Абуҳурираи разии аллоҳ анҳу гуяд ки пайғомбари слии аллоҳи алайҳ вслм гуфт ҳар ки бхдоӣ имон дораду рӯзи вопасин , гӯи ҳамсояро ранҷаи мадор . Ва ҳар ки имон дорад бхдоӣу рӯзи вопасини гӯи меҳмони некӯдор ва ҳар ки имон дорад бхдоу рӯзи вопасини гӯи некӯи гӯй ё хомӯш бош .

Ва ақабаи бен омир гуяд гуфтам ё расӯли аллоҳи наҷот андар чист ? гуфт забони нигаҳи дор ва бо мардумон некӯкор бош ва бар гуноҳи хеш гиря кун .

Устод эмом гуяд раҳмаи аллоҳи хомӯшӣ саломатаст ва асл онаст ва бар он надомат бошад чун виро аз он боз доранд воҷиби он буд ки фармони шаръ дар он нигоҳ дорад ,у хомӯшӣ дар вақти хеш сифат мардонаст чунонк сухани андари мавзеи хеш аз шарифтарин хслтҳост .

Аз устоди Абӯали дқоқ шунидам ки ҳарки аз ҳақ хомӯш гардад девӣ буд гунг .

Ва хомӯшӣ аз адаб ҳазратаст қоли аллоҳи таъолии возои қрии алқуръони Фостмъўои ?лаи вонстўоу худованди таъолӣ хабар дод аз париёни бҳзрти расӯли слии аллоҳи алайҳи вслми Флмои ҳзрўаҳи қолўои анстўо .

Вқоли аллоҳи таъолии вхшъти алосўأти ллрҳмни Флои тсмъи алои ҳамсоу фарқ бисёр буд миёни банда ки хомӯш буд сиёнат карданро аз дурӯғу ғайбату миёни банда ки хомӯш буд аз ғалабаи султон ҳайбат бирав ва андарин маънӣ гуфтаанд :

Шеър :

Ва ҳам дарин маънӣ гуфтаанд :

Шеър :

Ва ҳам андарин маънӣ гуяд :

Шеър :

Ва хомӯшӣ бар ду қисмат буд хомӯшии зоҳир буду хомӯшии змоир буд , худованди таваккули дилаши холӣ буд аз тқозоءи рӯзӣу орифро дилаши хомӯш буд андари муқобилаи ҳукми бнъти вифоқ , ин бникўӣии сунъ ӯ эмин бошад ва он дигари бҷмлаҳи ҳукм ӯ қонеъ буд ва андарин маънӣ гуфтаанд :

Шеър :

Ва бисёр буд ки сабаби хомӯшии ҳайратии бадеҳӣ буд , кашфии даройад бар сифати нобиўсони иборатҳо гунг гардад , ибора ва нутқ набӯду шавоҳид нопадид шавад , онҷо на илм буд ва на ҳис . Қоли аллоҳи таъолии явми иҷмъи аллоҳи алрсли Фиқўли мозои аҷбтми қолўои лоълми лно .

Аммо эсори худовандони муҷоҳидати хомӯшӣ буд чун донистанд офати сухану ҳаззи нафас кӣ андар вайасту изҳори сифоти мадҳу майл бар он кӣ бози ашколи хеш пайдо ояд бникўӣии гуфтану чизҳоءи дигар аз офоти халқ ва ин сифати худовандон риёзат бошад ва ин як рукнаст аз арқони андари ҳукми манозилат ва беайб кардани халқ .

Ва гуфтаанд чун Довӯди тоӣӣ азм кард ки андар хона нишинад ва ният кард бар онкии бмҷлси Абӯҳанифаи раҳма аллоҳ ояд ки шогирд ӯ буду андари миён уламо нишинаду андари масъала сухан нагӯяд чун тани вай қавӣ шуд бар ин хислати яксоли тамоми ин риёзати бикради пас андар хона бинишасту азлат ихтиёр кард .

Умри абдулазиз чун номаи нбштӣ агар лафзии некӯ дар онҷо будӣ номаи бдридӣ .

Бшрбн алҳорс гуяд чун аҷаб ояд турои сухан , хомӯш бош ва чун хомӯшии туро аҷаб ояд сухани гӯй .

Саҳл Абдуллоҳ гуяд хомӯшӣ дуруст наёяд касеро то хилват нагираду тавба дуруст наёяд то хомӯшӣ пеша нагирад .

Абубакр форсӣ гуяд ҳар ки хомӯшӣ ӯро ватан набошад андари фузул буд ва агарчӣ хомӯш буду хомӯшӣ на танҳо зФони рости длроу андомҳоءи дигарро низ хомӯшӣ бояд .

Яке азин тоӣФаҳ гуфтаст ҳар ки хомӯшӣ бғнимт надорад чун сухан гуяд лағв буд .

Ммшод динўрӣ гуяд ҳакямон ки ҳикмат ёфтанд бхомўшӣ ва тафаккур ёфтанд .

Абубакри форсиро пурседанд аз самти сар , гуфт машғӯл нобӯдани бмозӣу мстқбл .

Ҳам Абубакр форсӣ гуяд чун бандаи сухани он қадар гуяд ки виро аз он чора набӯд бакораш ояд андари ҳади хомӯшӣ буд .

Мъозбн ҷабал гуяд бо мардумони андаки гўӣид ва бо худои сухан бисёр гўӣиди магари дили шумо хдоиро бинад .

Зўолнўни мисриро пурседанд ки кист хештан дортар гуфт онкии забони нигаҳ дортараст .

Ибн масъӯд гуяд ҳеҷ чиз нест сазовортар бдорозии андари ҳабс аз зФон .

Алии бен бакор гуяд худоӣ ҳар чизеро ду дар кардасту зФонрои чаҳор дар кардаст ду лаб ду даргоҳаст ва ду рустаи дандони ду даргоҳи дигар .

Ривоят кунанд ки Абубакри садиқи разии аллоҳи анҳу сангии андар даҳон доштӣ бчндини сол то сухан кам гуяд .

АбуҲамза Бағдодӣ гӯйанд сухан некӯ гуфтӣ ҳотифӣ овоз дод суханҳои некӯ бисёр гуфтӣ агар хомӯш бошӣ некӯтар буд , низ сухан нагуфт то фармон ёфт , ва пас аз он бҳФтаҳ эй беш назист .

Бисёр буд ки хомӯшӣ бар сиблат тأдиб уфтад сухани гӯйро ки тарки адабиро карда бошад андари чизе .

Шблӣ гуяд чун андар ҳалқа бинишастӣу чизеи бпрсидндӣ аз вай гуфтӣу вақъи алқўли алайҳими бмозлмўои фаҳми лоинтқўн .

Ва бисёр буд ки хомӯшии аввалитар буд сухани гӯйро аз онки андари қавм касе буд бсхни гуфтани аввалитар азу .

Ибн смок гуяд миёни шоҳи кирмонӣу яҳёи маози дӯстӣ буд бики шаҳр ҷамъ омаданд шоҳи бмҷлс яҳё нашудӣ , ӯро пурседанд азин гуфт савоб андар инаст , пас мъоўдт карданд то рӯзӣ иттифоқ афтод ки бмҷлс шуд ва ҷоӣӣ бинишаст ки яҳё надонист чун яҳё бсхн даромад хомӯш шуд ва гуфт ӣнҷо касеаст бсхни гуфтани аввалитар аз ман ва сухан бирав баста шуд , шоҳ гуфт нагуфтам шуморо ки омадан ман савоб нест .

Ва бисёр буд ки хомӯшӣ бар мутакаллими даройад аз баҳри маъниро ки дар ҳозирон буд ва он он буд ки онҷо касе буд на аҳл , самоъи он суханро , худои забони сухани гӯйро масӯн дорад , ғайрату сиёнати суханро аз онк аҳл набӯд .

Ва бисёр буд ки сабаби хомӯшӣ ки уфтад сухани гӯйро он буд ки якеро аз ҳозирони худои таъолии ҳол ӯ донад ки он сухани фитна ӯ бошад бдонки андари ваҳми аўФтд ки ин ҳол манаст ва набӯд , то чизе бар хештан наад ки тоқат он надорад худованди таъолӣ раҳмат кунад ки он сухан бигӯаш ӯ наёяд сиёнату исмат ӯро азин ҳар ду ҳол .

Перон гуфтаанд буд ки сабаби он буд ки касе ҳозир буд на аҳли самоъи он сухан аз ҷинён ки маҷлиси ин қавм аз ҷинён холӣ набӯд .

Аз устоди Абӯали дқоқ шунидам раҳма аллоҳ гуфт вақте бмрў бемор шудаму орзӯӣ ншобўрм бигирифт бихоб дидам ки қоилӣ гуяд ӣ маро , ту азин шаҳр бнтўонӣ шуд ки ҷамоатӣ аз париёни сухани туашон хуш омадасту бмҷлси ту ҳозир оянд аз баҳри эшон боздоштаи ӣнҷо .

Яке аз ҳакямон гуяд мардумро як забон офарӣдаанд ва ду гӯш ва ду чашм , то шунидан ва дидани бештар буд аз гуфтан .

Ва иброҳӣми адҳамро бдъўтии хонданд чун бинишаст мардуми даст ба ғайбат бурданд гуфт наздики мо гӯшт аз сипас нон хуранд ва шумо нахусти гӯшти михўриди ишорати бсхн худоӣ кард ъзўҷли аиҳби аҳдкми ани иأкли лаҳм ахиаҳ мето Фкрҳтмўаҳ .

Ва яке дигар гуфтаст хомӯшӣ забон ҳикматаст .

Касе дигар гуфтаст хомӯшӣ фаро омӯз ҳам чунонк сухан , агар чунон буд ки сухани турои роҳи намояди хомӯшии туро нигоҳ дорад .

Ва гуфтаанд иффати забони хомӯшӣ буд ва гуфтаанд мисли забон мисли ддгон буд ки агар ӯро бастаи надорӣ дар ту уфтад .

АбўҳФсро пурседанд ки аз ду ҳоли кадоми бзргтрст валеро хомӯшӣ ё сухани гуфтан ? гуфт агар сухани гӯии офати сухани бидонад ҳарчанд тавонад хомӯш бошадӣ агар умри Нӯҳ буд ӯро ва агар хомӯши офати хомӯшии бидонадӣ аз худои таъолии Фрохўоҳдӣ то ду чандон умраш диҳад ки Нӯҳро дод то сухан гуяд ва гуфтаанд самти оми бзбон буду самти орифони бадал буду самти муҳибони бхўотри асрор буд .

Касеро гуфтанд сухан гӯй гуфт марои забон сухан нест гуфтанд пас самоъ кун , гуфт андари ман ҷой самоъ нест .

Касе дигар гуяд сӣ соли бистодм ки забонами ҳайчи самоъ накард магар аз дилами пас сӣ соли дигар диранг кардам дилам нишнид ало аз забонам .

Ва яке аз мардумон гуфтаст забонат аз сухани дилати бнрҳд , ва агар хоки шӯй аз ҳадиси нафас рҳоӣӣ наёбӣ . Ва агар ҳама ҷаҳдҳо бикунӣ рӯҳи ту бо ту сухан нагӯяд зеро ки пўшндаҳ розаст .

Ва гуфтаанд забони ҷоҳили калиди ҳалоки вай буд .

Ва гуфтаанд муҳиб чун хомӯш буд ҳалок шаваду ориф чун хомӯш буд подшоҳ гардад .

Фзили ъёзи раҳма аллоҳ гуяд ҳар ки сухан аз амали шимурди суханаши андак буд магари онк ӯро бакор бояд .