Қоли аллоҳи таъолии мозоғи албсри вмои тғӣ . Гӯйанд адаби ҳазрат нигоҳ дошт андарин маънӣаст қоли аллоҳи таъолии қувои анФскми воҳликм норо .

Ибн аббос гуяд разии аллоҳи анҳу маънӣ ин онаст ки фиқҳашон биомузанду адаб .

Оиша гуяд разии аллоҳи анҳо ки пайғамбари слии аллоҳи алайҳ вслм гуфт ҳақи фарзанд бар падар онаст ки ном некӯ бирав нааду шери вай аз ҷоӣӣ нек диҳаду адаб фаро омӯзад .

Аз съидбни алмсиб ҳикоят кунанд гуфт ҳар ки надонад ки хдоиро бирав чаҳ воҷибаст дар тан ӯу бомар ва наҳй мтодб нашавад ӯ аз адаб давраст .

Ва ривоят кунанд аз пайғамбари слии аллоҳи алайҳи вслм ки гуфт худои таъолӣ бодб кард мароу адабам некӯ кард .

Ва ҳақиқати адаби гирд омадан хислатҳои хайр буд .

Аз устод Абӯали шунидам ки гуфт бандаи бтоът ббҳшт расаду бодби андари тоъат , бхдоӣ таъолӣ расад .

Ва ҳам аз вай шунидам ки гуфт касе дидам ки хост ки андари намоз , дасти фаро бинӣ кунад даст ӯ фурӯ гирифт то бибинӣ нарасед .

Ва ишорати андарин маънии фаро хештан кард зеро ки мумкин набӯд ки касе аз касе ин битавонад донистан .

Ва устоди Абӯалии ҳаргизи пушт боз нагузоштӣ рӯзии андари маҷмаъӣ буд хостам ки болаши фарои пушт ӯ нуҳум , аз болаш фаротар шуд , пиндоштам ки аз болаш аз он сабаб фаротар шуд ки саҷҷода надорад гуфт пушт боз нагузорам пас аз он дар ҳоли вай нигоҳ кардам , худ одати пушт бозгзоштн надошта буд .

Ҷлоҷлӣ басарӣ гуяд тавҳид мӯҷибӣаст ки имон воҷиб кунад ҳар киро имон набӯд тавҳид набӯду имон мӯҷибӣаст ки шариъат воҷиб кунад ҳар ки ӯро шариъат набӯд на имон буд ӯро ва на тавҳиду шариъат мӯҷибӣаст ки адаб воҷиб кунад ҳаркиро адаб набӯд ӯро шариъату имон ва тавҳид набӯд .

Ибн ато гуяд адаб истоданаст бодб бо ҳарчӣ некӯ доштаанд онро гуфтанд чигуна буд гуфт онки муомила бо худоӣ , бодб кунад , пинҳону ошкоро чун ин биҷой оварадӣ адиб бошӣ агарчӣ аҷамӣ бошӣ .

Аз ҷрирӣ ҳикоят кунанд гуфт наздик бист соласт то андари хилвати пой дароз накардаам зеро ки он аўлитр ки бо худои адаб нигоҳ дорам .

Аз устод Абӯали шунидам раҳма аллоҳ гуфт ҳар ки бо подшоҳон суҳбат кунад бар беадабӣ , ҷаҳл ӯро фаро куштан диҳад .

Ибни сайринро пурседанд ки аз одобҳо кадоми наздиктар бхдоӣ гуфт шинохти худовандӣ ӯу тоъати доштан ӯро ва бар шодии шукр кардан ва бар сахтии сабр кардан .

Яҳёи бен маоз гуяд чун ориф бо худои таъолии адаб даст бидорад ҳалок шавад бо ҳалоки шавндагон .

Аз устод Абӯали шунидам раҳмаи аллоҳ ки гуфт тарки адаб мӯҷибӣаст ки рондани бори орад ҳар ки беадабӣ кунад бар бисот , боз даргоҳ фиристанд ва ҳар ки бар даргоҳ беадабӣ кунад бо стўрбонӣ фиристанд .

Ҳасани басариро гуфтанд суханҳо бисёр гуфтанд мардумони андари адаб , андари дунёи нофеъ тар кадомасту андари охирати кадом бакортар аст гуфт тФқаҳи андар дайнасту зуҳд дар дунёу шинохти ончии хдоиро бар туаст .

Яҳёи бен маоз гуяд ҳар ки бодб гардад бо одоби худои таъолӣ аз ҷумлаи дӯстони худоӣ таъолӣ гардад .

Саҳл гуяд қавм истионат хостандӣ бхдои таъолӣ бар кори худоӣ ва сабр кардандӣ хдоиро бар одоби худои таъолӣ .

Абдуллоҳ муборак гуфт мо бондкӣ аз адаб муҳтоҷ тарем аз онки ббсёрии илм .

Влидбн Утба гуяд Абдуллоҳ муборак гуфт акнӯн адаб талаб мекунем ки мؤдбон бирафтанд .

Ва гуфтаанд се чизаст ки марди бози он ғариб набошад , ҳарҷо ки бошад , аз аҳли фасоди давр бӯдан ва адаб нигоҳдоштану ранҷи хештан аз мардумони боздоштан .

Чун абўҳФс ббғдод шуд ҷунайд ӯро гуфт шогрдонрои адаб султонон омӯхта абўҳФс гуфт адаби некӯ бар зоҳир , унвони адаби некӯ буд андари ботин .

Аз мнсўрбн халаф шунидам ки гуфт касеро гуфтанд эй беадаб гуфт ман беадаб набошам гуфтанд турои адаб ки кард гуфт суфиён .

Абунасри Сироҷ тӯсӣ гуфт мардумони андари адаб бар се табақаанд , аҳли дунёи бештарини одоби эшон андари фасоҳату балоғат буду нигоҳи доштани илмҳоу смрҳоءи мулӯку ашъори арабу аҳли дайни бештарини одоби эшон , андари риёзати нафасу бодб кардани ҷавориҳ ва ҳадҳо нигоҳи доштану тарки шаҳавоту аҳли хоси бештарини одоби эшон андари таҳорати дил буд ,у мурооти асрору вафои биҷой овардани бъҳдҳо ва нигоҳдоштан вақтҳо ва бо хотирҳо нонгрстну никўӣии адаби андари ҷойгоҳи талабу авқоти ҳузуру мқомҳоءи қурб .

Саҳли бен Абдуллоҳ гуфт ҳаркии нафаси хешро қаҳр кунад бодб , хдоиро бохалос парастед .

Ва гуфтаанд камоли адаби ҳечкасро набӯд магари анбиёроу сдиқонро .

Абдуллоҳ муборак гуяд мардумони суханҳо бисёр гуфтаанд андари одоб , мо ҳамеи гўӣими адаби шинохт нафасаст .

Шблӣ гуяд густохӣ кардани бгФтор , бо ҳақи субҳонаи тарки адаб буд .

Зўолнўн мисрӣ гуяд адаби орифи бартар аз ҳамаи адабҳо буд зеро ки маърӯф ӯ мؤдби дил ӯ буд .

Яке азин тайифа гуяд ҳақ таъолӣ гуяд ҳар ки асмоу сифот хеш бирав лозим кардам адаб лозим омад бар вай ва ҳар ки ӯро кашф кардам аз ҳақиқати зоти хеш , гирифтор ҳалокаш кардам ҳар кадоми хоҳӣ ихтиёр кун адаб ё ътб .

Ва гӯйанд ибни атои як рӯзи пой дароз кард дар миёни ҷамоати хеш ва гуфт тарки адаб дар миёни аҳли адаби бодб буд ва ин ҳикоятро далели орад бар он хабар ки ривоят кунанд аз пайғамбари слии аллоҳи алайҳи вслм ки Абубакру умри наздик ӯ буданд пой дароз карда буд Усмон даромад пой баркашид ва бапушед ва гуфт шарм дорам аз мардӣ ки Фариштагони осмон аз вай шарм доранд ва ин танбеҳӣ буд бад-ӣни ҳадис ки ҳишмати Усмон агарчӣ бузург буд наздик ӯ слии аллоҳи алайҳи вслми ҳолатӣ ки миён ӯу Абубакру умри разии аллоҳи ънҳмо буд софитар буд ва ин байт бар истишҳод оварад .

Шеър :

Ҷунайд гуяд чун муҳаббат дуруст гардад шарт адаб биафтад .

АбуУсмон гуяд чун муҳаббат дуруст гардад мулозимати адаб бар дӯст мؤкд гардад .

Нурӣ гуяд ҳар ки адаби вақт биҷой наёрад вақт ӯ мқт буд .

Зўолнўн гуяд чун мурӣд аз истеъмоли адаб берун ояд аз онҷо ки омад бо ҳам онҷо шавад .

Аз устоди Абӯали дқоқ шунидам раҳмаи аллоҳи андари қавли худои ъзўҷли воиўби ази нодаии рабаи ании мусинии алзри ванети арҳм алроҳмин нагуфт арҳмнии адаби хитоб биҷой овараду исои алайҳи ассалом ҳамчунин гуфт ани тъзбҳми Фонҳми ъбодк ва дигар гуфт ани канти Фқди ълмтаҳ ва чун худованди таъолии боз ӯ гуяд ту гуфтӣ мрдмонро , модарамро бхдоӣ гиред , адаби хитоб нигаҳ дошт нагуфт ки нагуфтам ва гуфт агар гуфтам ту доне .

Ҷунайд гуяд яке аз солеҳони наздик ман омад , рӯзи одина ва гуфт дарвеширо бо ман бифирист то маро шод кунаду бахонаи ман чизе хӯрд , бознгристм , дарвеширо дидам , фоқаи андрў асар карда ишорат кардам , фароз омадам гуфтам бо ин шайх бираву виро шодмона кун бас барнаёмад ки дарвешро дидам ки ҳаме омаду ҳолеи он мардро дидам ки аз пас вай меомад ва маро гуфт ё абоолқосми он дарвеши ҷузи як луқма нахурд ва берун омад гуфтам магар суханӣ гуфтӣ ки вайро хуш наомад гуфт ҳеҷ чиз нагуфтам бознгрстм виро гуфтам чаро он шодиро бар вай тамом накардӣ гуфт ё Сайидӣ аз Кӯфаи беруни омадам то ба Бағдоди ҳеҷ чиз нахурдаму кроҳити доштам ки беадабӣ кунаму фоқа изҳор кунам бҳзрти ту , марои бхўондӣ ва шод шудам ки ибтидо аз ту рафт , бо вай бишудам ва ман баҳамаи биҳиштҳо ӯро ризо намедодам луқма барграфтам ва гуфт бихӯр ин ки бар ман дўстр аз даҳ ҳазор дирам чун ин бишунидам донистам ки марди дун ҳимматаст даст аз таом ӯ бозкшидми ҷунайд ӯро гуфт на туро гуфтам тарк адаб карда бозу гуфт ёобоолқосм тавба кардам , дигари бор бозмнш бифирист , боз фиристод .