Низомии ҳону ҳон то зинда бошӣ
Чунон хоҳам чунон ки афканда бошӣ
Набинӣ дар ки дрёпрўр омад
Аз афтодан чигуна бар сар омад ?
Чу дона гар беафтӣ бар сари ое
Чу хӯшаи сари макаш каз по дарое
Мудоро кун ки хуии чарх тунд аст
Ба ҳиммати рӯ ки пой умр кунад аст
Ҳаво масмӯм шуд бо гирд май соз
Даво маъдӯм шуд бо дард май соз
Табиби рӯзгори афсун фуруш аст
Чу зроқон азон даҳ ранг пӯш аст
Гуҳӣ нешӣ занад кин нӯши аъзои сет
Гуҳи оради туршӣ ӣӣ кин дафъи сафрои сет
Алоҷи алрأс ӯ анҷидни гӯш
Дами алохўин ӯ хӯни Сиёвуш
Бад-ӣни марҳами ҷароҳат баст натавон
Бад-ӣни доруи з иллат раст натавон
Чу Тифли ангушти худ мимз дар ин маҳд
зи хӯн хеш кун ҳам шер ва ҳам шаҳд
Бигир ойини хурсандии зи анҷӣр
Ки ҳам Тифли сет ва ҳам пистон ва ҳам шер
Бар ин рқъаҳ ки шатранҷ зиён аст
Каминаи бозиаш байн алрхон аст
Дареғ он шуд ки дар нақши хатарнок
Муқобил мешавад рух бо рухи хок
Дарин хайма чаҳ гардии банд бар пой ?
Гулӯро зини танобӣ чанд бигушоӣ
Буруни каши пои азин почилаҳи танг
Ки кафш танг дорад пойро ланг
Қадами дрнаҳ ки чун рафтӣ раседӣ
Ҳамон пиндор кин даҳро надидӣ
Агар айшӣаст сад тимор бо ӯст
Вагар барги гулии сад хор бо ӯст
Ба талхӣ ва ба туршӣ шуд ҷавонӣ
Ба сафро ва ба савдои зиндагонӣ
Ба вақти зиндагӣ ранҷур ҳолем
Ки бо гиреҳгони ваҳшӣ дар ҷуволем
Ба вақти марг бо сад доғи ҳурмон
з гиреҳгон рафт бояд сӯии Кирмон
зи гиреҳгон то ба Кирмони роҳ кам нест
зи мо то марги мӯе низ ҳам нест
Сиррӣ дорем ва он сари ҳам шикаста
Ба ҳасрат бар сар зону нишаста
Сиррии кови ҳайбат ҷаллод бинад
Савоб он шуд ки бар зону нишинад
Вилояти байн ки моро кӯчгоҳи сет
Вилоят нест ин зиндону чоҳи сет
зи гармойӣ чу оташ тоб гирем
Ҷигар дартарӣ брФоб гирем
Чу мӯеи барфи резад пар бирезем
Ҳама дар мӯии дом ва дад гурезем
Бад-ӣни по то куҷо шояд расӣдан
Бад-ӣни пар то куҷо шояд паридан
Ситами кор ӣ кунем онгаҳ ба ҳар кор
Зиҳии муштии заъифони ситамкор
Касе ков бар пари мӯрӣ ситам кард
Ҳам аз Марии қафои он ситам хӯрд
Ба чашм хеш дидам дар гузаргоҳ
Ки зад бар ҷони мӯрии мурғакии роҳ
Ҳануз аз сайди минқор ш напардохт
Ки мурғӣ дигар омад кор ӯ сохт
Чу бад кардӣ мабош эмини зи офот
Ки воҷиб шуд табиатро мукофот
Сипеҳри ойӣнаи адли сет ва шояд
Ки ҳарчи он аз ту бинад вои намояд
Мунодӣ шуд ҷаҳонро ҳар ки бад кард
На бо ҷон касе , бо ҷон худ кард
Магар нишнидӣ аз фарроши ин роҳ
Ки ҳар ков чоҳ кунад афтод дар чоҳ
Сарои офариниш срсрӣ нест
Замину осмон бедоварӣ нест
Ҳарон сангӣ ки дарёӣу конии сет
Дар ӯ дарӣу ёқӯтӣ наоне сет
Чу исо ҳар ки дорад тўтёиӣ
з ҳар бехӣ кунад доруи гёиӣ
Чу моро чашми ибрати байн табоҳ аст
Куҷо донем ки ин гул ё гиёҳаст ?
Гирифтам худ ки аттори вуҷӯдӣ
Ту низ охир бисӯзӣ , гарчи авдӣ
Вагар худ илми ҷолинуси доне
Чу марг омад ба ҷолинуси Монӣ
Чу оҷизи вор бояд оқибати мард
Чаҳ афлотӯни юнонӣ чаҳ он кард
Ҳамон ба кин насиҳат ёд гирем
Ки пеш аз марги як навбат бимирем
з меҳнат раст ҳар кови чашми дарбаст
Бад-ӣни тадбири тӯтӣ аз қафас раст
Агар бо ин куҳани гурги хашини пӯст
Ба сад савганд чун Юсуфи шӯии дӯст
Лбодтро чунон бар гови бандад
Ки чашмӣ гиряд ва чашмят хандад
Чаҳ пиндорӣ каз аинсони ҳафт хуоне
Буд мавқуфи хӯнӣу устихонӣ
Бад-ӣни қорўраҳ то чанд оби резӣ ?
Бад-ӣни ғарбол то кӣ хоки безӣ ?
Нахоҳад монад охири ҷовдона
Дарин на матбахи ин як чорхонаҳ
Чу вақт ояд ки вақт ояд ба охир
Наоне ҳо кунанд аз пардаи зоҳир
На бинии гирди азин даврон ки бинӣ
Ҷузи он қолаб ки дар қалбаши нишинӣ
Азинҷои тӯша бар , конҷо алаф нест
Дар ӣнҷои ҷӯ , ки онҷои ҷуз садаф нест
Дарин мишкӣни садафҳои наоне
Басои дарҳо ки бинии армағонӣ
Нави ойини пардае бинии диловез
Навой ӯ навозишҳои нави хез
Куҳани кори ани сухан покиза гуфтанд
Сухан бигзор , марворид сифтанд
Суханҳои куҳани золии мтрост
Вагар зол зараст ингори анқои сет
Диранги рӯзгору гӯнаи гирд
Кунад рухсори марворидро зард
Нагӯям зари пешин нав наярзад
Чу дқёнўс гуфтӣ ҷӯ наярзад
Гузашт аз панҷсад ва ҳафтод шаш сол
Назд бар хати хубони каси чунин хол
Чу донистам ки дорад ҳар диёрӣ
зи меҳри ман арӯсӣ дар канорӣ
Тилисми хешро аз ҳам гусастам
Ба ҳар байтии нишонеи бози бастам
Бидон то ҳар ки дорад диданами дӯст
Бибинад мағзи ҷонамро дар ин пӯст
Агар ман ҷони маҳҷӯбам , тан инаст
Вагар Юсуф шудам , пероҳан инаст
Арӯсиро ки фуруши гули напушад
Агар пӯшади зи чашм аз дили напушад
Ҳамаи пӯшидае бо мости зоҳир
Чу гуфтӣ Хизр Хизр онҷост ҳозир
Низомӣ низ кин манзӯмаи хуоне
Ҳузураш дар сухани ёбии аёнӣ
Ниҳон кӣ бошад аз ту ҷилва созӣ
Ки дар ҳар байт гуяд бо ту розӣ
Пас аз сад сол агар гӯйии куҷо ӯ
з ҳар байтии Нидои хезад ки «ҳо ӯ »
Чу карам қз шудам аз карда хеш
Бришми бахшам ар баррагӣ кунам риш
Ҳаромами бод агар обӣ хӯрам хом
Ҳалолӣ бар наёрам пухта аз ком
Нхсбми шаб ки ганҷӣ бар нснҷм
Дарӣ беқуфл дорад кони ганҷам
Замин аслӣам дар бурдани ранҷ
Ки аз як ҷӯи падеди орми басии ганҷ
зи дона гар хӯрам муштӣ ба оғоз
Даҳуми вақти дрўдни хирмании боз
Барон хокии ҳазорон офарин беш
Ки муштӣ ҷӯ хӯрд ганҷӣ кунад пеш
Касе ков бар Низомӣ май баради рашк
Нафас беоҳ бинад дида бе ашк
Биёи гӯ шаб бибин кон канданам ро
На кон кандан бибин ҷон канданам ро
Ба ҳар дар ки з даҳан хоҳам баровард
Занами паҳлу ба паҳлу чанд новирд
Ба сад гармии бсўзонми димоғӣ
Ба дасти орм ба шабҳо шаби чароғӣ
Фиристам то тарозуи дори шоҳон
Ҷӯй чандам фиристад узрхоҳон
Худоёи ҳарфи гири ан дар камӣнанд
Ҳисории даҳ ки ҳарфамро набенанд
Сухан бе ҳарфи нек ва бад набошад
Ҳамаи кас нек хоҳад худ набошад
Вале он каз маъонӣ бо насиб аст
Бидонад кин сухани тарзӣ ғариб аст
Агар ширӣ , ғарибонро Маяфкан
Ғарибонро сегон бошанд душман
Басои мункир ки омад теғ дар мушт
Маро зад теғу шамъи хешро кишт
Басо гуё ки бо ман гашти хомӯш
Дарозяш аз забон омад сӯии гӯш
Чу исо бар ду зону пеш бинишаст
Харӣ бо чорпо омад фарои даст
Чаҳ бок аз таънаи хокӣу обӣ ?
Чу дорам дръи заррини офтобӣ
Гар аз ман кавкабӣ шамъӣ барафрӯхт
Кас аз ман офтобӣ дар наёмухт
Кигар дар роҳи худ як зарра дидам
Ба сад дасташи илм боло кашидам
Вагар сангии даҳан дар кос ман зад
Дарӣ шуд чун ки дар алмос ман зад
Таҳаммули байн ки байнами ҳиндӯии хеш
Чу тарконаши ҷнибт май кашами пеш
Гуҳи он бепардаро мавзун кунам соз
Гуҳи ин гунҷишкро гӯям зиҳии боз !
з ҳар зоғӣ ба ҷуз чашмӣ наҷӯям
Ба ҳар зиФии ҷуз аҳсантӣ нагӯям
Ба гӯшии ҷоми талхӣ ҳо кунам нӯш
Ба дигар гӯш дорам ҳалқа дар гӯш
Нигаҳдорам ба чандини аўстодӣ
Чароғиро дарин тӯфони бодӣ
з ҳар кишвар ки бархезад чароғӣ
Диҳандаш равғанӣ аз ҳар аёғӣ
Вари ӣнҷои анбарин шамъӣ диҳад нур
зи бод сардаш афшонанд кофур
Ба шукри заҳр май бояд чашедан
Пас ҳар нуктаи дашномии шунидан
Ман аз доман чу дарёи рехта дар
Гиребонами зи санги таънаҳо пар
Кулӯх андохта чун хишт дар об
Кулӯх андозе нокарда дарёб !
Даҳони халқи ширин аз забонам
Чу заҳри қотил аз талхии даҳонам
Чу говӣ дар хроси афкандаи пӯён
Ҳамаи раҳи донаи резу донаи ҷӯён
Чу барқии кови намояди хандаи хуш
Ғариқи об ва май сӯзад дар оташ
На ганҷӣ эй дил аз морон чаҳ нолӣ ?
Ки аз морон набошад ганҷи холӣ
Чу тоўс биҳишт ояд падедор
Ба ҷои ҳалқа дарбоне кунад мор
Бад-ӣни товуси морон муҳра бошанд
Ки тоўсону морони хоҷаи тошнд
Нигор ӣ акдши сети ин нақши дмсоз
Падари ҳиндӯу модари тарки танноз
Мисии пӯшидаи зери кӣмёӣ
Ғалат гуфтам ки ганҷӣу аждаҳое
Дарӣ дар жарфи дарёии ниҳода
Чароғӣ бар чилипоеи ниҳода
Ту дар бурдору дарёро раҳо кун
Чароғ аз қиблаи тарсо ҷудо кун
Мубини котшгҳиро раҳнамӯн аст
Иборати байн ки талқандӯд хӯн аст
Арӯсии бикри байн бо тахт ва бо тоҷ
Сар ва бен баста дар тавҳиду миъроҷ