Гўӣими бтўФиқи эзади субҳонау таъолӣ ки бар се навъи ҳайвони зкўаҳ воҷибаст чун уштуру гову гӯсфанд ва ин се навъи ҳайвон далеласт бар се ҳади бузурги андари дайн чун нотиқу асосу эмом ки ин се навъи тан аз халқи зиндаи гаштанд ва бидон зиндагӣ аз рӯҳи алқудс баҳра ёфтанд ва ҳаргиз намиранд ва мо баёни ин се навъи сидқоти бигӯеми андари садақа уштур гӯйем ки уштур далеласт бар нотиқи алайҳи ассалом ки кашад уштури борҳои гарони бсФрҳои давру дарозу сафарӣ ки давртар ва дарозтар аз он нест миёни ду оламаст аз рӯҳонӣу ҷисмонӣ ва низ бории гаронтар аз сухан худоӣ нест ки бори он нотиқи ҳмикшди чунонкӣ хдоитъолӣ гуфт қавлаи таъолӣ : анои снлқии алейк қўлои сқилогФти мо сари анҷом бар ту аФгними гуфтори гарону мари уштурро нахуст нхраҳ кунанд ва он шикофтани сари дил ӯ бошад ва онгаҳ забҳ кунандаш ва он бсмл кардан бошад нхраҳ кардан далеласт бар аҳд гирифтан ки маъҳуди нахусти бълм ҳақиқат расад ва чун бсмл кунанд срозтни ҷдокннд далел онаст ки чун муъмини аҳд ботин бигирад аз солорони дайни ботил ҷудо шавад ки эшон сар ӯ буданд андари зоҳиру нхраҳ кардан далеласт бар аҳд гирифтани мардум ки он бар ҳудӯд ҷисмонӣ гиранд то мари аишонро бар ҳудӯди рӯҳонӣ воқиф гардонанду ҷокўл яъне баланди грдонндшу бнхраҳ кардани хӯн аз дил баравад яъне ки бъҳди мардум чун бар ҳудӯди рӯҳонӣ воқиф шаванд шакҳоу шабаҳатҳо аз дили мстҷиб берун шавад ( ва он ) покиза кардан ӯ бошад пас гўӣим ки мари уштурро нахуст сина бишкофанд ва онгаҳ сари бибаранд ва ин далеласт бдонкаҳи нотиқи нахусти бҳдўди рӯҳонӣ пайваста шаваду шабаҳат аз дил ӯ берун шавад онгоҳ аз ҳамаи халқ ҷудо шавад бар мисоли бсмл кардани уштури пас аз нхраҳ кардану мари гову гӯсфандро нахусти сари бибаранд ва онгаҳ бар дилаши корд андар зананд то он хӯн азу баравад мъниш онаст ки мари асосу эмомро бояд ки нахуст аз зидон ҷудо шаванд онгаҳ аҳд гиранд то бидон бнотқ пайванданд ва онгаҳ бар ҳади сонӣ воқиф кунанд ва итлоқ кунандаш яъне бигузорандаш брдъўт кардан ки чун бишнохт ҳудӯди рӯҳониро дил ӯ пок шуда бошад чунонкии андаруни гову гӯсфанди кушта пок шавад аз хӯни пас аз сар баридан бидонча дилаш бишкофанду уштури боз пас мезаду нутфа пеш афганду бўл далеласт бар шаку шабаҳатро сӯй зоҳирён афганду тоўилро казу зойиш нафсонӣаст басӯи асос афганд ки ҷуфт нафсонӣ ӯсту уштурро чри бӯ бар пушт ҷамъ шавад ва он кӯҳон ӯсту пуштро битозӣ зуҳр гӯйанд мъниш онаст ки нотиқи ҳикматро андари зоҳири шариъат ҷамъ кунаду уштурро шер несту гови кўсФндро ҳаст мъниш онаст ки нотиқи ҳикматро андари зоҳир ҳуҷҷат нагӯяд яъне далел ва мнозът накунаду ҳуҷҷатро асос ва эмом гӯйанд ки гову гӯсфанди далел бар эшонаст ва ҳар касе ки панҷ уштур зиҳӣ надорад бирав зкўаҳ нест ва он далеласт бар ду асл ва се фаръи рӯҳонӣ ки бадишони қасди хеши наёбади андари нутқ .

Ва чун панҷ уштур зиҳӣ дорад бирав садақа воҷиб шавад як гӯсфанд ва бар ҳар панҷӣ ки зиёдат мешавад гӯсфандӣ зиёдат мешавад то чун уштур ба бист ва панҷ шавад онгаҳ уштури бача воҷиб шавад ки андар шикам бошаду онрои араби бинт алмхоз хонанду тоўили ин чаҳор гӯсфанд ки бар бист уштур воҷиб шавад далел бар чаҳор ҳадаст чун ҳуҷҷату доъӣу мозўну мстҷиб яъне чун нотиқи бмртбт пайғамбарӣ ояд ва аз панҷ ҳади алавии насиб хеш биёбад чорикии мари аҳли даъватро берун кунад .

Ва чун уштури бист ва панҷ шавад уштури бачаи андари шикам воҷиб шаваду шикам далеласт бар даъвати ботину уштури бача далеласт бар эмоми норасида то чун тамом расида шавад даъват мрўро бошад .

Ва боз чун даҳ дигари биафзояди сӣ ва панҷ уштур дошта бошад уштури бачаи шери хора воҷиб шавад ва он далел эмомаст ки аз асоси фоида ҳаме гирад ки модар нафсонӣ ӯсту шери далел тоўиласт .

Ва чун уштури чиҳил ва панҷ шавад уштурӣ ки араби онро ҳуққа хонанд воҷиб шавад ва он уштурӣ бошад ки бабор кашӣдан расида бошад ( ва ) мода бошад ки боркашӣ битавонад пазируфтан ва инчунин уштур далеласт бар асос аз баҳри онкӣ ӯ тавонад бори шариъат нотиқ кашӣдану бори нотқонро ӯ бардораду бадастӯрии нотиқи бори зоҳир аз уммат ба баёни тоўил сабк кунаду гардани аишонро аз банди ғули тақлид озод кунаду маънӣ бар он дараҷа бошад ки касе дигараши натавонад пазируфтан онаст ки ӯ тоқат дорад ва мислҳо ва рамзҳои нотиқро ки брўисти андари зойиши нафсонии бипазирад .

Ва онгаҳ чун понздаҳи дигари биафзояду адади уштур бшст расад уштурӣ воҷиб шавад икдндон ва он мартабат шашумаст каз он бартари андари ҷисмонӣон мартабатӣ нест аз баҳри онкии нахусти мартабат аз ҷисмонӣони мартабаи мозўнсту дуюми доъӣ ва сӯем ҳуҷҷату чаҳоруми эмому панҷуми асосу шашуми нотиқ ва шаст шаш ақдаст далел бар шаш нотиқ ки ҳар яке аз эшон аз ҳудӯди шашум мартабатанду бшсти шаш ақд бошад яъне Муҳамади алайҳи ассалом шашумаст мари шаш нотиқроу андари садақа бартар азин уштури икдндон ки ӯро араб ҷзъаҳ гӯйанд чизе нест яъне ки бартари азин мартабатӣ нест ки мари нотиқро (аст ) андарин олами мартабатӣу тоўили онкии ҳамеи зкўаҳи гӯсфанд воҷиб шавад аз уштури панҷагони панҷагон то бчҳори гӯсфанд ва чун бахш ба уштур расед даҳ гони даҳ гони ҳаме зиёдат боист то бчҳор расад онаст ки гӯсфанд дигар навъасту уштури дигар ( ва ) ҳамчинонкӣ аз гӯсфанди чаҳор адад буд то ба уштур расад ҳамчунин аз уштур низ бчҳори гӯна воҷиб ояд чун уштури андари шикам ки ӯро бинт алмхос гӯйанд битозӣ ва чун бинти аллбўн ( ки ) шер хора бошад ва чун ҳуққа ( ки ) боркаш шуда бошад ва чун ҷзъаҳ ки ӯ ( икдндон ) боркаш шуда бошад ва ин чаҳор мартабаи уштур далеласт бар нотиқу асосу эмому ҳуҷҷат ки аишонро аз таъйид баҳрааст ва ин се ки фурӯд аз нотиқанд бмёнҷӣ ӯ аз таъйид насиб ёбанд ва он чаҳор гӯсфанд ки аз уштур бнўъ ҷудост далеласт бар чаҳор ҳудӯд чун доъӣ ва ду мозўну мстҷиб ки эшон аз он гуруҳе нестанд ки аз таъйид насиб доранд ва он чаҳор ҳудӯди мўидоннду тоўили онкӣ чун гӯсфанди ҳаме воҷиб шавад панҷагони ҳаме бояд афзудан ( ва ) чун уштур воҷиб шавад даҳ гон бояд афзудан маънӣ онаст ки чаҳор ҳадро ки чаҳор гӯнаи уштури далел бар мартабат эшонаст чун нотиқу асосу эмому ҳуҷҷати мари ин ҳудӯди мазкӯрро ҳам таъйидаст ва ҳам тоўил ки ду мартабатаст чунонкии даҳ ду панҷаст ва марин ҳудӯдро ки гӯсфанд бар мартабати эшон воҷиб шавад чун доъӣ ва ду мозўну мстҷибу мартабати тоўил беш несту онҳам аз мартабати худованди тоўил ва таъйид бошад аз онаст ки чун гӯсфанд ( воҷиб ояд ) бзёдти панҷагон ва чун уштур воҷиб ояд бзёдти даҳ гону тоўили онкӣ чун ( понздаҳи шутури дигари биафзояд ки се панҷ бошад ) уштурии икдндон воҷиб шавад онаст ки уштури икдндони далел нотиқасту нотиқро се мартабатаст чун таъйиду тоўилу танзил .

Онгаҳ чун понздаҳи дигари биафзояди андари ададу уштури ҳФтодў панҷ шавад ду уштури бачаи шери хора воҷиб шавад он ду далеласт бар эмому ҳуҷҷат яъне даъвати бомомон ҳафтгона расад ва аз панҷ ҳади алавии таъйид пайваста шавад далели ҳФтодўи панҷ уштур бошад андар ҳар замонӣ ки эмому ҳуҷҷатӣ бпоӣ шавад ки аишонрои далели он ду уштур бачааст .

Ва чун адади уштур ба навад ва яке бирасад ду уштур ( ки ) бабор кашӣдан расида бошад воҷиб шавад ва он далеласт бар мартаба ( нотиқ ва ) асос ки эшон битавонанд бор даъват кашӣдан ва навад на ақдаст далеласт бар ҳафт эмому нотиқу асос .

Чун адади уштури бсдў бист расад ( ва ) яке зиёдат шавад андар ҳар панҷоҳӣ уштурӣ бабор кашӣдан воҷиб шаваду андар ҳар чиҳил уштури бачаи шери хора воҷиб шаваду сдўи бист ду бор шаст бошад ва шаст далеласт бар нотиқи чунонкии гуфтеми бмртбт шашумаст ва ду шаст далеласт бар ҷуфт шудани асос бова ва чун бойен адад расад бар ( ҳар ) чиҳил уштури уштурии яксола воҷиб шавад ва он чиҳил далеласт бар панҷ ҳади рӯҳонӣу нотиқу асос ва ҳафт эмом ва бист ва чаҳор ҳаҷатони рӯзу шабу доъӣу мозўн ( ки ) тамомӣ чиҳиланд ва он уштури бачаи шери хора далеласт бар ҳӣ яъне зиндаи тоўили зкўаҳ уштур бидон қадари хирадмандро кифоят бошад .

Тоўили садақаи гов

Гўӣим ҳар хирадмандии бидонад ки андргоўи сахт ва бисёр салоҳаст андари дунё ва бисёр шудани мардуми андар бисёре говаст аз баҳри онкии нахустин зойиш каз хоки бзоиди набот буду дигари зойиш каз набот зояд падару модар буд ( ва ) чун зойиши нахустин ки наботаст камтар шавад зойиши мардум ки бар ангехт аз наботаст камтар шавад ( аз ) ончии кишту заръи ҳама бо гов мебошад ва ӯ кор азимасту бадв тавонгар гирданду дигари онкии мардумро зиндагӣ бар ду чизаст яке ҷисму дигари нафас ва чун парвариши ҷисмҳоро ки ёридиҳандау ангезандаи гов буд яъне ғизоӣ ӯ бар говаст ва онаст ки мисли парваришдиҳанда нафасҳоро ки ғизо азуаст бгоў заданд ва он мисли бар асосасту говро битозӣ бақар гӯйанд ва чун шикамаш боз кунанд битозӣ гӯйанд бқрбтнаҳ чун бад-ӣн рӯй асоси бозкунанда шиками зоҳири китоб ва шариъатасту берун кунандааст мрҳкмтроу тоўилро азуу Муҳамади боқирро алайҳи ассаломи бад-ӣн рӯй боқир гӯйанд аз баҳри онкии тоўилро пас аз онкии ҷаҳон аз торикии зоҳир чун шаб гашта буд ӯ берун оварад .

Пас гўӣими андари қурбони модаи говӣ аз ҳафт тан басанда бошаду уштури азиктн беш раво набошад ва он далеласт бар онкии нотиқи икҳд бпоӣ кард ва он асос буду асоси ҳафт ҳад бпоӣ кард ва он ҳафт эмом буд ки эзади таъолии тоўилу даъвати бадишони супурду модаи гов далеласт бар асос ва чун бпоӣ карда ӯ ҳафт эмом буданд аз баҳри он андари зоҳири шариъати қурбони модаи гов аз ҳафт тани басанда буд то хирадмандон аз зоҳир бар ботин далел гиранд ва ҳамчунин гӯсфандии қурбон аз иктн равонӣаст мъниш онаст ки гӯсфанд далеласт бар эмом ва ҳар эмоми биҷои хеши иктн бпоӣ кунад ки даъват бирав сипораду мўмнонрои бадв бишорат кунанд ва хабараст аз расӯли алайҳи ассалом ки гуфт : алсўри иҷзии ани воҳиду албқраҳи ан сабъа гуфт барзаи гови андари қурбон аз иктн беш раво набошаду модаи гов аз ҳафт тан раво бошад мъниш онаст ки асосро андари дайн аз нотиқи хеши манзалат модагӣаст ва чун модаи гов ки ӯ далел бар асосаст барзаи гов ки ҷуфт ӯст далел бар нотиқаст ва яке аз баҳр онаст ки нотиқи икҳд бпоӣ кард чунонкии гуфтему гӯшти гӯсфанди гўорндаҳтар аз гӯшт уштураст яъне илми эмоми бшнўдни осонтар аз онаст ки илми нотиқ аз баҳри онкии сухани нотиқи бдрҷаҳ бартараст аз сухани эмом ва мисли ва рамзаст ва ҳар чанд бҳдўди суфло бештар гузарад мари онрои латиф тар кунаду бнФси пазирндаи наздик тар гирданд то онкӣ бмстҷиб расад бмсли банир мешер гашта бошад ки аз пистони модар берун ояд ва ҳар чанд мстҷиби қавӣ тар шавад баёни қавитар шнўонндш бар мисоли кӯдаки хирад ҳар чанд қавӣ тар шавад таоми ғализ тар тавонад хӯрд .

Пас гўӣими андари баёни зкўаҳи гов ки чун гов сӣ шавад бирав зкўаҳ воҷиб шавад гӯсола ки бо модар равад ва сӣ далеласт бар ҳади асоси чунонкии шарҳи он андари зкўаҳ уштур гуфта шуд ва чиҳил далеласт бар ҳади нотиқу гӯсола ки бо модар равад далеласт бар доъӣ яъне ки чун асоси андари ҳад ҳуҷҷатӣ бошад бовели доъӣ бар пой кунад бФрмони нотиқи андари даъват ва чун адади гов бчҳл расад ва он ҳад нотиқаст модаи говии тамом воҷиб шавад ва он далеласт бар ҳуҷҷату далел бар онкии чиҳил ҳад нотиқаст андари даъвати қавли хдоист ки ҳмигўиди қавлаи таъолӣ : ҳатто азои блғи ашдаҳу блғи арбъбни санаи пас чун асоси бдрҷаҳ лоҳқӣ бошад доъӣ бпо кунад аз онаст ки сӣ говро як гӯсола зкўаҳаст ва чун бдрҷаҳ хеш бирасад ки бнотқ пайваста шавад ҳуҷҷат бпоӣ кунад аз онаст ки аз чиҳил гови як гови модаи тамом зкўаҳаст ва чун адади гов ба шаст шавад ду гӯсола воҷиб шавад шаст далеласт бар шаш эмом ва ду гӯсола далеласт бар ҳуҷҷату доъӣ ва чун адади гов бнўд расад зкўаҳи се модаи гов воҷиб шавад ва навад далеласт бар нотиқу аўнҳм ҳадаст аз ҳафт эмому асоси хеши се модаи гов далеласт бар асосу эмому ҳуҷҷат ки фурӯд нотиқанд ва чун гови бсдў бист расад аз ҳар чиҳил гови модаи як гов бар тамом бибояд додан ё аз ҳар сӣ як гӯсола ки бо модар буду бартар аз он ( ҳамин ) ҳисоб бошад ҳар чанд шаваду сдўи бист се бор чиҳил бошад ва чиҳил ҳад эмомасту модаи гов далеласт ( бар ) ҳуҷҷату гӯсола далеласт бар доъӣ ва чиҳил далеласт бар ҳади имомӣ ва сӣ далеласт бар ҳади ҳуҷҷатӣу гӯсола далеласт бар доъӣ ва чун адади эмом бтмом расад ки он чиҳиласт модаи гов воҷиб шавад ки далел ҳуҷҷатаст чунонкии эмоми ҳуҷҷат бар пой кард ва агар ъддҳҷт тамом шавад ки он сӣаст гӯсола воҷиб шавад ки он ҳади доъист чно наки ҳуҷҷати доъӣ бпоӣ кард инаст ҳикмати андари садақаи гов ки ёд карда бошад муъмини баҳақро .

Тоўили садақаи гӯсфанд

Гўӣими гӯсфанд далеласт бар эмом чун гӯсфанд чиҳил шавад бирав як гӯсфанд воҷиб шавад ва чиҳил далеласт бар панҷ ҳади рӯҳонӣ яъне ақлу нафасу ҷаду фатҳу хаёлу нотиқу асос ва ҳафт эмом ва бист ва чаҳор ҳаҷатони рӯзу шабу доъӣу мозўн ва як гӯсфанди садақа далеласт бар доъӣ ки амри худованд ҷазоир бирав бошад яъне чун ҳудӯди тамоми гашти соҳиби ҷазира падед омад ва он садақа бошад аз чиҳил ҳади мари халқро монанди як гӯсфанд аз чиҳил гӯсфанду гӯсфанд то чиҳил набошад бирав садақа нест яъне ки то эмоми бмнзлт хеш нарасад ки мартабат ӯ адад чиҳиласт ҳуҷҷат берун накунад бҷзирт онгаҳ чун аз чиҳил бугзарад ( ва ) адади гӯсфанд ба сдў бист бирасад як гӯсфанд беш воҷиб несту сдўи бист се бор чиҳиласт ва он се чиҳил далеласт бар нотиқу асосу эмом ва як гӯсфанди садақа далеласт бар ҳуҷҷат яъне ки чун ин се чиҳил ҷамъ шаванд онгаҳ ҳуҷҷат берун кунанд бдъўти мари халқро ва чун аз сад ва бист бугзарад ( ва ) дивист бишавади андар ва ду гӯсфанд воҷиб шавад ва дивист далеласт бар ду асл ва ду гӯсфанд далеласт бар асос мъниш онаст ки таъйид аз ду асласт мари асосро ва чун аз дивист бугзарад бар ҳар садӣ гӯсфандӣ воҷиб шавад то ҳар чанд ки мешавад ва ду сад далеласт бар мартабати сонӣ ва як гӯсфанд далеласт бар мартабати эмом мъниш онаст ки таъйид аз сонӣаст андар ҳар замонӣ то бохри давру гӯсфанди хирад далеласт бар ҳаддии камтар ва бузургтар далеласт бар ҳади бартар ва низ бар ҳудӯдӣ ки аишонрои тоўил беш нест .

Ва нарав модаи гӯсфанд аз баҳри садақа бибояд шимурд яъне мӯеду номўиди онҳамаи андари даъвати ҳақи биҷой хешанду ҳаргизи андари садақаи гӯсфанди як чашм нишоед яъне даъват касеро нарасад ки ӯ накӯ надидаасту ноқис буд басӯии аҳли даъвати гӯсфанд низ ноқис нишоед яъне доъӣ онкас нишоед каз ду аслу насли рӯҳонӣ бидӯниа пайвандади чунонкӣ аз мардуми писару гӯсфанд бар насли ҷисмонӣ на пайвандаду садақаи гӣрандаи рамаи гӯсфандро ду бахш кунаду бахши беҳтари бхдоўнди рама гӯсфанд диҳаду бахши фурӯтарро бахуд бигираду тоўил ӣнҳол онаст ки ( аз ) он ду бахши бештар далеласт бар аҳли зоҳир ( ва ) камтар далеласт бар аҳли ботину онкӣ садақа гирад далеласт бар асосу худованди гӯсфанди рама далеласт бар нотиқ яъне ки асоси марин ду гуруҳро аз якдигар ҷудо кунаду аҳли ботинро ки камтаранд бхўиштн гираду нимаи бештар ки аҳл зоҳиранд бнотқ мансӯбанд ва ин ду фурқати ҳам зоҳирӣ ва ҳам ботинии андари шариъат нотиқанд ёд карда шуд аз тоўили садақаи чаҳор поёни ончӣ кифоятаст бандаи ҳақро .