Аҳл саноат тинҷем мари Зуҳалу миррӣхро наҳс ниҳоданд ,у мари Зуҳрау муштариро саъд гуфтанд ,у Уторидро гуфтанд ( ки ) ӯ на наҳсаст ва на саъд . Ва гуфтанд Уторидро ки хунсо (аст ) : бо саъд саъдаст , ва бо наҳси наҳс . Ва офтобу моҳ (ро ) султонон афлок гуфтанд , ва аз саъду наҳси бадишон ҳукмӣ наниҳоданд , бали мояи саъду наҳси мари он чаҳор кавкабро ниҳоданд , чунонк асли таркиби маволед ки саъду наҳсро асари андрўсти чаҳор табъро ниҳоданд : ду азуи фурӯдину гарон монанди ду наҳс , ва он об ва хокаст ; ва ду азуи зибрину сабк монанди ду саъд , ва он ҳаво ва оташаст . Ва фалакро ки ӯ табиат панҷумаст на гарон гуфтанд ва на сабк , чунонк Уторидро на наҳси гФтндў на саъд . Ва андари таркиби мардуми кӯи тамомтар мавлудӣаст аз миёни ин чаҳор саъду наҳси фурӯдин вази миёни он чаҳор саъду наҳси зибрин низ панҷ ҳавос ҳосил шуд ; ду азуи саъду олати иктисоби бақо , аънии чашму гӯш ки роҳ кунад аз дӣданӣҳоу шнўдниҳо , ки илм ( ки ) мари нафасро азин ду олат бҳосл шавад бар онаст . Ва ду азуи наҳсу олати иктисоби салоҳи ҷасад ки мари нафасро фано ва офатаст , чун даҳону фараҷ ,у даҳони ҷуфт фараҷ бидон ниҳодем ки ҳар ду олат ёфтан лиззат ҷасадӣанд ,у бқоءи ҷасаду Фноء ( нафас ) бзоиш аз роҳ эшонаст . Ва як ҳост аз панҷ ҳавос низ миёни ин ду саъд ( ва ду ) наҳсаст , ва он ҳост бўиндаҳаст ки ӯна саъдаст ва на наҳс , аънии бадв на мари нафасро қавомаст ва на мари ҷасадро .

Ва чу бқоءи кули нафаси андари илм оламаст ,у илми олам аз роҳи дӣданӣу шуниданӣ бнФс расад то набиштаи ӣиро бибинад ё гуфта ӣиро башнавад , донистем ки ин ду олат ки бадви ҳаме саодат тавонем алФғдн , аз ду саъд осмонӣ ёфтаем . Ва чу зиндагӣу камоли ҷасад ки ӯ фаносту нафасро аз иктисоби бқоءи хеш боздорандааст андари ҳост чшндаҳаст ,у чшндаҳи лаззоти ҳиссии даҳон ва фараҷаст , ки майли ҷасади сӯии ин ду лиззатаст , донистем ки ин ду олат ки мо бидон чизеро тавонем парвардан ки моро аз саодати нафсонӣ боз дорад , моро аз ду наҳси осмонӣ ҳосил шудаст .

Онгоҳ гӯйем : ҳамчунонк агар миёни ин чаҳор табъи аънии хоку обу боду оташи ин мухолифат набӯдӣ ки ҳаст , то ду азуи бтбъи мухолиф ду дигараст , ин имтизоҷу эътидоли ҷасадӣ ҳосил наомадӣ ; низ агар ин чаҳор кавокиби андари таъсии мари якдигарро мухолифи набудандӣ , на ҷасади бкмол хеш раседӣ ва на нафас . Ва ҳамчунонк марин таркибро ки ӯ хонау мураккаб нафасасту олати иктисоби саодати мари нафасро ӯст , бад-ӣни ду табъи гарон кам латофат ки хок ва обаст ҳоҷат буд , мари ҷасади касифи Фноӣиро низ бидон ду наҳси осмонӣ ки иллати вуҷӯди нафаси шаҳвонӣ аз баҳри лиззати ҳиссӣ ва ёфтан он эшон анд ҳоҷатаст . Ва нафаси нотиқаро ки аз баҳри иктисоби илми мар ӯро аз роҳ ҷасадаст низ бҷсд ҳоҷатаст . Пас гӯйем : чу нафаси нотиқаро аз баҳри иктисоби илм бҷсд ҳоҷатаст ,у ҷасадро аз баҳри зиндагӣ ва ёфтан лиззати ҳиссӣ ( болтӣ ) ҳоҷатаст , ва олат ёфтан лиззати ҳиссии нафас шаҳвонӣаст , ва он аз алойиқи ин ду наҳс осмонӣаст , пас пайдост ки мари нафаси нотиқаро аз баҳри иктисоби саодати хеши бад-ӣни ду наҳс осмонӣ ҳоҷатаст .

Ва ин беонедақиқ ва истихроҷӣ латифаст то маълум шавад ки эҷоди кавокиби наҳси андари фалак бар муқтазӣ ҳикматаст . Ва чу таркиби мардум аз ду ҷавҳар буд яке Фноӣӣу дигари бқоӣӣ раво набӯд ки кавокиби ҳамаи саъд будӣ аз баҳри онки Фноӣии насиб хеш наёфтӣ . Ва низ раво набӯд ки ҳар чаҳор кавокиби наҳс будӣ аз баҳри онки бқоӣии насиб хеш наёфтӣ , ҳамчунонк агрҳри чаҳор табиат чу хоку оби гарон будӣ , таркиби мутаҳаррики азу ҳосил наомадӣ . Ва низ агар чаҳор табиати сабк будӣ чу ҳавоу оташ , таркиб мавҷӯд нашудӣ ва муҳкам наомадӣ . Пас гӯйем : аз баҳри он аз ду наҳс ва ду саъди осмонии мари се кавкаби дигарро аз саъду наҳс насиб омад , то аз ду ҳости саодат ки он чашм ва гӯшаст , ва аз ду ҳости шақоват ки он даҳон ( ва ) фараҷаст , мари се нафасро аз нотиқау шаҳвонӣу ғазабӣ насиб ояд , ва ҳар яке насиб хеш биёбад : бқоӣӣ фано ёбад ,у Фноӣии бқоء гузаранда ёбад .

Инаст ҷавоби ин савол ки кардем мари аҳволро бо фурӯъу сахтаи бмизони ҳикмату бмкёли қиёс .