Мғнии раҳ бостонӣ бизан
Муғона навой муғоне бизан
Ман бенаворо ба он як наво
Гиромӣ куну гарм тар кун ҳаво
Гузин файласуфи ҷаҳони озмо ӣ
Суханро чунин кард бурқаъи гшо ӣ
Ки қибтии занӣ буд дар малики шом
з мерай падари Марӣа аш карда ном
Басии қалъа номвар дошта
зи бедоди бади хоҳи бгзоштаҳ
Бадв гашта бадхоҳ ӯ чираи даст
Ба кораши даровардаи гетии шикаст
Чу кораши зи душман ба ҷони омада
Ба даргоҳи шоҳи ҷаҳони омада
Бидон то бихоҳад з шаҳ дод хеш
Шавад хуррам аз малики ободи хеш
Ба дастури шаҳи баради худро паноҳ
Бидон доварии гашти азуи додхоҳ
Чу дидаш ки дастури дониш пажӯҳ
Диҳад дарси дониш ба чандини гуруҳ
Аз он додхоҳии ҳаросон шуда
Бар ӯ дониш омӯз ӣ осон шуда
Дил аз қисса доду бедоди шаст
Ба таълими дониши камари басти чуст
Ба хизматгар ӣ пеши донои даҳр
Парастандае гашти густохи баҳр
зи дигари канизони поини параст
Ҷуз ӯ кас нашуд муҳаррами оби даст
зи парҳезгор ӣ ки буд устод
Назари баст ҳар гуҳ ки ӯ рухи кушод
зи дастии чунон коб аз ӯ ме чакид
Ҷузи обӣ ки бар дасташ омад надид
Чу зан дид ки устоди парҳезгор
зи кофур ӯ гашти кофури хор
зи майлӣ ки бошад занонро ба мард
Ҳавои дилаши гашти якбораи сард
Маниш дод дар дониши омухтан
Ба сомон шуд аз дониш андӯхтан
Арастӯ ӣ доно бидон длнўоз
Дар дониш хеш бикшод боз
Басӣ дар барон дар носуфтаи сифт
Басии гуфтаниҳои ногуфта гуфт
Аз он илм ки осон наёяд ба даст
Якояк хабар додаш аз ҳар чаҳ ҳаст
Зан дониш омӯз дониши сиришт
Чу лавҳии з ҳар донишӣ дар набшат
Сӯии кишвар хештан кард рой
Ки расми ниёро биорад биҷой
Бидон доварӣ дастгоҳӣ надошт
Ба ойини худ барг роҳӣ надошт
Чу дастури доно чунин дид кор
Ки беганҷ натавон шудани шаҳриёр
Барони ҷавҳари андохти эксири зар
Ба эксир худ кардаш эксиргар
Бидон кимиёи Марӣаи мейри гашт
Лақаби номаи илми эксири гашт
Чу аз дониши хеши дастури шоҳ
Ба ганҷӣ чунон додаш он дастгоҳ
Ба дастурии шаҳи сӯии кишвари ш
Фиристод бо ганҷ ва бо лашгари ш
Шитобанда чун сӯии кишвари шитофт
Ба оҳистагии мамлакати бозёфт
Чунон гашти мустағнӣ аз сову боҷ
Ки бардошт аз кишвари худ хароҷ
Ба эксири кор ӣ чунон шуд тамом
Ки кардӣ зари пухта аз сими хом
зи баси зар ки он симтн соз кард
Дар ганҷ бар хокён боз кард
Чаҳ зар дар тарозу ӣ он кас чаҳ санг
Ки оради зар бетарозу ба чанг
зи лашгари гуҳаш кас наомад ба даст
Ки бар борагӣ наалӣ аз зар набаст
Ба даргоҳ ӯ ҳар ки сар доштӣ
Агар хари бадии зин зар доштӣ
зи баси зар ки бар зевар анбоштанд
Сегонро ба занҷир зар доштанд
Гуруҳеи ҳакямони дониши параст
зи асбоби дунё шудаи тангдаст
Аз он ганҷи пинҳон хабар ёфтанд
Ба дидор ганҷина бишитофтанд
Намуданд хоҳиш бидон кони ганҷ
Ки дарвешӣ оварад моро ба ранҷ
Ндонем чун дигарон пеша Эй
Магар дар ҷаҳон кардани андеша Эй
зи касби ҷаҳони доман афшонда ем
Ба қӯти яке рӯз дармонда ем
Тавонад ки бонӯии оҷизи навоз
Кушояд ба мо бар дар ганҷи боз
Дромўзд аз ройу тадбири хеш
Ба мо чизе аз илми эксири хеш
Ҷаҳонро чунин ганҷи гавҳари басии сет
Калид дар ганҷ бо ҳар касе сет
Магари қӯтро чора созӣ кунем
зи халқи ҷаҳон бениёзӣ кунем
Зани кори пиро ӣ равшани замир
Бидон хостаи гашти хоҳиш пазир
Яке манзар ӣ буд бо обу ранг
Муқарнаси бароварда аз хораи санг
Арӯсона бар шуд бар он ҷилваи гоҳ
Паранд ӣ сияҳи баста бар гирди моҳ
Бромўдаҳ чун наргису машку бед
Ба мӯии сияҳи муҳраҳои сипед
Салибии ду гесуии мшгини каманд
Дар он муҳра оварда бо печу банд
Ба назорагон гуфт гесу ӣ ман
Бибинед дар тоқи абрӯ ӣ ман
Намӯдори эксир пинҳонӣ ам
Бибинед дар субҳ пешонӣ ам
Ниўшндгонро дар он доварӣ
Ғалат шуд забони зи он забоновар ӣ
Яке гуфт ишорат бидон муҳра буд
Ки шаффофу тобанда чун Зуҳра буд
Яке рози пӯшида аз мӯии ҷуст
Ки он муҳра бо мӯӣ дид аз нахуст
Гирифтанд ҳар як паии он пеша ро
Хилофӣ падед омад андеша ро
Аз он қисса ҳар як дамӣ май шимурд
Ба фарҳанги доно касе паии набард
Дигар рӯзи хоҳиши броростнд
Дар он боби фаслӣ дигар хостанд
Парии рӯ ӣ бар тоқ манзар нишаст
Нишонди он танӣ чандро зери даст
Сухан ронад аз ганҷи дархоста
Чу сарбастаи ганҷии броростаҳ
Ҳадиси сари кӯҳу мардуми гё
Ки созанд аз ӯ зиракони кимиё
Ҳамон санги аъзам ки кон зараст
Сухани байн ки чун кимиё парвараст
Ба пӯшидагӣ кард рамз ӣ падед
Дар ӯ оҳанӣни қуфли заррини калид
Ба доно расед ин сухан ганҷ ёфт
Ба нодон раседанда ва ранҷ ёфт
Гар он кимиёро гуҳар дар гёи сет
Гёии қалам гавҳар кимиёст
Аз он кимиё бо ҳамаи чрбдст
Дареғӣ на чндонкаҳ хоҳанд ҳаст
Касеро буд кимиё дар навард
Ки ӯ ишва кӣмёгар нахурд
Шунидам хуросонӣ ӣӣ буд чуст
Ба Бағдод шуд чун шудаш кори суст
Дамӣ чанд бар кор кард эй шигифт
Хуросонӣ омад дамаш дар гирифт
Аз он дам ки аҳл хуросон кунанд
Ба Бағдодёни бозӣ осон кунанд
Ҳазор ши адад буд мисрӣ чу мум
Зарӣ ки ончунон зар набошад ба рӯм
Ба савҳони якояки ҳамаи хиради суд
Бар омехташ бо гули сурхи зуд
Вазони сурхи гули муҳрае чанд сохт
Ба он муҳраҳо байн ки чун муҳраи бохт
Ба аттор ӣ он муҳраҳо бар шимурд
Ба меҳри худ он муҳра ӯро супурд
Ки ин муҳра дар ҳуққае на ба роз
Зиҳии муҳраи дузду зиҳии муҳраи боз
Ба динор ӣ ин бар ту бФрўхтм
Взўи кӣсаи суди брдўхтм
Чу вақт ояд инро ки дорӣ ба ранҷ
Бидиҳ бозхрми зиҳии кони ганҷ
Бипурсед аттор кинро чаҳ ном
Бигуфто тбрик сухан шуд тамом
зи дукони аттор чун бозгашт
Ба афсунгар ӣ кимиёи сози гашт
Ба дорулхилофаи хабар боз дод
Ки эксир ӣ ӣӣ омадаи сети Авестоад
Манам восили кимиё дар наҳуфт
Ба гавҳаршиносӣ касам нест ҷуфт
Амалҳои ман чун даройад ба кор
Яке даҳ кунад даҳ сад ва сад ҳазор
Дурустӣ садум дод бояд нахуст
Ки гардад ҳазор аз ман он сад дуруст
Ҳамон устувори ани мардуми шинос
Ба ман баргуморанд ва доранд пос
Гар ояд зи ман дсткор ӣ шигарф
Наёранд бо ман дар ин кори ҳарф
Вагар хоҳам аз ростӣ даргузашт
зи ман хӯну сари вази шумо теғу ташт
Халифа чу эксир созӣ шунид
Ба ишва зарӣ доду зарқии харид
Ба афсуни рӯбоҳии он шери мард
Зари пухтаро бар мехом хӯрд
Чу даҳ гона Эй монад азон зари биҷой
Дарон дасткории биФшрди пой
Яке кӯрае сохт чун заргари ан
з ҳар доруе кард чизе дар он
Фиристод дар шаҳри болоу паст
Тбрик талаб карду номад ба даст
Ҳам охири рақибони он коргоҳ
Ба аттори пешинаи бурданди роҳ
Гули сурх ӯро ба динори зард
Хариданду бурданди наздики мард
Хуросонии он муҳра ҳо кард хирад
Намӯд ошкорои яке дастбурд
Ба кӯраи дроФкнд ва оташ дамид
Баҷо монад зар ва он дигарҳо рамед
Сбикаҳи фурӯи рехт дар ноӣ танг
Баромади зари сурхи ёқӯти ранг
Ба гӯш Халифа расед ин сухан
Ки нақд нав омад зи кони куҳан
Зарӣ дид бо суди ҳамраҳ шуда
Дар он кадхудоеи яке даҳ шуда
Ба умеди ганҷии чунон гавҳарӣ
Басӣ кард бо ӯ навозиш гарӣ
Аз он мағрибии зари мисрии айёр
Фиристод наздик ӯ даҳ ҳазор
Ки инро ба коровар эй неки рой
Ки ман ҳақи он бо ту орми биҷой
Кашанди устувори ани мо аз ту даст
Ки наздики мо устуворят ҳаст
Дарон озмоиш чу чуст омадӣ
Ба мизони маънӣ дуруст омадӣ
Хуросонии он ганҷи бастад ба ноз
Чу ҳиндӯи камари баст бар трктоз
Гурезони раҳи хонаро пай гирифт
Шабӣ чанд бо омилон ме гирифт
Бихуфт ва ба хуфтани бхсбондшон
Чу бархест бар хоки бншондшон
Сутури ани тозии ғуломони кор
Ба андоза бихаред ва бар басти бор
Ба роҳӣ ки дида нишонаш надид
Чунон шуд ки кас дар ҷаҳонаш надид
Халифа чу огоҳ шуд зини фиреб
Ки баради он хуросонии он зару зеб
Ҳадиси тбрик ба ёд омадаш
Ҷузи он ҳар чаҳ бишунид бод омадаш
Хабари бозҷст аз тбрики фуруш
Бихандед кони танз ш омад ба гӯш
Тбрик чу тсҳиФ созад дабир
Биомузи маънӣу мъниши гир
Ҳар афсун каз афсунгар ӣ бишинавӣ
Нигар то ба афсун ӯ негроӣ
Дар ин доварии ҳечкас дам назд
Ки дар бозии кимиё кам назд
Сикандар ба Юнон хабардор шуд
Ки бар ганҷи зари Марӣа мор шуд
Ба шаҳ боз гуфтанд кони модаи шер
Ба сайди афканӣ гашт хоҳад далер
Зании кордони сету сомони шинос
Надонад касе сим ӯро қиёс
зи пӯшидаи ганҷӣ хабар дошта сет
Ба он ганҷи гетии бинбоштаҳи сет
Ба афсунгарии сангро зар кунад
Садафи резаро лؤлؤ тар кунад
Аз он бештари ганҷи зари сохтаи сет
Ки қорун ба хок андар андохта сет
Гараш сари набарди сари теғи шоҳ
Ҷаҳон зуд гирад ба ганҷу сипоҳ
Сипоҳ оварад душманонро ба ранҷ
Сипоҳӣ нагардад магари гирди ганҷ
Ба озор ӯ шаҳи шитобандаи гашт
зи гармӣ чу хуршеди тобандаи гашт
Ба тадбир он шуд казон ҷони пок
Ба тадбири душмани براردи ҳалок
Чу аз оташи хашми шоҳаншаҳӣ
Ба дастур доно расед огаҳӣ
Басии чид бар хизмати шаҳриёр
Басӣ чарбӣ оварад бо ӯ ба кор
Ки он зани зании порсои гавҳари сет
Ҷаҳонҷу иро камтарини чокари сет
Камар баста туаст дар малики шом
Ба гавҳари каниз ва ба хизмати ғулом
Басии гашт чун чокарони гирди ман
Ба чандини ҳунари гашти шогирди ман
Маниши дил ба дониш барафрӯхтам
Наоне дар ӯ чизеи омухтам
Ки чандон ба дасти орад аз баргу соз
Ки гардад зи халқи ҷаҳонии ниёз
Бар ӯ толеъӣ дидам ороста
Хабар дода аз ганҷ ва аз хоста
Ҷуз ӯ ҳар ки ин санъати орад ба кор
Ҷӯии норад аз ганҷ ӯ дар шумор
Ба ҳушёрии толеъи моли санҷ
Биҷузи Марӣа кас нашуд мори ганҷ
Кунун кони кифоят ба даст омадаш
Биҷой ниёкон нишаст омадаш
Чу шаҳи пӯзиши рой дастур ёфт
Дили хеш аз он доварӣ давр ёфт
Чу дастури гирд аз дили шаҳи рабӯд
Сӯии Марӣа кас фиристод зуд
Бифармуд то узр шоҳ оварад
Ҳамон қосид ӣ сар ба роҳ оварад
Зани кордон чун шунид ин сухан
Кушод аз зари тозаи ганҷи куҳан
Фиристодаеро брорости кор
Фиристод ганҷии сӯии шаҳриёр
Ки чандини тарозуии ганҷинаи санҷ
Ба якҷои чандон надидаи сети ганҷ
Чу бар ганҷ додани дилаши роҳи барад
Ҳалок аз худу кӣна аз шоҳи барад
Дирам додан оташ кашад кӣна ро
Нишонди зи дили хашми дерина ро