Мисли ибтидои давлати шоҳ
Буд чун Юсуфу бародару чоҳ
Буд аз оғози ранҷу ғам хӯрдан
Оқибати ганҷ буд ва бар хӯрдан
Он фикандан ба чоҳи баҳри ?илам
Вони баҳои карданаш ба ҳаждаҳи дирам
Қиматаши ҳаждаҳи қалб ё кам ва беш
Ва ӯ зи ҳаждаҳи ҳазор олам беш
Ҳар дирам зу чу олимӣ орост
Буд ҳаждаҳи ҳазор олами рост
Гарчи зи ихвон ҳўон расед ӯ ро
Кори меҳнат ба ҷон расед ӯ ро
Охроломри олам ва шаҳ шуд
Бар сипеҳри шарафи хур ва ма шуд
Гарчи буданд шоҳу меҳтар ӯ
На гадоён шуданд бар дар ӯ
На фиканданд дар муғок ӯ ро
На кулоҳ омад он ҳалок ӯ ро
Чоҳ донист агар ҳамеи ихвон
На ҳамаи чоҳ Юсуф омад он
Мол мораст чун гадоӣ диҳад
Чоҳ ҷоҳаст чун худоӣ диҳад
На Зулайхои зи чеҳраи некӯаш
Ба ғуломии харид ва шуд ҳиндӯаш
Перзанро ба сӯии дида ӯ
Хоҷа омад дирам харида ӯ
На азизаш чу вақт ҷоҳ омад
Бандаи пиндошт подшоҳ омад
Ин ато чист , кори коргшоӣ
Вена шараф чист , лутфи бори худоӣ
Лутфи ҳақгар ба хоки пайвандад
Одам онҷо равад камари бандад
Сари оташ чу бодсор шавад
Оби Иблис хоксор шавад
На паёмбар ки рух ба Ясриб дод
Лашкар овараду Маккаро бикшод
На чу раҳ рафтанаш ниёз омад
Мунҳазим рафту шоҳ боз омад
Бе зиёни бозгашти сӯии макон
Худ зи сайри офтобро чаҳ зиён
Сӯии ҳам шаҳрӣонаш аз зану мард
То азизаш накард ҷилва накард
Осмон аз сафар намӯд ҷалол
Қамари андар сафар гирифт камол
Оби резади замона гар хоҳад
Коб рӯй Фариштагони коҳад
Аз шимур дар сафар чу баргардад
Чун шрнг ар чаҳ бад шукр гардад
Бехи шохӣ ки лутфи ҳақи пурвирд
Кӣ зи давр замона гирад гирд
Булбулиро ки чарх кард азиз
Қафаси риши душманаши пари тез
На Фаридуни гови парварда
Кард шери гуруснаро барда
На ба Кова ба саъии як ду киё
Бастад аз биўросби малики ниё
Бидиҳад баҳри маслиҳати хусрав
Хешии куҳнаро ба давлати нав
На Сикандар бар мъодо ро
Кишти дорои ибни доро ро
Каси мубиноад то ба растохез
Ончӣ шируия кард бо парвиз
Ъзи шоҳӣ ба хасм хеш бимонад
Ҳаркии ман ъзи буз бар худ хонд
Малики миросён нмонндаҳ аст
Малики шамшери малик поянда аст
Аз шаҳон мар варост дар олам
Малики миросу малики теғ ба ҳам
Рӯй ӯ бахт аз он ба Кирмон кард
То адуро ғизоӣ Кирмон кард
Омадаи сӯии шаҳр ва аз мардяш
Бӯда доду диҳиш раҳ оварадяш
Гар чу шаб рафт чун наҳор омад
Вар чу дай рафт чун баҳор омад
То сӯии шаҳри хеш боз нашуд
Дидаи малику дайнаш боз нашуд
Шоҳ бо рأФт ошно бошад
Мутаҳаввир чаҳ подшо бошад
Мутаҳаввир табоҳ дорад малик
Вази таҳаввур сипоҳ дорад малик
Дар таҳаввур касе фалоҳ надид
Рӯй оромиш ва салоҳ надид
Кишвариро ду подшои Фрҳст
Дар яке тани яке дил аз дўбҳст
Як ҷаҳони пашшаро кашад бар ҷой
Рӯзгор аз ду пели пҳлўсоӣ
Як ҷаҳони девро шаҳобии бас
Чархро хусрави офтобии бас
Хоки ёбии зи пой то зону
Хонаеро ки давост кадбону
Ин мисли хонаи рост худ гуфта
Ба ду кадбонуаст норафта
?герат бояд шикастаи сари зи замин
Ба яке ҳара бар ду кара нишин
Пеш ӯ хасмро сароби шимур
ё чу симобу офтоби шимур
Ҳар сар аз вай ки тоҷ хоҳ омад
Ҳамчуи шамъи оташин кулоҳ омад
Лаъли конро зи санг кин донад
Марди дунро зи мард дайн донад
Нек донад замонаи нохушу хуш
Ноқиди чӯбу авди дони оташ
ӯ бидонад ки шамъ миллат кист
ӯ шиносад ки асл давлат кист
Шайтонро шиносад аз султон
Ғисро боз донад аз тӯфон
Пеши азин гарчи мрдпрўр буд
Номи баҳроми наҳси Асғар буд
Шаҳ чу ҳамноми гашт бо баҳром
Саъди Акбари ниҳоди чархиши ном
Пари гуҳар зон ҷамол чун хуршед
Домани бахту остини умед
Олами пер зу ҷавон гашта
Дайну давлати бадв аён гашта
Баҳам оварад зи асл ва аз пигор
Малики миросу теғи ҳидрўор
Ҳаркии дарёи зи туф ғубор кунад
Моҳӣ аз тоба кӣ шикор кунад
Малики бгзошт аз худовандӣ
Ҷон нигаҳ дошт аз хирадмандӣ
Ҷон нигаҳдоштани з малик бааст
Дар дарёи зи чӯб фалак бааст
Орзӯ буд маликро дил ва дод
Орзӯ дар канори малики ниҳод
Дайну малик ӯ баҳам фароз оварад
Ҷомаи шаръро тароз оварад
Ин таҷаммул чу шаҳ таҳаммул кард
Хокро молу обро мл кард
Ҳамчуи ма дар муҳоқ ва бо эъзоз
Шоҳ рафт ва шҳншаҳ омад боз
Малик ӯ малики рӯм ва чин бошад
Ман чу фолӣ задам чунин бошад
Чокараши Арсалон ва бг бошад
Варна бар даргааши ду саг бошад
Кинаш ар сӯй чин кунад оҳанг
Аҳли чинро ндонӣ аз стрнг
Рӯҳи рафтаи футуҳи номонда
Ҷисмҳо мурдаи рӯҳи номонда
Маликаш аз баҳри адл ва дайн бошад
Шаҳ ки ҳақи пурвирд чунин бошад
эй шҳншаҳи з рӯй истеҳқоқ
Аз паии маликати ҳамаи офоқ
Чун туеро ҳамеи нишонди чарх
То бадоне ки нек донад чарх
Бар сараш барниҳод афсари малик
Зонка донист кист дар хури малик
Дод мардяши чатру малику нигин
Аз ту пурсам накӯ накарда сети ин
Чун гирифт ӯ ба теғи малик чу хур
Бахт гуфташ зи тахти худ бар хур
Аз паии адлу фазли шоҳона
Гӯр бо шери гашти ҳамхона
Боли шоҳин чу ҳоли марди бҷшк
Ганҷи шак холӣ омад аз гунҷишк
Малик дар зилли чатр ӯ аз ноз
Карда хуши чордсту пои дароз
Адл аз ӯ бо ҷамол ва бо обаст
Зулми азуи рафта дар шукр хобаст
Тахт чун дид рӯй шаҳ ха гуфт
Бахти рабӣу рбк аллٰаҳ гуфт
Чун бидид аҳбти ҷавонмардяш
Зафар омад ба хизмати мардяш
Ҳафт ва панҷ ва чаҳор аз икромаш
Бо се ҳарфанд аз аввали номаш
Лоҷарами зини се дайну бахшишу ҷоҳ
Чун се ҳарфаст бар ду олами шоҳ
Ҳамаи атфоли чархро модом
Чун ду ҳарфаст аз каронаи ном
Ҷӯади дунёу бухл дайн дорад
Бар ду гетии шараф бад-ӣн дорад
Дар вафоу сахо ба ҷон ва ба мол
На бақо баддилаш кунад на завол
Бо биҳиштаст халқ ӯ анбоз
Зон натарсад ҳамеи зи маргу ниёз
Каф ӯ чун ба бахшиши оради рой
Ту ҷаҳони бахш ва бар ҷаҳони бахшой
Гуфт дар базла аз паии базлаш
ЗоъФи аллٰаҳи малакаи адлаш
Шамси кон рӯй хуби дида чу моҳ
Гуфт пас лои илоҳи алои аллٰаҳ
Асиягар зи халқ ӯ пуед
Дар замони зи Асияи гёи равед
Ба ҷаҳон дода зари конӣ ро
Садақаи ҷону зиндагонӣ ро
То ки багазед мари варои яздон
Хашм чун Асияст саргардон
Ҳаст хасмаши зи бим ӯ мадҳуш
Осёўор бо фиғону хурӯш
Ҳаст холии зи айбу нақсу фузул
Малики Маҳмӯду хонадони расӯл
Ин зи каъба батон буруни андохт
Он зи бути сўмнотро пардохт
Каъбау сўмнот чун афлок
Шуд зи Маҳмӯди вази Муҳамади пок
Аз ду як мейр бехирад бошад
Дар нёмии ду теғ бад бошад
Ҳаст шамшери мунфарид чун шер
Шер ва шамшер чист шоҳи далер
Подшои хеши оташ ва дарёст
Хоку хешӣ ӯ чу бод ҳавост
Бо ду шаҳи малику дайни сқим буд
Модари малик аз он ақим буд
Бештари зини макаши Аннани фасод
Ки чунинаст маликро меод
Шаҳ чу бар тахти малик хеш нишаст
Даст ӯ пои зулмро бишикаст
Малик бо подшоҳи фаррухи рой
намекашад домани шараф дар пой
Қадаҳи меҳри шоҳ бар каф ӯ
Лашкари фатҳу наср дар саф ӯ
Зин қабл нӯш мекунад шабу рӯз
Шарбати меҳри шоҳи дайни афрӯз
Шукр ӯ шукри аҳл рӯй замин
Урф ӯ зарфу ҳасани ҳўролъин
Фитнау зулмро кунад дар хоб
Малики ободро чу масти хароб
Фитна дар хоб шуд зи савлат ӯ
Адл бедор шуд зи давлат ӯ
Адл ӯ ҷони Фзо ва ғам коҳаст
Фазл ӯ ҳамчуи умр ҷон хоҳаст
Фару номи қадари з талъат ӯст
Фахру ори қазои з халъат ӯст
Кунад имло барои ҷону таниш
Лаъибат дида насахт суханаш
Дар сухани лафз ӯ чу саҳари ҳалол
Дар ҷаҳони ҷӯад ӯ чу ъзби зулол
Пеши райш гарон рӯйаст қадар
Пеши ҳукмаши тиҳии дивист ҳазар
Миваи шохи ҷӯад ӯ ҳамвор
Ба ҳамаи ҷои расидаи тӯбои вор
Зояд аз халқ ӯ чу гули зи насим
Даст чун чашми наргис аз зару сим
Ҳркҷои халқи шоҳ мо бошад
Ёди машки хато хато бошад
Чун бақои биҳишти пояндаи сет
Неъматаши ҳам чунуи физояндаи сет
Пои онкас ки монад бар дар ӯ
Тоҷи миннати ниҳод бар сар ӯ
Ҳарки дар кор ӯ паноҳ гирифт
Даст бар чарх кард ва моҳ гирифт
Нисбат аз вай гирифт хулди хлўд
Хулди гашт аз вуҷӯд ӯ мавҷӯд
Ҷону ҷин зулматаст бо ҳолаш
Рамл ва нмл андакаст бо молаш
Сар рибоед зи душманон дар разм
Тоҷ бахшад ба дӯстон дар базм
Бндидаҳи зи дасту хами каманд
На зар ӯ на ҷони душмани банд
Мол дар ҷӯад чун саҳоб диҳад
Шӯраро ҳамчуи гулбун об диҳад
Нест андари сафар ба баҳр ва ба бар
Чун дилу ситши инчи пой овар
Одилии исо аз вай омӯзад
Адл ӯ чашми зулмро дузад
Ганҷро чашм захм шуд базлаш
Зулмро гӯшмол шуд адлаш
Нест бо ҷўдш аз паии миқдор
Сими бозори гирдро бозор
Ҳаст хоҳанда хоҳи бахшиши шоҳ
На чу шоҳони асри хостаи хоҳ
Мейр каз ҳирс ва зулм дорад тир
Хон мар ӯро ту мӯру мор на мейр
Ҷӯаду адлӣ ки дар шаҳ хуш хуаст
Бозуии маликро қавӣ неруаст
зи амн ӯ зери пардаи таскин
Муҳталим гашта фитнаи анин
Алифи адл ӯ зи лавҳи савоб
Алиф дода миёни оташу об
Адл ӯ дар сарои нафасу нафас
Офати ҷғд ва каркас омаду бас
Ки чу омад эй шоҳи падед
Ҷғди ғзнӣ ба чин ва рӯм парид
Арса хулд шуд дил аз додаш
Нофа машк шуд гул аз бодаш
Аз паии адл чун ба хашм ояд
Дилаши андари миён чашм ояд
Ки шуд аз адли шоҳи шоҳи табор
Гург бо мяши дўстгонии хор
Халқ ӯ мояи зриФонст
Адл ӯ дояи зъиФонст
Раҳи броФкндаҳи ҳамчуи маъсӯмон
Адл ӯ бар дуои мазлӯмон
Абри мулкӣ ки адл бор шавад
Тирмоҳи ҷаҳон баҳор шавад
Кишвариро ки адл ом надид
Бум дар бумаши инч бом надид
Шаръро дасти ёрӣ ӯ додаст
Маликро пои дорӣ ӯ додаст
Гар фиреби фаноаши нФрибд
Малик аз дод ҳеҷ ншкибд
Ҳаркии инсофи азу ҷудо бошад
Дад буд дад на порсо бошад
Адли шаҳи посбон маликат ӯст
Базл ӯ қаҳрамон давлат ӯст
Адл бе базли шох бе самараст
Базл бе адли пойро табараст
Бар забонӣ ки зикри шоҳ буд
Миваи маликро чу моҳ буд
Аз бҳоءи шаҳи ҳумоюни пай
Хок ғазнӣн шудаст равғани хуй
Шуд ҷаҳон то шуд ӯ ҷҳонбонш
Чун нҳонхонаҳи дилу ҷонаш
Дар нҳонхонаҳи равону дилаш
Аз паии фару кулу зеби гулаш
Лавҳи маҳфӯзро макон шуд ин
Байти маъмурро нишон шуд ин
Ҳаст шоҳ аз барои мисатон ро
Дили фарохони танги дастон ро
Чун азуи адл ва беғамӣ набӯд
Худ чаҳ султон ки одамӣ набӯд
Адл вақте ки шамъи афрӯзад
Гургро гӯсфандӣ омӯзад
Боз вақте ки ҷавр ва зӯр кунад
Дидаи шери гӯр кӯр кунад
Эзад аз бандаи ростии дархост
Давлати рости росткони рост
Подшоҳӣ ки рост рӯ набӯд
Заръ бошад вале дарав набӯд
Адли ин шаҳ чу рафт дар сафи ҷанг
Теғро сабз ҷома кард аз ранг
Аз шараф ёфтаст чун ҳайвон
Чӯби минбари зи хутба ӯ ҷон
Куштаи деви стнбаҳро аз тоб
Гавҳари чатр ӯ ба ҷои шаҳоб
Чун з фитрок баргушод каманд
Душманон монад аз фазаъи дарбанд
Аз паии касби бахшишу ҷоҳаш
Бӯса олуд чарх шуд роҳаш
Маликонро зи баҳри зебу фарш
Бӯса ҷое шудаст раҳи гузариш
Шуд зи бӯси шаҳони бадари мисол
Хоки даргоҳ ӯ ҳилоли ҳилол
Абру дарёи ғулом каф вайанд
Зу вифоқаш ҳамеша рост пайанд
Кону дарёи буриш буд дарвеш
Бахшиш ӯ з ҳар ду бошад беш
Аз паии рифъату камоли ҷалол
Вази паии зинати ҷамоли ҷалол
Бӯсаи чини офтоб дар раҳ ӯ
Хоки рўби осмони зи дарга ӯ
Чархи аввали замини охир ӯ
Ҷони ботини шиори зоҳир ӯ
Аз паии ртбти қабулу радаш
Дар бирав бар даранд неку бадаш
Чун шавад малики пос сар кунад ӯ
Чун биафтад замона барканд ӯ
Саъй ӯ бозуии длиронст
Саҳм аз пўзбнди широнст
Дар хатои дайри гиру зуди гузор
Дар атои сахти меҳру сусти маҳор
Мأмнши маскани сбиҳ ва дамем
Хотираши ноқиди Кариму лӣим
Ҳамраҳи азм ӯ мсдди рой
Боиси ҳзм ӯ машйади ҷой
Шунаво кард гӯши ҷазри асм
Аз слилу срири теғу қалам
Ҳамаи олами варо шудаи банда
Мурда гардад зи ҷӯад ӯ зинда
Гулбуни ақли шоҳ дар тадбир
Чун шукуфаи сет дар ҷавонии пер
Офтоб аз ҷамол ӯ хаҷаласт
Зардии рухи гўоӣ дард диласт
Худ надиданд бар сар гоҳе
Соли пимўдгони чунуи шоҳӣ
Сари дандонашро чу шуд хандон
Банда шуд даҳраш аз бен дандон
Малик бар рӯй хутба шаҳ дод
Зулмро се талоқ бойен дод
Инат давлат ки давлаташ дорад
Ки ҳамеи хизматаши бнгзорд
Ҳбзо зон ҷамоли даҳри орой
Марҳабо зон сипеҳри қалъаи гушой
Хосса вақте ки дар масоф буд
Пой ӯ бар димоғи қоф буд
Зери рони теғи дасти ханҷари гӯш
Ашҳби тези сайр пайкон кӯш
Битавон зад зи пушт ӯ нахчир
Ки ба таг зу баради ҳамаи тшўир
Дасту поиш чу субҳ каз шаби тор
Бидамад гоҳи рӯзи вақти баҳор
Мураккабаши ҳиأт фалак дорад
Ки бар аъдоаши хок май борад
Гӯии зани бодпои оҳани сам
Аз сарони сарон ба пой ва ба дам
Душману дӯстро чу наҳс ва чу саъд
Шинау шонаро чу гирд ва чу раъд
Гарчи киштии з об дорад сар
Асб ӯ киштӣаст ҳомӯн бар
Киштӣ аз оби сохтаи мФрш
Асб ӯ киштӣаст дрёкш
Сӯии паст аз фарози ҳамчуи қадар
Сӯии болои зи шеби ҳамчуи шарар
Сам ӯ ҳамчуи саҳми киштии дор
Кӯҳро бо замин кунад ҳамвор
Пой ӯ дасти маргро монад
Ки касе зу гурехт натавонад
Дорад аз дидаи муҳраи бозии ху
Чашми бади давр зон ду чашми накӯ
Гар ба пар ва ба фар эй буд
Париш ӯ ба дасту пой буд
Кам набӯд аз муборизӣ дар ҷӯш
Ки сипари пушт буду ханҷари гӯш
Гоҳи таг аз ҷаҳони براردи гирд
Бар зар ҷаъфарӣ кунад новирд
Сараш аз қиблаи ҳавои дилшод
Дамаш аз қиблаи замини озод
Пушт ҳомӯн кунад чу рӯй кашф
Рӯй гардун кунад чу пушти садаф
Тахт маликасту маснади шоҳӣ
Кӯҳи азуи пари пашизаи моҳӣ
Накунад вақти ҳамлаи андешӣ
Соя ӯ бирав ҳамеи пешӣ
Монда аз чобукяш дар даврон
Корбндони осмони ҳайрон
Сӯии пастии равандаи ҳамчуи раммол
Сӯии болои давандаи ҳамчуи хаёл
Дидаи дили дарав накӯ нарасад
Соил ӯ ҳам андрў нарасад
Сӯии он баҳри мавҷи киштии рӯ
Сафари роҳи каҳкашон ба ду ҷӯ
Ман дарав дидаам ки аз паии суд
То абади ҳам чунонаш хоҳад буд
Ин чунин мураккабӣ чу чархи ингор
То брўисти шаҳриёри савор