Огоҳ бошед эй бародарон ки эзади таъолии мари ҳамаи офаридагонро ба калимаи хеши офарид . Ва клмти мубдиъи ҳақ аз ёфтан пинҳонасту андари сифатӣ аз сифатҳо наёяд , аз баҳри онки ваии офариниш маҳзаст ва он чиз кардан чиз бошад на аз чиз . Ва ин фазилати андари чизе аз чизҳо на ёбанд то мари халқро клмти мубдиъи ҳақ ҳосил шудӣ ки он биҳиштаст ба ҳақиқат , ва чаҳор ҳарфи калимаи шаҳодати бҷмлгии калид биҳиштаст ва он далеласт бар чаҳор асли рӯҳонӣу ҷисмонӣ , ки пойдории ду олами алавӣу суфло бадишонаст . Пас гўӣим ки нахусти ақл калидаст мари ҳамаи ҳастҳои рӯҳонӣу ҷисмониро , аз баҳри онки ақл бо калимаи мубдиъи як чизасту ҳамаи ҳастҳоро ҳастӣ аз калимаи мубдиъ ҳақаст ,у нафаси кул калидаст мари ҳамаи чизҳои таркибиро ба миқдори баҳри хеш аз клмт , аз баҳри онки чизҳо ракаи мрўрои назм ва таълифаст зер ва ҳам нишоед овардани магар ба сӯрат кардани мари онрои андари нафаси латиф . Пас пайдо омад ки нахусти чизҳои таркибӣу таълифии андрнФс куллӣ бӯдааст пеш аз падед омадан ,у нафас куллӣ бигушоед мари ҳамаи чизҳои таркибиро то падед омад бигушояш ӯ , пас ӯ калид мураккаботаст . Ва сухан ки пайғомбарони алайҳими ассалом бар он подшоҳ буданд калиди ҳамаи сёстҳост . Набинӣ ки мардум ки сухани гуфтани оми Марвро буд посбону солори ҳамаи ҷонварони гашту пайғомбарони алайҳими ассалом ки сухани гуфтани хос ки он каломи илоҳӣ буд мари эшонро буд посбону солори халқи гаштанд . Пас дуруст шуд ки сухани калиди сёстҳосту сухани паёмбарон калидаст мари ҳамаи алфози мантиқиро ки бидон иборат карданд фазилатҳои ақлонӣу нафсониро , ва бидон хабар доданд аз сӯрат ҳар ду олам ва аз бӯданҳои фалакӣ ва ба нотиқ кушода шуд дар нигоҳ дошт халқ аз роҳи шариъат ки ба қӯти калимаи мубдиъи мар онро биниҳод , вау сии калид буд мари ҳамаи маънӣҳои пӯшидаро ки бадви кушодау ороста шуда буд аз илми латифи андари мислҳои касиф ,у таркиби нафас ба ақл аз роҳи тоўили асос падед омад . Пас асоси калид буд мари ҳақиқатҳои таркиби нафасро , втолиФи нотиқро , аз баҳри онки ҳосили он таркиби нафаси куллӣ мари ҷисми мардумро тамом шудани нафаси сухани гӯй буд ,у тамомии нафаси сухани гӯии андари тоўил буд ,у худованди тоўили асос буд ,у ҳосили он тоўили нотиқи мари шариъату китобро маънӣҳо он буд то ба нафасҳои ҷузе расад , ва он маънӣҳо аз роҳи тоўили асос ҳаме расад ба нафасҳои ҷузе . Пас дуруст шуд ки асоси калид буд мари ҳақиқати таркибӣу таълифиро .

Ва гўӣим ки ло аз шаҳодат чун дандонаи калид биҳиштасту дандонаи фикр ва тамизаст ,у фикр андеша бошаду тамизи ҷудо кардан чиз бошад аз чиз . Ва лои ду ҳарфаст нимаи ҳарфи аллоҳ ки он дандона ақласт мари калиди биҳиштро аз баҳри онки аллоҳ чҳорҳрФаст . Ва лои калима нафйасту аллоҳи калима исботаст далеласт мари нафаси мумайизаро ,у бадв ним кард марони оламро каз ақли бнотқ пайваста бошад ва ҷудо кард мари нимаи зоҳирро аз нимаи ботину танзилро аз тоўил ҷудо карду қӯти мафкура ҳоҷатманд шуд ба нафй кардани ташбеҳ аз тавҳиди нотиқ ,у ақли бадв ним накард мари онро ки мубдиъи ҳақ андрў биниҳод , блаки мари онро ба ғояти тамомӣ берун дод ба чаҳор ҳарфи аллоҳ ва чаҳор тамомӣ шумораст , аз баҳри онки шумор аз чаҳор мартабат нагзарад чун оҳоду ъушроту моӣину алўФ ,у ақл исбот кард сонеъи ҳақро чун мақари бмбдъӣ ӯ рост ки калимаи аллоҳ аз исботасту илоҳи дандона нутқаст , аз баҳри онки нотиқи андари олами хилоф ақласт , бдончи гуфтори нотиқ ба зоҳири мувофиқ ақл нест . Ва калимаи илоҳ ба як ҳарф аз калимаи аллоҳ камтараст . Ва он лоамаст . Ва муайянаш онаст ки нутқ наёфт мари он тамомиро ки ақл ёфт ,у нутқи худованди се мартабатаст чун рисолату васӣоту имомат ,у алои дандона нафасаст ва калима истисност – аънии ду тоӣ кардани сухан – ва далеласт бар онки нафас собиқаст , аънии пеши дасти андари боби пайдо кардан ҳастҳои ҷисмонӣу рӯҳонӣ . Ва ин чаҳор калимаи раҳнамоӣ бар чаҳор асл ки чун мари онрои баҳами фарози ореи ҳамаи дарҳои калимаи эзад кушода шавад . Ва низ калиди мар дар бастаро ба зот хеш накушояд магари бгшоиндаҳи фаҳим , ки ҳеҷ каси ҷокўли натавонад шудан ба мартабати чаҳор асл ки эшон калиду клмти мубдиъ ҳақанд магари бмёнҷии ҳаддӣ чун эмом ё ҳуҷҷат ё доъӣ , ва бар калиди дандона ӣӣ набошад ки бадв дар кушода шавад то ҳамаи дандонҳо баҳам набошад , ҳамчунин агар далел мункир шавад ба як мартабати азин чаҳор мартабат чун аслин ва асосин мумкин набошад ки ҷӯяндаро чизеи кшод , шавад аз кори дайн . Ва ҳар чанд ҷаҳд кунад бкшодн дар ҷузи ранҷи Марвро чизе ба ҳосил наёяд , ҳамчунонк чун аз калиди дандона ӣӣ кам бошад ҷаҳд кашоианда суд надорад ,у кар бедандона бисёр биҷунбанд баннои калидон аз ҷои бабраду мурод ӯ бар наёяд . Пас азин маънӣ гуфтанд ки лои илоҳи алои аллоҳи калид биҳиштаст . Ва ин беонешоФӣу бурҳонӣ равшанаст мари муъмини мухлисро ,у ассалом .