Аз сухани ончи дарави рост ва дурӯғ наёяд хабараст . Ва хабар бар ду рӯйаст : абтдоءасту ҷавоб . Ва фарқи миёни рост ва дурӯғ онаст ки рост суханӣ бошад ки мардумон онро бидонанд андари чизе ки он чиз ёфта бошад , чунонк касе гуяд ки оташ гармаст . Ва дурӯғ суханӣ бошад ки мардумони мар онро ндонанд андари чизе ки он чиз ноёфта бошаду нодониста , чунонк касе гуяд оташи сухан гӯйаст . Оташ номӣаст ки мардумон онро бидонанду сухани гуфтан низ маълумаст . Ва локини оташ низ бад-ӣн сифат ноёфтааст аз ончи оташи сухан гӯй нест . Ва дурӯғ бар ду бахшаст : як бахши азу мумкинасту дигари бахш маҳоласт . Ва мумкин чунонаст ки гуяд « фалон чунин гуфт » шояд бӯдан ки гуфт ва шояд бӯдан ки нагуфт ,у номумкин ва маҳол онаст ки гуяд санг биппаред ! ва аммо хабар додан ҳикоят карданаст аз гуфтору кирдору қазоу қзити мари онро салб гӯйанд , гӯйӣ ки чунинасту онро эҷоб гӯйанд ё гӯйӣ ки чунин несту онро салб гӯйанд . Ва чун қзити эҷоб аз як рӯй ростед аз бисёр рӯйҳо дурӯғ ояд , чунонк гӯйӣ « оташ гармаст » ин қзити бад-ӣн рӯй рост бошаду локин чун гӯйӣ « оташ сардаст ё тараст » ва ҷузин ҳар чаҳ ҳамеи тавон гуфтани ҳама дурӯғ бошад . Ва чун қзити салб аз як рӯй дурӯғ ояд аз бисёр рӯйҳои дигар рост ояд , чунонк агар гуяд « оташ гарм нест » ин қзит дурӯғ бошад влкн агар гуяд сухани гӯйу парандау нависанда ватар ва сард несту ҷузи он ҳарчӣ гуяд ҳама рост бошад , чун лафз « на » андар миён бошад . Пас бад-ӣни баён ки бкрдим пайдо шуд ки чун сухани рост бар ваҷҳ исбот гуфта шавад чунонк гӯйӣ чунинаст он суханро андоза падед бошад , ва чун дурӯғ бар ваҷҳ исбот гуфта шавад мари онрои андоза падед набошад , чунонк чун гуяд « оташ гармаст ва хушкаст врўшнаст » ин ҳама ростаст влкн аз йен бисёр натавон гуфтан . Ва чун гӯйӣ « оташ сардаст ва парандааст ва сиёҳаст »у ҷузи он бе андозаи сифати тавон гуфтан , ҳама дурӯғ бошад ,у бръини ин ҳол чун сухан бар ваҷҳи нафй вслб гуфта шавад дурӯғи андрў беандоза ояд ,у рост барандоза ояд , чунонк гуяд « оташ гарм несту хушк ва равшан нест » ин ҳама дурӯғ бошад влкни азин рост дурӯғ натавон бисёр гуфтан . Ва чун гӯйӣ « оташ сиёҳ нест востр ва асб нест » ҳама ростаст , влкн андоза нест казин рости чандон тавон гуфтан . Пас сухани мардумони бештари дурӯғ аз баҳри он ҳаме ояд ки онч гӯйанд андари исбот ҳаме гӯйанд , аз онк мумкин нест андари салби сухани гуфтан , чунонк касе ки об хӯрда бошад бўҷаҳ исбот гуяд ки об хӯрдам ин осонтар аз он тавонад гуфтан ки бўҷаҳ салб гуяд нон нахурдаму гӯшту ангур вхрбзаҳ нахурдам ,у ҳамаи хӯрданӣҳои ҷҳонро бигӯед ки нахурдаам ҷузи обро то гуфта шавад ки об хӯрдаам , влкн агар сухани мардумони бўҷаҳи нафйу салб будӣ рости андару бештар аз дурӯғ будӣ , бад-ӣн рӯй – ки баён он кардем - намӯда шуд ҳади дурӯғу рост ва шарҳ карда омад иллат бисёре дурӯғи андари сухани мардумон , худои таъолии моро бар рости гуфтани бдород .