Маърифат шинохт бошад ,у илм дониш бошад . Маърифати андари мардум ва ҳайвон сиришта бошаду касб карданӣ нест ,у илм сириштанӣ нест бали касб карданӣаст . Ҷони мардум ки латифаст шинохтанӣаст на донистанӣ , аз баҳри онки андар ҳар нафасӣ сириштааст донистан , ки андарин колбуд чизеаст ки ӯро ҷон хонанд , ва колбуд бидон чиз зиндааст ,у локини чигунагӣ ва чаҳ чизеу куҷое ва чарое ӯро надонад , пас ӯро маърифат хонанд . Ва тан донистанӣаст , ва бибояд омухтан донистан ӯро то бадоне ки иллат тан ғизост ва касифаст . Аънӣ аз ҷузъҳои бисёр таркиб ёфтааст ,у андари чаҳор табъаст : яке сафро ки гарм ва хушкаст баробари оташ аз олам ,у дигари хӯн ки гарм ва тараст баробари ҳаво аз оламу сдигр блғмаст ки сард ва тараст баробари об аз олам ,у чаҳорум судаст ки сард ва хушкаст баробари хок аз олам . Ва бидон ки колбуди мардуми фарзанди ин оламаст ки андрўи чаҳор табъаст , чунонк андарин олами чаҳор ИМАотаст . Ва ҳикоят кунанд аз арстои толиси ҳаким ки шогирдӣ аз ӯ пурсед аз фарқи миёни маърифату илм , вай посух дод ки бФлони шаҳр будӣ ? гуфт будам . Гуфт чаҳ дидӣ андарин роҳ ? гуфт дияҳо дидам ва обҳои равону пора ӣӣ биёбон ва равадӣ буд бар роҳи тобдони шаҳри расидам , ва он шаҳр ободон дидам , сифати чунин ва чунин . Ҳаким мрўро гуфт ин ҳама ки гуфтӣ илмаст ва аз дониста гуфтӣ , он вақт пурсед аз он шаҳр ва он сӯ низ замину шҳрҳост ? шогирд гуфт ҳаст . Гуфт чигунааст ? сифат он бигӯӣ . Шогирд гуфт : надонам ки чигунааст , влкн донам ки ҳаст . Ҳаким гуфт ин ки гуфтӣ аз маърифат гуфтӣ , ва инро маърифат гӯйанд ки ҳасташ бадонеу чигунагӣ аш ндонӣ .

Пас гўӣим ки олами алавии рӯҳонӣ шинохтанӣаст ва донистанӣ нест . Ва олами ҷисмонӣ донистанӣаст ,у офаридагори олам аз ҳисор шинохтан ва донистан берунаст , таъолии аллоҳи ани злки ълўои кбиро .