Ва ҳўи фахри алҳкмоу муаййиди алФзло , насири алмлаҳу аддӣни Муҳамади бен ҳасани алтўсӣ . Баъзе гуфтаанд ки асли вай аз Тӯси мнтўобъи шаҳр Қум бӯдау ҳамшираи зодаи ҳакими фозили бобооФзл кошӣаст вбъзӣ гуфтаанд аз ҷҳрўди мноъмол Қумаст ва дар Тӯси хуросони мутаваллид шуда . Ба ҳар ҳоли қдўаҳи муҳаққиқину зубда мдққинаст . Улӯми ҳкмиаҳро аз Фариди аддӣни домод ки ӯ тлмизи садриддини сарахсӣ ва ӯ тлмизи афзали аддӣни ъилонӣ ва ӯ тлмизи абўолъбоси риўкрӣ ва ӯ тлмизи баҳманёр , аз тломзаҳи шайхи алрӣиси Абӯалии синоӣ машҳураст таҳсил карда . Гӯйанд хоҷа бо садри аддӣни қўниўии муосир ва дар бадви ҳол ӯро мункиру миёни эшон мкотибу мунозиъа илмӣ бӯда . Билохираи хоҷа ба илм ӯ иқрор оварда . Муддатҳо бо ҳлокўхон ба сари бардау таъзиму такрими дида . Рӯзии хоҷа ба хон гуфт ки чунон ба хотират нарасад ки туро аз эҳтироми ман бар ман миннатӣаст чаро ки ту ба ҳишмат аз султони санҷар беш нестӣ ва ӯ ҳакими хайёмро бо худ бар як тахт менишонеду ҳоли онкии ман дар илму фазл аз хайём зиёдаам ва ба хизмати ту тан дар додаам . Ғараз , ҳолоти он ҷаноб дар таворих мстўрасту таснифоти ваии машҳур . Аз ҷумла : авсофи алошроФ дар сулӯку инсофу шарҳи ашороти шайхи раис дар ҳикмату шарҳи калимоти Батламиюс дар нуҷуму ахлоқи носирӣ ки ба номи Носириддини қаҳистонии навишта . Муддати ҳафтод ва ҳафт сол умр ёфта ва дар санаи шашсад ва ҳафтод ва ду ба риёзи ризвони шитофта . Гоҳе шеърӣ май фармӯда . Аз ашъори он ҷанобаст :

Манам онкии хизмат ту кунам ва наме тавонам

Туе онкии чора ман накунӣ ва май туоне

Дили ман наме пазиради бадали ту ёр гирад

Ба ту дайгарӣ чаҳ монад ту ба дайгарӣ чаҳ Монӣ

қитъа

Низом бенизом ар кофарам хонд

Чароғи кизбро набӯд фурӯғӣ

Мусулмони хўонмш зеро ки набӯд

Мукофоти дурӯғии ҷузи дурӯғӣ

рубоиёт

Ҷузи ҳақи ҳукмӣ ки ҳукмро шояд нест

Ҳукмӣ ки зҳкми ҳақ фузун ояд нест

Он чиз ки ҳаст он чунон май бояд

Он чиз ки он чунон намебояд нест

Аввали зи мкўноти ақл ва ҷон аст

Вндри пай ӯ на фалак гардон аст

Зинҳо чаҳ гузар кунӣ чаҳор арқон аст

Пас маъдан ва пас набот ва пас ҳайвонаст

эй бе хабари ин шакли мўҳм ҳеҷ аст

Венаи доирау сатҳи муҷассам ҳеҷ аст

Хуш бош ки дар нишемани куну фасод

Вобастаи як дамӣ ва он ҳам ҳеҷ аст

Он қавм ки роҳ байн фитоданд ва шуданд

Касро ба яқини хабар ндодндў шуданд

Он уқда ки ҳеҷ кас натавонист кушод

Ҳар як бандӣ бар он ниҳоданд ва шуданд

Мавҷӯд ба ҳақи воҳид аввал бошад

Боқии ҳамаи мавҳум ва мхил бошад

Ҳарчиз ҷуз ӯ ки ояд андари ?назарет

Нақши ду ямини чашм аҳвал бошад

Гар зонка бар устихон намонад рагу пай

Аз хона таслим манеҳ беруни пай

Гардан манеҳ ар хасм буд рустами зол

Миннати макаш ар дӯст шавад ҳотами тай

Чун дар сафарем эй писар ҳеҷ магӯӣ

Аҳволи ҳзри дарин сафар ҳеҷ магӯӣ

Мо ҳеҷу ҷаҳони ҳеҷу ғаму шодии ҳеҷ

Май дон ки нае ҳеҷ ва дигар ҳеҷ магӯӣ