Сифати шаҳри Миср . Бар болои ниҳодау ҷониби машриқии шаҳр кӯҳаст аммо на баланд балки сангҳосту пуштҳои сангин . Ва бар канораи шаҳри масҷид тўлўнаст бар сарбаландӣ ва ду девор муҳкам кашида ки ҷуз девор омаду мёФорқин ба аз о Н надидам . Ва онро амӣрӣ аз он аббосиён кардааст ки ҳоким Миср бӯдааст . Ва ба рӯзгори ҳокими бомроллаҳ ки ҷади ин султон буд фарзандони ин тўлўн биёмадаанд ва ин масҷидро ба сӣ ҳазор динори мағрибӣ ба ҳоким ба амролла фурӯхтау баъд аз муддатӣ дигар биёмадаанду минорае ки дар ин масҷидаст ба кандан гирифта . Ҳоким фиристодааст ки шумо ба ман фурӯхтаед чигуна хароб мекунед . Гуфтанд мо минораро нафурӯхтаем . Панҷ ҳазор динор ба эшон доду минораро ҳам бхридаҳ . Ва султони моҳи рамазони он ҷо намоз кардӣ ва рӯзҳои ҷумъа . Ва шаҳри Миср аз бими об бар срболоиӣ ниҳодааст ва вақте сангҳои баланд бузург бӯдааст , ҳамаро бишикастанд ва ҳамвор карда ва акнӯн он чунон ҷойҳоро ақаба гӯйанд . Ва чун аз даври шаҳри Мисрро нигоҳ кунанд пиндоранд кӯҳӣасту хона ҳои ҳаст ки чаҳордаҳи табақа аз болой якдигарасту хонаҳои ҳафт табақа , ва аз сқот шунидам ки шахсе бар боми ҳафт табақаи боғча Эй карда буду гӯсолае он ҷои бардау парварда то бузург шуда буд ва он ҷои дулобии сохта ки ин гов мегардониду об аз чоҳ барме кашид ва бар он боми дарахтҳои норанҷу туранҷу мавзу ғайраи куштау ҳамаи дарбори омадау гулу спрғмҳо ҳамаи навъи кушта , ва аз бозаргонӣ муътабар шунидам ки басии сроҳост дар Миср ки дар ӯ ҳуҷраҳост ба расми мстғл яъне ба кро додан ки масоҳати он сӣ араш дар сӣ араш бошад сесад ва панҷоҳ тан дар он бошанд . Вбозорҳоу кӯчаҳо дар он ҷост ки доимои қнодили сӯзад чун ки ҳеҷ рўшноӣӣ дар он ҷо бар замин науфтаду раҳгузар мардум бошад . Ва дар шаҳри Мисри ғайри Қоҳираи ҳафт ҷомеъаст чунон ки ба ҳам пайваста ва ба ҳар ду шаҳри понздаҳи масҷид одинааст ки рӯзҳои ҷумъа дар ҳар ҷои хутба ва ҷамоат бошад . Дар миёни бозор масҷидӣаст ки онро боб алҷўомъ гӯйанд ва онро Амри ъос сохтааст ба рӯзгорӣ ки аз дасти Муъовияи амири Миср буд , ва он масҷид ба чаҳорсад амӯди рухом қоимаст ва он девор ки миҳроб бар ӯст сартосари таҳтаҳои рухом сипедасту ҷамеъи қуръон бар он таҳтаҳо ба хаттии зебои навишта ,у азбирўн ба чаҳор ҳади масҷиди бозорҳост ва дарҳои масҷид дар он кушода ,у мудом дар он мударрисон ва мақарён нишастау саёҳати гоҳи он шаҳри бузурги он масҷид дар он кушода ,у мудом дар он мударрисон ва мақарён нишастау саёҳатгоҳи он шаҳри бузурги он масҷидаст ва ҳаргиз набошад ки дар ӯ камтар аз панҷ ҳазор халқ бошад чаҳ аз туллоби улӯм ва чаҳ ғарибон ва чаҳ аз котибон ки Чехия ва қибола нависанду ғайри он . Ва он масҷидро ҳоким аз фарзандони умр ва ъос бихаред ки наздик ӯ рафта буданд ва гуфта [ ки ] мо муҳтоҷему дарвеш ва ин масҷиди падар мо кардааст агар султон иҷозат диҳад букунему сангу хишт он бифурӯшем . Пас ҳокими сад ҳазор динор ба эшон дод ва он бихареду ҳамаи аҳли Мисрро бар ин гувоҳ карду баъд аз он бисёр аммороти аҷиб дар он ҷои бикрад ва бифармуд ва аз ҷумлаи чроғдонии нуқра гин сохтанд шонздаҳи паҳлуи чунон ки ҳар паҳлавӣ аз ӯ як араш ва ним бошад , чунон ки чроғдони бист ва чаҳор араш бошад ва ҳафтсад ваанд чароғ дар вай меафрӯзанд дар шабҳои азиз , ва гуфтанд вазни он бист ва панҷ қнтор нуқрааст ҳар қнтори сад ратл ва ҳар ратли сад ва чиҳил вчҳори дарҳам нуқрааст . Ва мегӯйанд ки чун ин чроғдон сохта шуд ба ҳеҷ дар дар намегунҷид аз дарҳои ҷомеъ аз бузургӣ ки буд то дарӣ фурӯ гирифтанд ва онро дар масҷиди бурданду боз дар бар нишонданд . Ва ҳамеша дар ин масҷиди даҳ ту ҳасири рангини некӯ бар болои якдигар густарда бошад . Ва ҳар шаби зиёда аз сад қандили афрӯхта ,у маҳкамаи қозии алқзоаҳ дар ин масҷид бошад . Ва бар ҷониби шимолии масҷид бозорӣаст ки онро сӯқ алқнодил хонанд . Дрҳичи билоди чунон бозорӣ нишон намедиҳанд . Ҳар зароифи ки дар олам бошад он ҷо ёфт мешавад . Ва он ҷои олат ҳо дидам ки аз збл сохта буданд .

Чун сандуқчау шонау дастаи корду ғайра . Ва он ҷои булӯри сахт некӯ дидаму устодони нағзи онро май тарошиданад ва онро аз мағриб оварда буванд ва мегуфтанд дар ин наздикӣ дар дарёии қулзуми булӯрии падед омадааст ки латифтару шаффофтар аз булӯр мағрибӣасту дандон фил дидам ки аз Зангбор оварда буданд аз он бисёр буд ки зиёдат аз дивист ман буд .

Ва як адади пӯст гов оварда буданд аз ҳабаша ки ҳамчуи пӯсти паланг буд ва аз он наълин май созанд . Ва аз ҳабашаи мурғ хонагӣ овардаанд ки нек бузург бошаду нуқтаҳои сипед бар вай ва бар сар кулоҳӣ дорад бар мисоли тоўс .

Ва дар Мисри асал бисёр хезаду шукри ҳам .

Рӯзи сиўми даии моҳи қадим аз соли чаҳорсаду шонздаҳи аҷами ин миваҳоу спрғмҳо ба як рӯз дидам ки зикр меравад вҳии ҳзаҳ : гули сурх , нилӯфар , наргис , туранҷ , лиму , мураккаб , себ , ёсуман , шоҳи спрғм , ба , анор , амрўд , хрбўзаҳ , дстбўнаҳ , мавз , ҳлилаҳтар , хурмоитар , ангур , нешикар , бодинҷон , кадуитар , трб , шaлғaм , крнб , боқлоитар , хиёр , бодиранг , пиёзтар , сайртар , ҷзр , чуғундар . Ҳар ки андеша кунад ки ин анвоъи мивау раёҳин ки баъзе хриФӣаст ва баъзе рабиъӣ ва баъзе сиФӣ ва баъзе штўӣ чигуна ҷамъ бӯда бошад ҳамоно қабул накунад Фомои маро дар ин ғаразии набӯдау ннўштми алои он чаҳ дидам ва баъзе ки шунидам ва навиштам ӯҳдаи он бар ман нест чаҳ вилояти Миср вусъатӣ дорад азими ҳама навъ ҳавост аз сардсеру гармсер ва аз ҳамаи атроф ҳарчӣ бошад ба шаҳр оваранд ва баъзе дар бозорҳо мефурушанд . Ва ба Мисри суфолинаи созанд аз ҳамаи навъи чунон латифу шаффоф ки даст чун берун ниҳанд аз андарун битавон дид аз косау қадаҳу тибқу ғайра ва ранг кунанд онро чунон ки ранги буқаламунро монад чунон ки аз ҳар ҷиҳатӣ ки бидорӣ ранги дигари намояд ,у обгинаи созанд ки ба сафоу покӣ ба забарҷад монад ва онро ба вазн фурушанд , ва аз бзозӣ сқаҳ шунидам ки як дарҳами санги ресмон ба се динор мағрибӣ бихаранд ки се динор ва ним Найшобӯрӣ бошад ва ба Найшобӯри пурсидам ки ресмонӣ ки аз ҳама некӯтар бошад чигуна харанд гуфтанд ҳар ончӣ беназир бошад як дирам ба панҷ дирам бихаранд .

Шаҳри Миср бар канори нил ниҳодааст , ба дарозӣ , ва бисёр кӯшкҳо ва манзарҳо чунонаст ки агар хоҳанд об ба ресмон аз нил бурдоранд , аммо оби шаҳри ҳама саққоён оваранд аз нил , баъзе ба шутур ва баъзе ба дӯш ва сабуҳо дидам аз биринҷи димишқӣ ки ҳаряки сӣ ман об гирифтӣ ва чунон буд ки пиндоштӣ зарринаст . Яке маро ҳикоят кард ки занӣаст ки панҷ ҳазор аз он сабу дорад ки ба музд медиҳад ҳар сабуии моҳӣ ба як дирам ва чун бозспорнд бояд сабуи дуруст боз супоранд . Ва дар пеши Мисри ҷазирае дар миён ниласт ки вақте шаҳрӣ карда буданд ва он ҷазираи мағрибӣ шаҳраст ва дар он ҷои масҷиди одина Эйасту боғҳост ва он пора санг бӯдааст дармиён равад . Ва ин ду шох аз нил ҳар як ба қадари Ҷайҳун тақдир кардам аммо баси нарм ва оҳиста меравад . Ва миёни шаҳру ҷазираи ҷсрӣ бастааст ба сӣ ва шаш пораи киштӣ , ва баъзе аз шаҳри дигари сӯии об ниласт ва онро ҷизаҳ хонанд ва он ҷо низ масҷиди одина Эйаст аммо ҷср нест , ба заврақу маъбари гузаранд , ва дар Мисри чандон киштӣ ва заврақ бошад ки ба Бағдод ва Басра набошад . Аҳли бозори Миср ҳарчӣ фурушанд рост гӯйанд ва агар касе ба муштарӣ дурӯғ гуяд ӯро бар шутурии нишонда , зангӣ ба даст ӯ диҳанд то дар шаҳр мегардад ва занг меҷанбанд ва мунодӣ мекунад ки ман хилоф гуфтаму маломат май байнаму ҳарки дурӯғ гуяд сазоӣ ӯ маломат бошад . Дар бозори он ҷо аз баққоли аттору пелаи вар ҳар чаҳ фурушанд бордони он аз худ бидиҳанд агар зҷоҷ бошад ва агар суфол ва агар коғази фии алҷмлаҳи эҳтиёҷи нбошдкаҳи харидор бордон бардорад ,у равғану чароғи он ҷо аз тухми трб ва шaлғaм гиранд ва онро зят ҳор гӯйанд , ва он ҷои кунҷид андак бошаду равғанаши азизу равғани зайтӯни арзон буд , пистаи гаронтар аз бодомасту мағзи бодоми даҳ ман аз як динор нагзарад . Ва аҳли бозору дӯкондорон бар харон ?зина нишинанд ки оянду раванд аз хона ба бозор , ва ҳар ҷо бар сари кӯчаҳо бисёр харони ?зина ороста дошта бошанд ки агар касе хоҳад брншинду андак кироя медиҳад , ва гуфтанд панҷоҳ ҳазор бҳимаҳ ?зина бошад ки ҳар рӯз зин карда ба кро диҳанд ,у берун аз лашкарёну сипоҳён бар асб нишинанд яъне аҳли бозору рӯстоу мҳтрФаҳу хоҷагон , ва бисёр хар аблақ дидам ҳамчуи асби бали латифтар . Ва аҳли шаҳри азим тавонгар буданд дар он вақт ки он ҷо будам .