Ҳаме гуяд ин мард ки мақарам ки фириштау парӣ ва дев ҳаст , валикини ҳам ин иқрор бебурҳон бас набошад . Бигӯӣ ки чист ҳар яке аз ин ? ва чкўнаҳаст ? чунонк гуфт « змо ва Киев бигӯӣ , ва барисам бурҳони гӯй . »у моҳияти чиз чаҳ чизе ӯ бошад ,у ан тафаҳҳус бошад аз ҷинси чиз . Ва кайфият ӯ чигунагӣ бошад , ва он шаклу ранг ӯ бошад , агар ҷисм бошад ,у сифот феъл бошад агар на ҷисм бошад , чунонк касе гӯии дарахти бмсл , ва касе бипурсад « ки дарахт чаҳ бошад ? » ин азуи боз ҷустан бошад аз ҷинси дарахт . Ва ҷавобаш он бошад агар ӣнҷои чизе аз гё руста бошад ( ки ) гўиндш : азин ҷинс бошад дарахт . Вогари ӣнҷо чизе набошад , гўиндш : дарахт ҷисмӣ бошад афзояндау мари хоку обро басӯратӣ дигаркунанда . Ва онкӣ гуяд « дарахт чигуна бошад ? » гўиндш : як сараши базмин фурӯ бошад , ва як сараши бҳўо бар бошдбшохҳо ва баргҳо бисёр . Ин маънӣ « мови Киев »аст , ки андарин байтҳо аз он пурсидааст .

Ва ҷавоби ақлии фалсафӣ ҳар касеро каз фириштаи пурсад ки « чист ? » онаст ки гуфтанд ки ин аҷроми кавокиби осмон Фариштагонанду зиндагон ва сухан гӯйонанд ,у бФрмони худои андари олам коркунонанд . Ва собити бен қурраи алҳронӣ ки мари кутуби фалсафаро тарҷума ӯ кардаст аз забону хати юнонии бзбону хати тозии бронки афлоку кавокиби эҳё ва нтқоанд бурҳон кардаст ва гуфтаст ки « мардумро ҳаёту сухан бар анаст ки ҷасад ӯ шарифтар ҷсдисту андари шриФтрҷсдии кони ҷасад мардумаст шарифтар нафасӣ фурӯд омадаст , ва он нафаси зинда ва сухан гӯйаст . » ва ин муқаддама содиқонааст . Онгоҳ гуфтааст ва « афлоку анҷумро аҷсоди эшон бғоити шараф ва латофатаст , ва бенҳоят покизагӣаст . » ва ин муқаддамаи ӣӣ дигараст содиқа . Натиҷаи ин ду муқаддама он ояд ки мари афлоку анҷумро нафасӣ бошад бғоити шараф ва чу нафасӣ ки бғоит шарафаст нафас нотиқааст , мари ин афлоку анҷумро нафас нотиқааст , ва эшон зиндагону схнгўённд . Ин бурҳонӣаст ки ин файласуф кардааст бар онки Фариштагони афлок ва кавокибанду сухан гӯйанд .

Ва фалосифаи мари париро нашносанд , аммо девро мқрндў гӯйанд : нФсҳоءи ҷоҳилони бади кирдор каз ҷасад ҷудо шаванд андарин олам бимонанд , бдонч бар ҳасрати шаҳватҳо ҳиссии беруни шўндозҷсд , ва он орзӯҳо мари ӯро бар кашанд , ва натавонанд ки аз табоиъ бар гузаранд . ( андар ) ҷисмӣ зишт шавад он нафас ,у андари олам ҳаме гардад ,у мардумонро бФрибд ,у бади кар дорӣ омӯзад ,у андари биёбонҳо мардумонро роҳ гум кунад то ҳалок шаванд , чунонк Муҳамади закариё розӣ гуфтааст « андари китоб ( илм ) илоҳӣ » хеш , ки « нФсҳоءи бади кирдорон ки дев шаванд , хештан басӯратӣ мари касонеро бинмоӣанд ,у мари эшонро бифармоянд ки рӯ ! мрдмонро бигӯӣ ки сӯии ман фиришта ӣӣ омад ва гуфт ки худои туро пайғомбарӣ дод , ва ман он фириштаам ! то бад-ӣни сабаб дар миёни мардумон ихтилоф уфтад ,у халқ кушта шавад бисёре , бтдбири он нафас дев гашта . » ва мо бар ради қавли ин мҳўс бебок сухан гуфтаем андари китоб « бустони алъқўл . » акнӯн бҷўоби ин ҳавас машғӯл нишуем бринҷо ки аз мақсӯд боз монем . Инаст қавли фалосифаи андари фириштау дев .

Ва аммо ҷавоби аҳли таъйид ҳар суолро онаст ки мо бадастӯрии хозини илми китоби худоӣу шариъати расӯли алайҳи ассалому алии ворис мақома гӯйем : фириштаи рӯҳ муҷаррадаст , онкии эҷод ӯ аз бории субҳона бобдоъ бӯдааст : аз ақлу нафасу ҷаду фатҳу хаёл , ки номаи он андари зоҳири китобу шариъати бқлму лавҳу исрофилу микоиил ва Ҷабраиласт . Ва мавҷӯдоти ибдоъиро ду асласт : аз ақлу нафас . Вази он се фаръаст : ҷаду фатҳу хаёл . Ва ду асли амри мавҷӯдоти ҷисмонии халқии рост : аз обоу ИМАот , аънии анҷуму афлок ,у табоиъ . Ва мавлуди азин сеаст : аз маодину наботу ҳайвон ки охир он мардумаст . Ва ду асли мари дайнро андари олам сағираст : аз расӯлу васӣ . Ва се фаръи эшон эмому ҳуҷҷати вдоъист . Ва фурӯъ ҳар мавлудии азин маволед бисёраст .

Пас Фариштагони ибдоъӣ муҷарраданд ки вуҷӯди эшон бФъл эшонаст . Ва феъли эшон андари афлок ва кавокиб падедаст , ки нуру қӯти афлоку кавокиб ки эшон Фариштагони дӣданӣ ва ношуниданӣанд аз он Фариштагони абдоъист . Ва ғарази илоҳӣ аз тақдири ин Фариштагони халқии дӣдании таҳсили Фариштагон бқўтаст аз мардум . Ва марин Фариштагонро бқўтро расӯлу васӣ ӯ бФъли оранд , бмёнҷии китобу шариъат . Ва чунонк ситорагон ки Фариштагон дӣданӣанд миёнҷӣонанд миёни он Фариштагони ибдоъӣ ки бФъли Фариштагон (анд ) вмёни мардумон ки бқўт Фариштагонанд аз баҳри пдидоўрдни эшон , анбёўи аўсёу имомон низ мёнҷённди миёни Фариштагони бқўт ки мардумонанду миёни Фариштагони бФъли кони аввалӣ ва ибдоъӣанд , то мари инҳоро бмёнҷии китобу шариъати бФъл фиришта кунанд . Ва ҳаркии мари фириштаи бқўтро бФъли тўондоўрдн , ӯ бмнзлти фириштагӣ расида бошад , ва ӯ хлиФт худо бошад андари замин , чунонк ҳаме гуяд : қавла « влўншои лҷълнои мнкми млӣкаҳи фии аларзи ихлФўн » . Ва бад-ӣни сабаб буд ки худоӣ моро бифармуд пас аз имони бадви субҳона гиравидани бФрштгон ӯ бктобҳоء ӯу бпиғомброн ӯ , чунонк гуфт : қавла « волмўмнўни кули омни биллоҳу млӣкаҳу кутубау русула . »

Ва худои таъолӣ аз офаридагони хеши ду гуруҳро ёд кард ки аз баҳри парастиши хеши офаридам . Яке ҷинро гуфт ки онро бпорсӣ « парӣ » гӯйанд ,у дигари инсро яъне мардумро чунонк гуфт : қавла « ва мо хилқати алҷни волонси алои лиъбдўн . » ва нагуфт « девро офаридем » бал гуфт « девон париён буданд , бефармон шуданд ,у деви гаштанди бмъсити худои хеш » бад-ӣни оят : қавла «у ази қлнои ллмлӣкаҳи асҷдўои лодм , Фсҷдўои алооблиси кони ман алҷни ФФсқи ани амри раба » . Ва иллати вуҷӯди деви бҳкми ин оят вуҷӯд мардумаст , аз баҳри онк ҳаме гуяд : Иблиси пеш аз онки мари ӯрои тоъат одам фармуд , аз париён буд . Пас офарӣдаи бадви қисм буд : яке мардуму дигари парӣ . Ва парии бадв қисм шуд : яке фириштау дигари дев , . Аънии онч аз парӣ бтоът бимонад фиришта шуд ,у анч бетоъат шуд деви гашт . Ва фарқӣ накард андари китоби миёни фириштау парӣ , ҷуз бдонк гуфт : чу парӣ бетоъат шуд деви гашт ; ва агар на фириштау париро бики манзалат ниҳодааст , бад-ӣни оят : қавла « вози қлнои ллмлӣкаҳи асҷдўои лодм , Фсҷдўои алои Иблиси кони ман алҷн . » ҳаме гуяд « чу Фариштагонро гуфтеми мари одамро саҷда кунед , саҷда кардаанд магари Иблиси кӯ аз париён буд » яъне аз Фариштагон буд . Пас бдбни оят зоҳираст ки парӣ буд ,у онч осӣ нагашт , фиришта шуд чунонк онч осӣ шуд деви гашт . Пас падед омад ки иллати фиришта шудан парӣ тоъатаст ,у иллати деви гаштан парӣ маъсиятаст . Ва тоъату маъсияти ҷузи бмёнҷӣ расӯл набошад мари худоиро , ҳамчунин ки бҳдиси одам ҳаме гуяд : чу Иблиси мар ӯро тоъат надошт , сипас аз анки фиришта буд , деви гашт .

Пас воҷиб ояд ки расӯли ҳам сӯии парии расӯл буд ва ҳам сӯии мардум , чунонк андари китоби ҳақ ҳаме гуяд : қавла « қул аўҳии илои анаи астмъи нафари ман алҷни Фқолўои анои смънои қроно аҷабо иҳдии илои алршд . »у дигар ҷой гуфт мари расӯли хешро ки « чу гуруҳеро аз париёни сӯй ту фиристодем то қуръонро бишинаванд , гуфтанд : гӯш доред ! ва чу башнаваданд , сӯии қавм хеш шуданд ва гуфтанд : эй қавми мо ! иҷобат кунед доъии худоиро » чунонк гуфт : қавла « вози срФнои алики нФромни алҷни истмъўни алқуръони Флмои ҳзрўои қолўи анстўо . Флмои қзӣу ливои илои қўмҳми мунзарин . »у дигар ҷой гуфт « бигӯӣ ки эй мардумон ! ман пайғомбар худоем сӯии шумо » ҳар ду . Яъне мардуму парӣ ,у лафз « ҷмиъо » ҳаме гирд оварад мари париро бо мардум ,у ҳаме далел шавад ин лафз бар онки парӣ аз мардумаст , чу ҳаме гуяд : « эй мардумон ! ман пайғомбар худоем сӯии шумо ҳар ду » яъне мардуму парии қавла : « қул ё аиҳолноси ании рсўлоллаҳи аликми ҷмиъо » ва низ андари сӯраи арраҳмон бар сиблати итоби сӣ ва як ҷой ҳаме гуяд « эй мардумон !у париёни бкдоми нъмтҳоءи худои тони ҳамеи мари пайғомбарро дурӯғ зан кунед ? » қавла « Фбои олоءи рбкмои ткзбон » пас бад-ӣни оятҳо дуруст шуд ки расӯли ҳам сӯии мардум ва ҳам сӯии париёни расӯл буд .

Ва воҷибаст донистан ки мардуми бадв фурқатанд андари олами дайн : як фурқати париён , вдигри одамӣ . Ва париён « ду фурқатанд , ки ҳар ки аз эшон бар тоъат бимонад , фиришта берун шавад азин олам ; ва ҳар ки аз тоъат боз гардад , дев берун шавад азин олам . Ва маърӯфаст миёни омма ки парии некӯ рӯйаст ,у деви зишт рӯйаст . Ва чу зиштии дев бмъситаст , воҷибаст ки никўӣии парӣ бтоътаст . Ва ин никўӣӣу зиштӣ боътқодаст , ки он сӯрат нафсонӣаст на ҷисмонӣ . Ва париён аз мардумон пинҳонанд сӯии омма ,у ном парӣ битозӣ « ҷин »аст ,у ҷин пӯшида бошад . Пас падед омад каз уммати расӯли гуруҳе пинҳонанд ,у гуруҳе ошкороанд , ва онҳо ки пинҳонанд Фариштагонанд бҳди вқўт : ҳар ки азин олам бар тоъат берун шавад , фиришта шавад бҳди феъл ; ва ҳар ки аз тоъат боз гардад , деви шўдбҳди қӯт ; агар он деви азин олам берун шавад , дев бошад бҳди феъл . Ва онҳо ки ошкороанд , париёни андбҳди қӯт , ва то парӣ нашаванд бҳди феъл , бҳди қӯт фиришта набошанд , ва ҳар ки бҳди қӯт фиришта нашавад , бФъл фиришта нашавад . Пас ҳар ки азин гуруҳ ки ошкороанд парӣ шавад , пинҳон шавад азони дигарон , то чу парӣ шавад , фиришта шавад . Ва ин ки гуфтем мисласт бар аҳли зоҳиру ботин , ки ҳар ки аз зоҳир бботн ояд , чунон бошад ки мардум парӣ шаваду некӯ сӯрат шавад . . Вазин ҳар ду уммат девонанд бнздики пайғамбари алайҳи ассаломи аънии онҳо ки аз ҳади пинҳонӣ боз гирданд , девони ҷин чунинанд , ( ва онҳо ) ки аз ошкоргӣ боз гирданд , то андари ҳади пнҳонгии биёянд , шаётини инсӣ ( чунин )анд , чунонк худоӣ таъолӣ гуфт : қавла «у кзллки ҷълнои лкли набии ъдўои шаётини алонсу алҷн » ва гӯйем ки нафаси нотиқаи андар ҳар мардумии фиришта бқўтаст ,у фиришта бқўт парӣаст чунонк гуфтем :у нафаси шаҳвонӣу нафаси ғазабии андар ҳар касе ду дев бқўтаст . Ҳаркасӣ ки нотиқа ӯ мари ғазабироу шаҳвониро бтоъти хеши орад , онкас фиришта шавад . Ва ҳар кас ки шаҳвонӣу ғазабӣ ӯ мари нотиқа ӯро бтоъти хеши орад , онкаси бФъл дев шавад . Ва расӯли Мустафои алайҳ ассалом гуфт ки мардумро ду деваст ки ҳамеи Фрибндш , бад-ӣни хабар « лкли инсони шайтонони иғўёнаҳ . » андарин хабари псдост ки мардуми нафас нотиқааст ки ӯ якеаст ,у дев ӯ дуаст : яке нафаси шаҳвонӣу дигари ғазабӣ . Пас мар ӯ ӯрои гФтндкаҳ « эй расӯл ! мари турои ин ду дев ҳаст ? . » аўгФт : « марои ду дев буд , валикини худои маро бар эшон нусрат дод , то мусулмон кардамашон . »у лафз хабар онаст ки гуфт : хабар « конои лии шайтонон ,у локини нсрнии аллоҳи ълиҳмоФослмо » ва пас зоҳир кардем ки андари мардум фириштааст ва дев ҳаст , ва ӯ худ парӣаст . Вдиўи офарӣда худо нест , блаки вуҷӯди дев бмъсит ӯст . Ва париёни Фрштгонндбҳди қӯт ,у бҳди феъл ҳаме оянд чун бар тоъати ҳамеи раванд ,у девон низ бФъл ҳаме оянд чу бар маъсияти ҳамеи раванд . Ва мардумони Фариштагон ва девонанд бҳдқўт , ва он олами пари фириштау дев бҳд феъласт . Ва ин беонемуфассал ва машрӯҳаст .