад анвар
Аз рашки ҳамеи номи нгўимш дар ин шеър
Гӯям ки « халилӣаст ки ши афлотӯни чокар
Устод табибасту муаййиди зи худованд
Бал каз ҳукму илм мисоласту мусаввир »
Обод бар он шаҳр ки вай бошад дарбонаш
Обод бар он киштӣ кӯ бошад лангар
эй маъниро назми сухани санҷи ту мизон ,
эй ҳикматро бар ту ки насрӣаст мстр ,
эй хайли адаб саф зада андари хтби ту ,
эй илм зада бар дар фазли ту мъскр ,
Хоҳам ки зи ман бандаи мтўоъи саломӣ
Пӯяндау поянда чу як вирди мқмр
Зояндау боиндаҳ чу афлоку табоиъ
То бандау рухшанда чу хуршед ва чу ахтар
Чун қатраи чакидаи з бар наргису шамшод
Чун боди вазидаи з бар сӯсану ъбҳр
Чун васли нкўрўёни матбӯъу дили ангез
Чун лафзи хирадмандони машрӯҳу муфассир
Пари фоидау неъмат чун абр ба наврӯз
Каз кӯҳ фурӯ ояд чу машки муаттар
Вофеу муборак чуад дами исои Марям
Олӣ ва биёроста чун гунбади ахзар
Зии хозини илму ҳукму хонаи маъмур
Бо номи бузурги он ки бадви даҳри Муъаммар
Зии толеъи саъд ва дар иқболи хдоӣӣ
Фахри башар ва бар сари олами ҳамаи афсар
Монандиу ҷигари гӯшаи ҷаду падари хеш
Дар садр чу пайғамбар ва дар ҳарб чу ҳайдар
Бар мураккабаш аз талъат ӯ даҳри мқмр
Вази мураккаб ӯ хоки замини ҷумлаи мънбр
Бар номи худованд бар ин васфи саломӣ
Дар маҷлис бархонад абӯи ёқӯби азбр
Вонгоаҳ бар он кас ки маро кардааст озод
Устоду табиби ману мояи хираду фар
эй сӯрати илму тани фазлу дили ҳикмат
эй фоидаи мардумӣу муфаххари муфаххар
Дар пеши ту устода бар ин ҷомаи пашмин
Ин колбуди лоғар бо гӯнаи асФр
Ҳқо ки ба ҷузи дасти ту бар лаб наниҳодам
Чун бар ЊАЉАРУЛАСВАД ва бар хоки паямбар
Шаш соли ббўдм бар ммсўли муборак
Шаш сол нишастам ба дар каъбаи муҷовир
Ҳар ҷо ки бум то бузем ман гуҳу бегоҳ
Дар шукр ту дорам қаламу дафтару мҳбр
То ърър аз бод навонаст ҳамеи бод
Ҳазрат ба ту ороста чун боғ ба ърър