Бидонед ки олами бзоти хеш сӯратӣаст бар ҳиўлии пайдо шуда ва зойишҳои ӯ аз наботу ҳайвони ҳамаи сўртҳост ки бар ҳиўлиҳои пайдо ҳаме ояд . Имрӯзи андари олам ҳиўлӣ пайдосту сӯрати пинҳон ки пайдо ҳаме ояд . Ва ин ҳоли ҳаме далел кунад ки таркибкунанда олами бартар аз ҳиўлӣ ва сӯратӣаст . Ва нахусти ҳиўлӣ бҳосл кардааст . Он вақти ин сӯратро ки мо ҳаме байнем азин гунбади азиму рўшноӣиҳо ки андрўст бар он ҳиўлҳо падед оварадаст . Ва чун маснӯъоти бчҳори иллат барда шавад чу иллати ҳиўлонӣ , вълти фоилау иллати олатӣ ,у иллати тамомӣ , донем ки ин оламро ҳамин иллатҳо ҳаст вълти ҳиўлониш тбобъаст ки сӯратҳо ҳамеи пазирад ,у иллати фоила ӯ нафас куллӣаст ки осори хеши андари олами пайдои ҳамеи оради бнФсҳои ҷузъ ӣ , вълти олатяши ин афлок ва ситорагонаст ки чун даст афзоранд мари нафаси куллиро . Пас донистем ки ин иллат чаҳорумашаст ки он аз халқ пинҳонаст каз бҳрчаҳи крдстш . Ва чун он мурод ҳосил ояд бозгашт олам бошад бдинч аз ва падед омадаст , ва чун мардум ки ғояти зойишҳои оламаст , андарин олами мари сӯратҳоро андари нафаси хеш ҳаме тавонад овардану латифи гардонӣдану бози марони латифро бар ҳаюлои касиф ҳаме тавонад берун овардану мари ҳикматҳоро ки донистааст бгФтору нбштни ҳаме муҷассам тавонад гардонӣдан , ки мардумро бозгашт бидон касаст ки мари ҳикматҳо робри ҳиўлӣ ӯ таркиб кардаст андари офариниши олам .
Дигари далел бар маъод мардум онаст ки андари ҳайвони ду қӯтаст : чун қувваи шаҳвонӣ ва он қӯти орзӯ кунандааст вчўни қӯти ғазабӣ ва он қӯти хашм гӣрандааст ,у муроди ин ҳар ду қӯт бар ҷисм бҳосл ояд чунонк гурусна ё ташна шавад ё маҷомеъат орзӯ кунад он вақт хушнӯд шавад ки нон ё об бихӯрад ё бо ҷуфтӣ қарор гирад , ва чун аз касе хашм оядаш он вақт хушнӯд шавад ки ӯро бузанд ё бикашад , ва ин ҳоли ҳаме далел кунад бар онки бозгашти ҳайвони бад-ӣни олам ҷисмонӣаст . Ва ҳайвонро эзади таъолӣ аз баҳри манфиати мардум офарӣдааст чунонк гуфт қавла : « волонъоми халқҳо лаками фӣҳо дафи ءу манофеу минҳои тأклўн » гуфт : бёФридми офариниши мари сутуронро ки мари шуморо андарон нигоҳ доштаст аз сармоу мнФътҳости мардумро взў бихӯрад . Ва мардумро бо ин қӯтҳо ки ҳайвони рости қӯт оқила ҳасту нотиқа ки мардумро бдонстни чизҳоу гуфтан онч донад иҷсмӣ нест мари бҳосл кардани муроди ин ду қӯтро . Пас ин далеласт бар онки бозгашт ӯ на бъолм ҷисмонӣаст , ва чун мардум ҷисмасту нафас , ва дуруст шуд ки бозгашти мардуми бад-ӣни сарой ҷисмонӣ нест , бзрўрт пайдо омад ки бозгашт ӯ бсроӣ нафасаст . Ва аллоҳи аъламу أҳкм .