Қоли аллоҳи таъолии идъўни рбҳми хўФоу тмъои бўҳрираҳи разии аллоҳ анҳу гуяд ки пайғомбари слии аллоҳи алайҳ вслм гуфт андар дӯзах нашавад онки бгрид аз бими худоӣ то онгаҳ ки он шер ки аз пистони берун омада бошад боз пистон шаваду ҳаргизи дӯди дӯзаху гирди ҷиҳоди андари бинии бандаи мусулмон гирд наёяд .

Вонс гуяд разии аллоҳи анҳу ки пайғомбари слии аллоҳи алайҳ вслм гуфт агар шумо он донед ки ман донам хандаи шумо андак будӣ ва гиристан бисёр .

Ва хавфи маънӣӣ буд ки бмстқбл таъаллуқ дорад зеро ки аз он тарсад ки хоҳад буд аз макрӯҳҳо ё фӯти дӯстии чизе буд ки дар оянда умед медорад ки ба вай расад аммо ончии андари ҳоли мавҷӯд буд хавф ба вай таъаллуқ надорад .

Ва хавф аз худованди субҳонаи втъолии он буд ки тарсанд аз уқубат ӯ андари дунё ё андари охирату худованди субҳонаи хавфи фариза бкрдаҳаст бар бандагон чунонкӣ гуфт вхоФўни ани кантами муъминин . Дигар ҷой гуфт Фоёии Форҳбўн . Ва муъминонро бстўди бхўФи онҷо ки гуфт ихоФўни рбҳми ман Фўқҳм .

Аз устоди Абӯалии дқоқи раҳма аллоҳ шунидам ки хавфро мртбҳост хавфасту хашяту ҳибаҳ , хавф аз шарти имон буду ҳукм ӯ қоли аллоҳи таъолии вхоФўни ани кантами муъминину хашят аз тариқи илм буд қоли аллоҳи таъолии анмои ихшии аллоҳи ман ибодаи алълмоء . Ва ҳайбат аз шарти маърифат буд қоли аллоҳи таъолии виҳзркми аллоҳ нафса .

АбўҳФс гуяд хавфи тозӣонаи хдоист тодиб кунад онро ки аз даргоҳ ӯ рамида бошад .

Ва Абулқосим ҳаким гуяд хавф бар ду ртбт буд рҳбту хашят , соҳиби рҳбт чун битарсад бигурезад чун бигурезад пас ҳўоء худ равад чун рҳбонон ки мтобъи ҳўоء хеш бошанд чун лагоми илми эшонро боз кашад баҳақи шаръи қиёми намояди он хашят бошад

АбўҳФс гуяд хавфи чароғи дил буд ончии дарав буд бадв битавон дид аз хайру шар .

Устод Абӯали гуяд хавфи он буд ки баҳона насозӣ хештанро бъсӣу сўФ , бошад кӣ чунин буд , бошад ки чунон буд .

АбуАмр димишқӣ гуяд хоӣФи он буд ки аз нафаси хеш беш аз он тарсад ки аз шайтон .

Ибн ҷило гуяд хоӣФи он буд ки бимҳо ӯро эмин гуфтаанд хоӣФ на онаст ки бгриду чашми бистарад , хоӣФ онаст ки аз ончии тарсад ки бидон азоб кунанд даст бидорад .

Фзилро гуфтанд чунаст ки мо хоӣФиро набинем гуфт агар тарсон будӣ ин трсгорон бар шумо пӯшида набӯдӣ , хоӣФро набинад магари хоӣФ , худованди мусӣбат он хоҳад ки худованди мусӣбатро бибинад .

Яҳёи бен маоз гуяд мискини фарзанди одам агар аз дӯзахи бтрсидӣ чунонк аз дарвешӣ битарсад андар биҳишт шудӣ .

Шоҳ кирмонӣ гуфт нишони трсгории андӯҳ доимаст .

Абулқосим ҳаким гуфт ҳар ки аз чизеи тарсад азу бигурезаду онк аз худои тарсади бозуи гурезад .

Зўолнўни мисриро пурседанд ки кӣ осон гардад бандаро роҳи хавф ? гуфт онгоҳи хештанро бемори шимурд аз ҳамаи чизҳо парҳез кунад аз бими бемории дароз .

Маоз ҷабал гуяд муъминро ҳаргизи дил ором нагираду бими вай сокин нашавад то пули дӯзахи бигузорад .

Башар ҳоФӣ гуяд хавф мулкӣаст ором нагирад магар дар дили парҳезгорон .

АбуУсмон ҳирӣ гуяд айби хоӣФи он буд ки бхўФи хеши моӣл буду бозу ором гирад зеро ки он эминӣ буд пинҳон .

Воситӣ гуяд хавфи ҳиҷобӣ буд миёни бандау худои таъолӣ ва андарин лафз ашколӣ ҳасту мъниш онаст ки хоӣФи вақти сонӣ чашм медораду абноءи вақти интизор мстқбл накунанду ҳасаноти Аброри сиот муқаррабон бошад .

Нурӣ гуяд хоӣФ аз худоӣ бо худои гурезад .

Яке дигар гуяд аломати хавфи таҳайюр буд бар дар ғайб .

Ҷунайдро пурседанд аз хавф , гуфт чашми доштан уқубатаст бо маҷории анфос .

Абусулаймон дороне гуяд хавф аз ҳеҷ дил мФорқт накунад магар ки он дил вайрон шавад .

АбуУсмон гуяд сидқи хавф , прҳизднст аз гуноҳони зоҳиру ботин .

Зўолнўн гуяд мардумон то трсгор бошанд бар роҳ бошанд чун тарс аз дилҳои эшон бишуд роҳ гум карданд .

Ҳотам асм гуяд ҳар чизеро зинатӣаст , зинати ибодат хавфасту аломати хавфи кӯтоҳӣ умедаст .

Мардии башари ҳоФиро гуфт аз марги азим митрсӣ гуфт бҳзрти подшоҳ шудан саъбаст .

Устоди Абӯали дқоқ гуяд андари наздики устоди эмоми абии бикр Фўрк шудам бъбодт чун маро дид ашк аз чашми ваии фурӯи рехт ман гуфтам худоӣ шифо фиристад ва офият диҳад туро гуфт магар на пиндорӣ ки аз марги ҳамеи тарсам аз он ҳамеи тарсам ки аз пас марг бошад .

Оиша гуяд разии аллоҳи анҳо ки бпиғомбри слии аллоҳи алайҳ вслм гуфтам волзини иؤтўни мо أтўои вқлўбҳми вҷлаҳ . Ин касе буд ки зино кунад ва дуздӣ кунад ва хамр хӯрд гуфт на , ин он буд ки намоз кунад ва рӯза дорад ва садақа диҳад , тарсад ки аз вай напазиранд .

Ибн алмборк гуяд ончии хавфи ангезад то андари дил қарор гирад , давоми муроқибат буд пинҳону ошкоро .

Иброҳӣм шебон гуяд чун хавфи андари дилӣ қарор гирад мавозиъ шаҳавот бисӯзад андари вайу рағбати дунё аз вай баранд .

Ва гуфтаанд хавфи қӯти илм буд бмҷории аҳком .

Ва гуфтаанд хавфи ҳаракати дил буд аз ҳайбати худоӣ .

Абусулаймон гуяд дил бояд ки ҳеҷ чиз бар вай ғалаба нагирад магари хавф зеро ки чун рҷоء бар дил ғалаба гирад дил табоҳ шавад пас гуфт бо мурӣди хеши Аҳмад ё Аҳмади пойгоҳи баланд бхўФ ёфтанд агар зойеъаш кунанд воФрў оянд .

Воситӣ гуяд чун ҳақ зоҳир гардад бар асрор , онҷо на хавф монад ва на раҷо ва андарин ашколасту вмъниши он буд ки чун сарҳо пок шавад бшўоҳди ҳақу шавоҳиди ҳақи ҳамаи сар фаро гирад андрўи ҳеҷ насиб набӯд зикри махлуқроу хавфу рҷоء аз осори бқоءи ҳис буд боҳуккоми башарият ва ҳам воситӣ гуяд ки хавфу раҷо ду маҳоранд нафасро то ӯро аз ръўноти боздорнд .

Ҷунайд гуяд ҳар ки тарсад аз чизеи ҷузи худоӣу бчизӣ умед дорад ҷузи худои ҳамаи дарҳо бар вай баста шаваду бимро бар вай мусаллат кунанду андари ҳафтод ҳиҷоб пӯшида гардад ки камтарини он ҳиҷобҳо шак буду шиддати хавфи эшон аз фикри эшон буд андари оқибати аҳволи хеш ва тарсидан аз тағайюри аҳвол . Қоли аллоҳи таъолии вбдолҳми ман аллоҳи молами икўнўои иҳтсбўн . Ва дигар ҷой гуяд қул ҳилли ннбӣкми болохсрини аъмолои аллазӣнаи зли съиҳми фии алҳиўаҳи алднёи ваҳми иҳсбўни анҳми иҳснўни Санъо . Бисёр ксо ки брўзгору вақти хеш шод шуданд чун ҳол баргаштааст кор баракс будаст инси бўҳшти бадал шудаасту ҳузураши бғибт .

Ва аз устоди Абӯали дқоқ шунидам ин байт :

Аз мнсўрбни халаф алмғрбӣ шунидам гуфт ду мард суҳбат карданд андари иродат бо якдигари муддатии пас яке аз эшон бсФр шуд , рӯзгори баромад ва аз ҳеҷ чиз хабар нашуниданд иттифоқ чунон афтод ки ин дигари дӯст бо ғозён ба ғзо шуд ба рӯм , чун ҳарб сахт шуд яке берун омад аз кофарону муборизи хости андари силаҳи пинҳон шуда яке аз муборизони мусулмонон берун шуд , бар дасти рӯмӣ кушта шуд , дувум ва се дигар берун шуд , ӯ низ кушта шуд , ин сӯфӣ кӣ рафиқ ӯ буд берун шуд , андари корзори истод , рӯмӣ рӯй бикшод , он ёр ӯ буд ки чандини сол бар иродати бозу суҳбат карда буд гуфт ин чаҳ чизаст ва ин чаҳ ҳол аст гуфт ӯ муртад шудаст ва бо ин қавми андар омехтаасту чандини мол ҷамъ кардааст ва фарзанд оварда . Сӯфӣ ӯро гуфт ту қуръон донистӣ бчндини қроءт , гуфт як ҳарф ёд надорам ин сӯфӣ гуфт макун ва аз ин бозгард гуфт бознагардам ки марои андари миёни эшон ҷоҳ ва моласт ту бозгарду ало бо ту он кунам ки бо ёрон ту кардам сӯфӣ гуфт ту се кас аз мусулмонони киштӣу андар бозгаштан бар ту нанагӣ нест ту бозгард то ман турои муҳлати даҳуми марди баргашт ва бирафт чун баргашти сӯфӣ аз пас андар шуд , найзаи бузад виро бикушт . Аз пас ин муҷоҳидатҳо ва ранҷҳо ки барда буд андари риёзат бар трсоӣӣ кушта шуд .

Ва гӯйанд чун Иблисро лаънаи аллоҳи ин чунин ҳол пеш омад Ҷабраилу Микоили брўзгор дароз мегиристанд , худои ъзўҷл ваҳй кард бо эшон ки чаҳ чиз бгристн овардааст шуморо , гуфтанд бори худоё аз макри ту эмин наем худованд таъолӣ гуфт чунин бошед аз макри ман эмин мабошед .

Сиррӣ гуфт рӯзии чандини бори андар бинӣ нагарм то рӯй ман сиёҳ шудааст ё на аз онк май тарсам аз уқубат .

АбўҳФс гуфт чиҳил соласт то чунон ҳаме донам ки назари худованди бмни назар хашмасту корҳоءи ман ҳамаи далел бар ин мекунад .

Ҳотам асм гуяд нигари биҷойгоҳи нек ғарра нашӯй ки ҳеҷ ҷои беҳтар аз биҳишт набӯд одам дид ончӣ диду дигар ба бисёре ибодат ғарра нашавед ки Иблиси бози он ҳама ибодат дид ончӣ диду нигар ки ба бисёре илм ғарра нашавед ки блъоми бози он ҳама илм дид ончӣ диду номи бузург ҳақ донисту нигари бадӣдори порсоён ғарра нашавед ки ҳечкас бузургтар аз пайғомбари слии аллоҳи алайҳ вслм набӯд , хешовандони вироу душманони вирои дидор ӯ суд надошт .

Абдуллоҳи мубораки рӯзии наздик ёрон рафт гуфт дӯши далерӣ бкрдаҳам бар худоӣу биҳишти азу хостаам .

Гӯйанд исои Марями рӯзӣ берун омад яке аз солеҳон банӣ Исроили бозу буд , фосиқии бФсқи машҳур бо эшон ҳаме шуд сарафкандау шикастаи дил , дуо кард ва гуфт аллоҳами ағФрлӣ ва ин марди солеҳ дуо кард ва гуфт ёрб фардо ҷамъ макун миёни ман ва ин осӣ , худованди таъолӣ ваҳй фиристод бъисии алайҳи ассалом ки дуоӣ ҳар ду иҷобат кардам ин солеҳро рад кардам ва ин муҷримро бёмрзидм .

Зўолнўн гуяд бдиўонаҳ гуфтам турои девона чаро хонанд гуфт маро аз худ боздоштааст девона шудаам аз бими фироқи вай , ва андарин маънӣ овардаанд . Шеър :

Касе азин мардумон гуяд ҳаргиз касе надидаам рҷоء ӯ ин умматро бузургтару бим ӯ бар тани хеш ба нерутар аз ибни сайрин .

Сафёни саврӣ бемор шуд далели вай бар табиб арза карданд гуфт ин об мардӣаст ки хавфи ҷигари вай пора кардааст пас табиб биёмаду набзи вай бнгрист гуфт надонистам ки дар дайни ҳанифии чунин касе буд .

Шблиро пурседанд ки чун буд ки офтоби буқати фурӯ шудан зард шавад гуфт зеро ки аз дараҷаи тамом бгштаҳаст , аз ҳавли мақом зард шаваду муъмин ҳамчунин бошад чун берун шудани вай аз дунё наздик ояд лавн ӯ зард шавад аз бими мақом , чун офтоб барояд равшан буд , муъмин ҳамчунин буд ки аз гӯр бархезад равшан рӯй буд .

Аҳмад ҳанбал гуяд аз худои дархостам то дарӣ аз хавф бар ман боз кунад чун боз кард тарсидам ки ақлам зоил шавад дуо кард ки ёрб бтоқт ман фирист он хавф сокин шуд .