Мушти заниро ҳикоят кунанд ки аз даҳри мухолиф ба фиғони омадау ҳалқи фарох аз дасти танг ба ҷони расида , шикояти пеши падари бараду иҷозати хост ки : азм сафар дорам , магар ба қӯти бозуи домани комии фарои чанги орм .

Падар гуфт : эй писар ! хаёли маҳол аз сар ба дар куну пои қаноат дар домани саломати каш ки бузургон гуфтаанд : давлат на ба кўшиднаст , чора кам ҷӯшиданаст .

Писар гуфт : эй падар ! фавойиди сафар бисёраст ; аз нузҳати хотиру ҷири манофе ва дидани аҷоибу шунидани ғароибу тафарруҷи баладону муҷовирати хулону таҳсили ҷоҳу адабу мазиди молу мктсбу маърифати ёрону тҷрбти рӯзгорон , чунонкии соликон тариқат гуфтаанд :

Падар гуфт : эй писар ! манофеи сафари чунин ки гуфтӣ бешумораст валикини мусаллами панҷ тайифаи рост :

Нахустин : бозаргонӣ ки бо вуҷӯди неъмат ва макунат , ғуломон ва канизон дорад диловезу шогирдони чобук . Ҳар рӯз ба шаҳрӣ ва ҳар шаб ба мақомӣ ва ҳар дам ба тафарруҷгоҳӣ аз Наими дунёи мтмтъ .

Дувум : олимӣ ки ба мантиқи ширину қӯти фасоҳату мояи балоғат ҳар ҷо ки равад ба хизмат ӯ иқдоми намоянд ва икром кунанд .

Сим : хубрӯе ки даруни соҳиби дилон ба мхолтт ӯ майл кунад ки бузургон гуфтаанд : андакии ҷамол ба аз бисёре мол , ва гӯйанд : рӯй зебои марҳами дилҳои хастаасту калиди дарҳои баста ; лоҷарами суҳбат ӯро ҳамаи ҷой ғанимат шиносанду хизматашро миннат донанд .

Чаҳорум : хуши овозӣ ки ба ҳанҷараи Довӯдии об аз ҷараёну мурғ аз тайрон боз дорад ; пас ба всилти ин фазилат , дили муштоқон сайд кунаду арбоби маънӣ ба мнодмт ӯ рағбати намоянд ва ба анвоъ хизмат кунанд .

ё каминаи пешаи варӣ ки ба саъии бозуи кафофӣ ҳосил кунад то обрӯӣ аз баҳри нон рехта нагардад , чунон ки хирадмандон гуфтаанд :

Чунин сифатҳо ки баён кардам , эй фарзанд , дар сафари мӯҷиби ҷамъият хотирасту доъияи таййиби айш . Ва он ки аз ин ҷумла бебаҳрааст , ба хаёли ботил дар ҷаҳон бараваду дигари касаши ном ва нишон нашунӯд .

Писар гуфт : эй падар ! қавли ҳукаморо чигуна мухолифат кунем ? ки гуфтаанд ризқ агарчӣ мақсумаст , ба асбоби ҳусӯли он таъаллуқ шартасту бало агарчӣ мақдӯр , аз абвоби духули он эҳтирози воҷиб .

Дар ин сӯрат ки манам бо пел дмон бизанам ва бо шери жёни панҷа дар афканами пас маслиҳат онаст эй падар ки сафар кунам каз ин беш тоқати бенавоӣ наме орм .

Ин бигуфту падарро видоъ карду ҳиммати хост ва равон шуд ва бо худ ҳаме гуфт :

Ҳамчунин то барисед ба канори обӣ ки санг аз салобат ӯ бар санг ҳаме омаду хурӯш ба фарсанг мерафт .

Гуруҳеи мардумонро дид ҳар як ба қурозае дар маъбар нишастау рахти сафари баста . Ҷавонро дасти атои баста буд , забони санои бргшўд . Чандон ки зорӣ кард ёрӣ накарданд . Млоҳ бемурувват ба ханда баргардед ва гуфт :

Ҷавонро дил аз таънаи млоҳ ба ҳам баромад . Хост ки аз ӯ интиқом кашад , киштии рафта буд . Овоз дод ва гуфт : агар бад-ӣни ҷома ки пӯшида дорам қаноат кунӣ дареғ нест . Млоҳ тамаъ кард ва киштӣ бозгардонед .

Чандон ки ришу гиребон ба даст ҷавон афтод ба худ дркшид ва бемуҳобо кӯфтан гирифт . Ёраш аз киштӣ ба дар омад то пуштӣ кунад , ҳамчунин дуруштӣ дид ва пушт бидод . Ҷузи ин чора надоштанд ки бо ӯ ба масолеҳати гроинд ва ба аҷрати мсомҳти намоянд . Кули мудороаи садақа

Ба узри мозӣ дар қадамаш фитоданду бӯса чанде ба нифоқ бар сар ва чашмаш доданд . Пас ба киштӣ дароварданд ва равон шуданд то брсиднд ба сутунӣ аз иморати Юнон дар оби истода . Млоҳ гуфт : киштиро халал ҳаст , яке аз шумо ки диловар тараст бояд ки бад-ӣн сутун бараваду хатоам киштӣ бигирад то иморат кунем . Ҷавон ба ғурури диловарӣ ки дар сар дошт аз хасми дил озурда наяндешеду қавли ҳукамо ки гуфтаанд ҳар киро ранҷӣ ба дили расонидӣ агар дар ақаби он сад роҳат барисоне аз подоши он як ранҷиш эмин мабош ки пайкон аз ҷароҳат ба даройаду озор дар дил бимонад .

Чандон ки мқўди киштӣ ба соид барпечеду болой сутун рафт , млоҳи зимом аз кафши дргслонид ва киштӣ баранд . Бечора мутаҳайир бимонад . Рӯзии ду бало ва меҳнат кашид ва сахтӣ дид . Сими хобаш гиребон гирифт ва ба оби андохт . Баъди шбонрўзӣ дигар бар канор афтод , аз ҳётши рамақии монда . Барги дарахтон хӯрдан гирифту бехи гиёҳони баровардан , то андакӣ қӯт ёфт . Сар дар биёбони ниҳод ва ҳаме рафт то ташна ва бетоқат ба сар чоҳӣ расед , қавмӣ бар ӯ гирди омадау шарбатии об ба пашизии ҳаме ошомиданад . Ҷавонро пашизӣ набӯд . Талаб кард ва бечорагӣ намӯд , раҳмат наёварданд . Дасти таъаддӣ дароз кард , муяссар нашуд . Ба зарурати танӣ чандро ФрўкўФт , мардон ғалаба карданд ва бе муҳобои бзднд ва маҷрӯҳ шуд .

Ба ҳукми зарурат дар пай корвонӣ афтод ва бирафт . Шабонгаҳи брсиднд ба мақомӣ ки аз дуздони пурхатар буд . Корвонёнро дид ларза бар андоми аўФтодаҳу дил бар ҳалоки ниҳода . Гуфт : андеша мадоред ки яке манам дар ин миён ки ба танҳо панҷоҳ мардро ҷавоби даҳуму дигари ҷавонони ҳам ёрӣ кунанд . Ин бигуфту мардуми корвонро ба лоф ӯ дили қавии гашт ва ба суҳбаташ шодмонӣ карданд ва ба зоду обаши дастгирӣ воҷиб донистанд . Ҷавонро оташи меъдаи болои гирифта буду Аннани тоқат аз дасти рафта . Луқмае чанд аз сари иштиҳо тановул карду дамӣ чанд об дар сараш ошомед то деви дарунаши бёрмид ва бихуфт . Пермардии ҷаҳони дида дар он миён буд . Гуфт : эй ёрон ! ман аз ин бадарғаи шумо андишнокм , на чандон ки аз дуздон ; чунон ки ҳикоят кунанд ки арабиро дарме чанд гирди омада буд ва ба шаб аз ташвиши лўрён дар хона танҳо хобаш наме барад . Якеро аз дӯстони пеш худ оварад то ваҳшати танҳоӣ ба дидор ӯ мунсариф кунаду шабӣ чанд дар суҳбат ӯ буд . Чандон ки бар дирамҳоаш итилоъ ёфт , бабрад ва бихӯрад ва сафар кард . Бомдодони диданди арабро гирёну урён . Гуфтанд : ҳол чист ? магари он дирамҳои турои дузди барад ? гуфт : лои вллаҳ ! бадарғаи барад .

Чаҳ донед агар ин ҳам аз ҷумла дуздон бошад ки ба айёрӣ дар миёни мо таъбия шудааст то ба вақти фурсати ёронро хабар кунад ? маслиҳати он байнам ки мар ӯро хуфта бимонем ва баронем . Ҷавононро тадбири пер устувор омаду мҳобтӣ аз мушти зан дар дил гирифтанд ва рахт бардоштанду ҷавонро хуфтаи бгзоштнд . Он гуҳ хабар ёфт ки офтобаш дар китф тофт . Сар бароварду корвон рафта дид . Бечора басӣ бигардеду раҳ ба ҷое набард . Ташнау бенаво рӯй бар хоку дил бар ҳалоки ниҳода ҳаме гуфт :

Мискин дар ин сухан буд ки Подшаҳи писарӣ ба сайд аз лашкарёни дурафтода буд . Болои сараши истода ҳаме шунид ва дар ҳиأтш нигаҳ мекард , сӯрати зоҳираши покизау сӯрати ҳолаши парешон .

Пурсед : аз куҷоеу бад-ӣни ҷойгаҳ чун афтодӣ ? бархе аз ончӣ бар сар ӯ рафта буд аъодт кард . Малики зодаро бар ҳоли табоҳ ӯ раҳмат омад , халъат ва неъмат доду Муътамидӣ бо вай фиристод то ба шаҳр хеш омад . Падар ба дидор ӯ шодмонӣ кард ва бар саломати ҳолаш шукр гуфт . Шабонгаҳи зи ончӣ бар сар ӯ гузашта буд аз ҳолати киштӣу ҷаври млоҳу рӯстоён бар сари чоҳу ғдри корвонён бо падар мегуфт . Падар гуфт : эй писар ! нгФтмти ҳангом рафтан ки туҳидастонро дасти далерӣ бастаасту панҷаи ширии шикаста ?

Писар гуфт : эй падар ! ҳар оина то ранҷ набарӣ ганҷ барнадорӣ ва то ҷон дар хатар нанаҳй бар душман зафар наёбӣ ва то дона парешон накунӣ хирман брнагирӣ .

Набинӣ ба андаки мояи ранҷӣ ки барадам чаҳ таҳсил роҳат кардам ва ба нешӣ ки хӯрдам чаҳ моя асал оварадам ?

Асияи санги зерин мутаҳаррик нест , лоҷарами таҳаммули бори гарон ҳаме кунад .

Падар гуфт : эй писар ! туро дар ин навбати фалак ёварӣ карду иқболи раҳбарӣ ки соҳиби давлатӣ дар ту расед ва бар ту ббхшоииду касри ҳолатро ба тафаққудӣ ҷабр кард ва чунин иттифоқ нодир уфтад ва бар нодир ҳукм натавон кард , зинҳор то бад-ӣни тамаъи дигарбораи гирд велъ нагардӣ .

Чунон ки якеро аз мулӯки порси нигинии гиронмоя бар ангуштарӣ буд . Борӣ ба ҳукми тафарруҷ бо танӣ чанд хосон ба мусаллои Широз бурун рафт . Фармуд то ангуштариро бар гунбади ъзд насб карданд то ҳар ки тир аз ҳалқа ангуштарӣ бигузаранд , хотам ӯро бошад . Иттифоқан чаҳорсад ҳукм андоз ки дар хизмат ӯ буданд ҷумла хато карданд , магари кӯдакӣ бар боми работӣ ки ба бозичаи тир аз ҳар тарафӣ май андохт . Боди сабои тир ӯро ба ҳалқаи ангуштарии дрбгзрониду халъат ва неъмат ёфту хотам ба вай арзонӣ доштанд . Писари тиру камонро бсухт . Гуфтанд : чаро кардӣ ? гуфт : то равнақи нахустин бар ҷой монад .