Бибояд донистан ки ғояти дараҷоти андари шарафу нуру неъмату раҳмати мари расӯли рост , аз баҳри онк ӯ андари олами дайни бмртбт ҳафтумаст ва чизҳо бҳФтми мартаба тамом шавад . Чунонк офариниши мардум аз сулолау нутфау ълқаҳу мзқаҳу изому лаҳм ки шашаст бҳФтм тамом шавад ки халқ охираст . Ва андари дайн ҳамчунин мартабат ҳафтаст аз мстҷибу мозўну доъӣу ҳуҷҷату эмому асос , ва ин шаш мартабатро тамомӣ нотиқаст ки ҳафтум эшонаст . Ва гувоҳӣ диҳад бар дурустӣ , ин манзалатҳо қавли расӯли Мустафои слии аллоҳи алайҳу ?ала ки гуфта : « أхзти ман алхмсу аътити илои алхмс » . Гуфт : бстдми ҳикмати илоҳиро аз панҷ миёнҷӣ ва додам бпнҷи миёнҷӣ ва он панҷ миёнҷӣ . Асос буду эмоми вҳҷти видоъӣу мأзўн ҳар яке аз бартари хеши бастаду бФрўтр хеш бидод , ва худ андари миёни стонндаҳ вадиҳанда истода буд , ва ҳар яке азин миёнҷӣони андари мартабати хеш ҳамон кунад ки расӯли андари мартабат хеш кунад . Ва мстҷиб миёнҷӣ набӯд аз баҳри онк ӯ стонндаҳ тодиҳанда буд ,у бтрФи фурӯдин чунонк нотиқдиҳанда нои стонндаҳ буд бтрФи зибрин , пас гўӣим ки азин шаш мартабат ки фурӯд аз нотиқаст ҳар ки бнотқ наздиктараст наввоб ӯ тамомтар ва бо роҳатаст . Ва мисли савоби расӯли андари сарои маъод чун мисли касеаст ки чизе хоҳад харидан ки ҷумлагии он чизи бҳФти дирами фурӯшанда ва ӯ ҳафт дирам дорад на ҷумлагӣ , онро бихараду асоси худованди шаш дирамаст ,у эмоми худованди панҷ дирамаст ,у ҳуҷҷати худованди чаҳор дирамаст , видоъии худованди се дирамаст ,у мозўни худованди ду дирамаст ,у мстҷиби худованди як дирамаст ,у ҳарякӣ азишон бар андозаи малики хеш аз он чиз биёбанд , ва бар қадари кору илми хеши брҳмту неъмати охиратӣ бар санад чунонк худои таъолӣ ҳаме гуяд қавла : « влкли дараҷоти ммои ъмлўоу лиўФиҳми аъмолҳм ва ҳам лоизлмўн » ҳаме гуяд :у мар ҳар касеро дараҷотаст аз онч кардаанду бадишони расонади музди горшон ва баришон ситам накунад . Аммо раҳмати азим бар он касон ки бдрҷт камтар бошанд аз эзад таъолӣ онаст ки ҳеҷ каси андари биҳишт аз мартабати онкас ки бартар азуаст хабар надорад то ҳасадаш наёяду мартабат ҳар кас монанди мартабат хеш донад ҳам барин мисол ки андарин оламаст ки ҳар касе бидон миқдор ки илм ӯст шодонсту нмидонди бдонк бартар азуаст аз илм чаҳ медонад , вчўн надонад чизеро азу орзӯ наёядаш , ва чун орзӯ набошад ниёз набошад ва ҳар касе он орзӯ кунад андари биҳишт ки ёфта бошад . Чунонк худои таъолӣ ҳаме гуяд қавла : « фӣҳо мо тштҳиаҳи алонФсу тлзи алоъини ванетами фӣҳо холдўн » . Гуфт андар биҳишт онаст ки нафасҳо он орзӯ кунад ва чашмҳо бидон хушӣ ёбад ва шумо андрў ҷовдона монед . Ин ояти ҳаме далел кунад ки биҳиштии он неъмат орзӯ кунад ки ёфта бошаду нафас аз он хабар надорад аз баҳри онки модоним ки савоб нотиқ бартарасту шриФтрст аз савоби уммат , аз баҳри онкии илму амал ӯ бғоит камоласт , пас орзӯии нафас ӯ бғоит камол бошаду мар ӯро аз савоб он бошад ки нафас ӯ орзӯ кунад на онки нафаси мстҷиб орзӯ кунад бо кӯтаҳии бонкаҳ ӯ , ва аз бузургӣ . Илм ӯ шарафи нафас ӯ буд ки худои таъолии мрўро - алайҳи ассалом - гуфт : « влсўФи иътики рбки Фтрзӣ » . Гуфт ва бошад ки бидиҳад турои кирдигори тўтотўи хушнӯди шӯй . Ин ояти ҳаме далел кунад ки расӯлро хушнӯдӣ набӯд бидон савоб ки мари умматро донист ки хоҳандашон додан . Ва маъоди ҷой бозгаштӣ бошад ва ҳар шогирдиро бозгашти он ҷаҳонии бдоноу омӯзгор хеш бирасад ,у андари шафоат ӯ бошад , чун ҷуфт ӯ бошад ки шафоат аз шФъ гирифтаанду шФъи блғти араб ҷуфт бошад . Мстҷиби ҷуфт доъӣ бошаду савоби андари шафоат ӯ ёбад , агар ҷуфташ некаст бсўоб некӣ расад вагар ҷуфташ бадаст бподош бадӣ расад , чунонк расӯли Мустафои слии аллоҳи алайҳ ва ?ала гуфт « алмрءи маъаи ман أҳб » мард бо онкасаст ки ӯро дӯст дорад . Агар дўстори авлиёъ худоӣ бошад ӯ дӯст худоӣ бошад чунонк худои таъолӣ ҳаме гуяд қавла : « қул ани кантами тҳбўни аллоҳи Фотбъўнии иҳббкми аллоҳ » бигӯӣ эй Муҳамад ки агар худоро ҳаме дӯстдоред аз пас ман равед то худои шуморо дӯст дорад . Ва ҳар ки пас рӯи душманони авлиёъ худоӣ бошад андари торикӣ ӯ фитаду бъзоби оташ ҷовидӣ расад . Чунонк худои таъолӣ ҳаме гуяд қавла : «у аллазӣнаи кФрўои أўлёؤҳми алтоғўти ихрҷўнҳми ман алнўри илои алзлмоти أўлӣки أсҳоби алнори ҳам фӣҳо холдўн » ҳаме гуяд : ва онҳо ки ҳақро бпўшониднди дӯстон эшон девонанд беруни орандашон аз рўшноӣии сӯии торикӣҳо эшон аҳл оташанд ва эшон андрў ҷовдонаанд . Вмсли илму мутааллим чун мисли иллат ва маълуласт . Аз бҳронк ҳар куҷо оламаст мутааллим онҷост ва ҳар яке номи хеши бозоФти ёр хеш ёфтаанд , ҳамчунонк иллат аз маълул ҷудо нест ва ҳастӣ , ҳар ду бик вақт бӯдааст бе замони андари миёни эшон . Чунонкии офтоб ки иллат рӯзаст бар омад маълул ӯ ки рӯзаст ҳам дар он вақт ҳосил омад бе ҳеҷ замонии Бамёни эшон . Влкн ҳарчанд ки миёни иллат ҷдоӣӣ нест шарафу ниҳоди бешӣу беҳтарӣу камоли мари иллати росту заъифӣу бечорагии мари маълулро ,у бози пас мондагӣу ниёзи мари маълули рост , ҳамчунинаст ҳоли миёни илму мутааллим ки бешӣу шарафу беҳтарӣу камоли мари олами рост ва сипасӣу кеҳтарӣу нуқсони мари мутааллими рост . Аммо бояд ки муъмини мстҷиби мутӣъу хоз ъонм бошад вагар олам набошад мтобъи худовандон ҳақ бошаду бидонад ки ҳақи онкаси рост ки худои таъолии Марвро бгзидсту онкас ки гузид нотиқаст , гузидаи хдоист ва ҳар ки бо гузидаи худоӣ дайгарӣ гузинад ӯ бо худои анбозӣ ҷуста бошад ва ҳар ки бо худоӣ анбозӣ ҷӯяд марин гуноҳро аз худоӣ афв наёяд чунонк миФрмоиди қавла « ани аллоҳи лоиғФри أни ишрк бау иғФрмодўни злки лмни ишоء ва ман ишрки биллоҳи Фқди зли злолои бъидо » , ҳаме гуяд ки худои нёмрзди мронро ки бо ӯ анбоз гирад ва биёмурзад ҳарчӣ фурӯд аз онаст аз гуноҳон ҳар киро хоҳад ва ҳар ки бо худо ӣ анбоз гирад гум бӯда шавад гум буд ?гиии давр . Эмоми замона ризоӣ худост аз бҳронкаҳи андари хўшнўдӣ , ӯ хушнӯдӣ , худоӣасту душмани эмоми замони хашм худоӣаст аз баҳри онки бмтъобът ӯ бандаи бахшами худоӣу азоб дӯзах расад ва ҳар ки пас душман эмом равад намозу рӯза ӯ ночиз кунанд чунонк худои тъ