Бидонед ки эзади таъолии марин олами пайдоиро далели олам пинҳонӣ кардааст ,у мари офариниши ҷисмиро далели офариниши нафасӣ гардонидааст , ва мо ҳаме донем мари нафаси ҷузъиро ки ба колбуд пайвастаст ки марин колбудро ба хонаи хеш ҳаме дорад ,у хӯриш ки Марвро бояд аз баҳри иморати ин хонаи мари онрои нахуст ба олоти ҷасадоне пок кунад , ва ҳарчӣ орзӯ ношоистааст биФгнд чун афгандани коҳу каффау сабӯс аз гандум , ва чун низ ба олати ҷасадоне мумкин нашавад мари онрои пок кардан аз беруни он вақти мари онро ба дандони бикунад . Ва бад-ӣни хонаи хеш ки колбудаст андар кашадашу мар ӯро ба олатҳои андарунии бпзд ва нарм кунад . Ва ҳарчӣ аз латофатаст ҷудо кунад , вазони латофат бар қадари ҳоҷати хеши бозгирд ,у дигар ки бимонад мари онро ба онч ӯро нишоед беруни афканд ва бидон нанигарад - ки агар он пӯсту коҳу гӯшт ва гандум набӯдӣ он латофат бадв нараседӣ - балки ба ғараз хеш нигарад . Пас бад-ӣни феъл каз нафаси ҷузъ падед омад андари аммороти ин хона ӯ ки колбудаст ҳаме далел кунад ки ӯ марин хонаро даст боз хоҳад доштан ва низ бадв боз нагардад . Ва чун муроди хеш ба тамом шудани хеши андрў ба ҳосил кард аз бозгаштани бадв нанг дорад ва бидон нанигарад , ки агар колбуд набӯдӣ ӯ тамом нашудӣ балки омаданаш андарин хона ба сабаби тамом шудан буд , ва ин колбуди мари нафасро пас аз онки азу тамом гашта ҷудо шавад ҳам бар он манзалат бошад ки он таоми пешии омада ношоиста бошад ки онро аз хонаи хеш ки колбудаст берун рада бошад баробар на кам ва на бешу нафаси мардуми сазовори савобу уқоб ба корҳои хеш шавад ки андарин олам карда бошад , ва чун бидон олам хеш расад ва нотамом бошад бидонад ки тамом шудан ӯро аз онҷо рӯй нест . Ва ҷузи бад-ӣни олами ҷисмонии чизеи натавонад ба даст овардан ки ӯро ба олами рӯҳонӣ аз ин роҳат набошад ва он неъматҳоро ки онҷост бидон битавон ёфтан . Ва бар дурустии ин ҳоли ду далеласт : яке аз қавли худои таъолӣ ки ҳаме гуяд аз қавли дӯзахён , қавла : « ӯ нарад Фтъмли ғайри алзӣ кно наамал » . Гуфт : айдун гӯйанд ки моро бозбрндӣ то букунемӣ ҷуз онкӣ карда будем ;у далел аз офариниш онаст ки мар ки аз модари нобӣно ё кар зояд ҳеҷ касро умеди ниўФтд ки ӯро бино ё шунаво тавонад кардан аз баҳри онки он олати андари шикам ҳаме боист ки рост шудӣ ва ин ҷаҳон ҳар нафасро аз баҳри рост кардани сӯрати нафсонӣ бар мисоли шикам модараст мари рост кардани сӯрати ҷисмониро баробар на кам ва на беш , ва ҳар ки тоъат дорад ва илм омӯзад ва кор кунад ҳам андарин ҷаҳони нек хат шавад ва ҳар ки сари бикашад ва нодонӣ гузинаду шариъатро даст боздорад ҳам ӣнҷо бадбахт шавад ,у далел бар дурустӣ . Ин даъвии қавли расӯли Мустафои слии аллоҳи алайҳ ва ?алааст ки гуфт « алсъиди ман саъди фии батни ИМАу алшқии ман шқии фии батни ма » гуфт : некбахт онаст ки андари шиками модар некбахтаст ва бадбахт онаст ки андари шиками модар бадбахт шавад . Пас ин илми мари нафасро чун шикам модараст мари ҷисмро ва ин колбуди мари нафасро ҳамчунон пӯст ки кӯдак андрў бошад каз шиками модар берун ояд . Ва мо ҳаме байнем ки он пӯсти а ки он кӯдаки андрўи тамом шуда бошад ба хок андар кунаду кас низ номи он набарду модари кӯдак бар ҳол хеш бимонад , ҳамчунин донем ки ин колбудро ки чун ба хок андар карданд низ ба кор наёяду бадв ҳоҷатӣ набошад ва ин олам ки бар мисоли шикам модараст бар ҷой бимонад ,у кари савобу уқоби мари колбудро будӣ боистӣ ки колбуди расӯли Мустафои слии аллоҳи алайҳу ?алаи бузургтар будӣ аз колбуди ҳамаи хлоӣқ аз баҳри онки савоб ӯ беш аз савоби ҳама умматаст , ва ҳамчунин боистӣ ки колбудҳои осӣони сахти бузург будӣ , аз баҳри онки уқубати эшон сахт бузургаст ва чун сўли Мустафои бколбд ҳамчанд дигари мардумон буд ва ҳамчунон колбуд ӯро ба хок андар боист кард . Надонистем ки савоби мари нафаси рост на мари ҷисмро . Ва далели дигар бар онки савобу уқоби мари нафаси рост на мари ҷисмро ки ин нафаси сухани кӯй ки мардуми рости азин олам нест блаки олам ӯ ҳамчунон латифасту ӣнҷо аз баҳр омухтан оварда 0157ондш ,у далел бар дурустӣ , ин даъвии қавл худоӣаст ки ҳаме гуяд қавла : « лақади ҷӣтмўнокмои хлқнокми аввали мараи бали зъмтми أн лн наҷаъл лаками мўъдо » гуфт : биёмадед сӯии мо ҳамчунонк бёФридими тони нахустин бор чунон надонистед ки мо мари шуморо въд кофӣ накунем . Ва мардум ки нахусти андар офариниш ояд нодон бошад , пас ин ояти ҳаме овоз диҳад ки нодон набояд рафтан аз ӣнҷо , ҳаме Нидо кунад ки ӣнҷои мари нафасро аз баҳр омухтан овардаанд андарин сарой . Дуруст шуд ки ӯ азинҷо нест , ва чун нафас ӣнҷое нест лозим наёяд ки худои таъолӣ ӯро ҷовдонӣ ӣнҷо бидорад , аз баҳри онк ситам бошад чизе на ба ҷой ӯ ҷовиди гардонӣдан ,у худои таъолӣ ҳаме гуяд ман ситамкор нестам қавла « ва мо рбки бзломи ллъбид » ҳаме гуяд : эй Муҳамади парвардгори ту ситамкор нест бар бандагон . Ва бад-ӣни шарҳ ки бкрдим дуруст шуд хирадмандро ки марг ҳақасту ҷовиди зистан агар будӣ ситам буд , пас гўӣим ки ҳамчунон ки нафасро ки эдарӣ нест андари ҷовиди гардонӣдан ситам бошад ба ҷои хеш бозбрдн дод бошад ҳамчунин низ колбуд . Гарони торикро ба олами латифи равшани бурдан низ ситам бошаду Марвро ҷовиди гардонӣдани ситам бар ситам бошад . Пас дуруст кардем чун офтоби сӯии хирадманд ки савоби мари нафасроаст на мари колбудро ва низ гўӣим ки чун нафас аз колбуд ба олами хеши бозрасад бо сӯрати тамом бениёз бошад аз ҷасад ки бидон Фоӣдаҳи пазиради блак ӯ онҷо аз иллати хеш бе миёнҷии Фоӣдаҳи пазирад ва он Марвро савоб бошад бар мисоли кӯдак ки чун олати ғизои пазируфтии андари ҷасади хеши андари шиками модар тамом кунад низ ба миёнҷии модар ҳоҷатманд нашавад ва берун ояд то ғизо каз пистони модар каз берун аст бастанд , ва чун низ қавӣ тар шавад худ он таому шароб ки модараш ҳаме хӯрд бихӯраду модарро аз миёни хешу миёни таом ва шароб баргирад , ва лиззатҳо ки андари таому шароб ҳаме ояд аз олами нафас ҳаме ояд , ва чун нафаси ҷузъии андари олам ҷисмонӣ бошад ба миёнҷии табоиъу миёнҷии ҷасад хеш тавонад мари он лиззатҳоро ёфтан ва чун ба ъонм хеш расад аз миёнҷӣ бениёз шавад , бар мисол касе ки илм омӯзад ва чун олами гашти олати омухтӣ ҳама бияфканад аз дафтару қаламу мҳбраҳу ҷузи он ва худ аз зоти хеш таълӣф кунад бе ҳеҷ олати дигару Фоӣдаҳҳои дигари нафасҳоро аз нафаси хеши беруни орад чун тамом шуд .