Ҳкмоءи илми илоҳӣу шносндгони афъоли Флклӣ ( ? фалакӣ )у худовандони илми табоиъ муттафиқанд бар онки сифати нафас , онк ӯ бидон сифат аз дигар чизҳо ҷудост , фаъолаи биттабъу аллома билқуввааст . Гӯйанд ки нафас коркунаст ба табъи хеш ва омӯзандааст андари ҳади қӯт , яъне ки агар омӯзгор ёбад доно шавад , ва аз нафасҳои ҷузе ки андар оламаст аз наботу ҳайвону мардуми далел бар дурустии ин қавл ёфта ҳаме шавад ,у бдончи рӯҳи нимув ба набот андараст ба ҳеҷ вақт аз кор наёсоед , аз баҳри онк ба зимистони ҳамеи моя фароз кашаду бадӣгари фаслҳо марои онрои беруни ораду парвариш ҳаме кунад ,у нафасҳои ҳайвон аз талаб кардани ғизо ва бар ҷустани ҷуфт хеш наёсоед ,у мардум ба бедорӣу хуфтагӣ аз кор бастани хеш фориғ нест пас дуруст шуд ки кор кардани ҳамаи мари нафаси рости бҷмлгӣ , ва чун мари нафаси мардумро мо аз нафаси кул ҷузъ ёфтем - чунонк бурҳони он андари ин китоб боз намудем -у нафаси мардум бо ҷузъяти хештани чизҳо ҳамеи беруни орад ки олам бо бузургии хеши он берун наёварда сет , чун падед овардани обгина аз сангу наботу берун овардани абрешим аз барги дарахти туад бёриءи карами қжу берун овардан навъе ҳайвон аз миёни ду навъ чун астар аз миёни асбу хару ҷузи он . Ва табоиъи ҳамеи ашкол буд лавнҳо ва гавҳарҳоу андарунашони санъату кори пайдоу равшан буд . Донистем ки нафаси куллӣ сзоўортрсти бад-ӣни санъати куллӣ ,у падед овардан ин табоиъи куллӣ бо ҷузъ ӯ ҳамеи саноеъ ҷузъӣ битавонад кардан , ва ин далелии зоҳир ва равшанаст хирадмандро бар онки нафас куллӣаст ки ин ҷавоҳиру табоиъ ӯ падед овардааст .