Чун муҳаққиқ шуд ки идрок ҳастӣ ҷузвии кули ҳстиҳоро зарурӣаст бибояд донист ки вқтҳо идрок ҳастӣ куллӣ мазҳару ойинаи идроки ҷузвӣ буд ва ин мақом маърифатаст . Нас : аввалами икФи брбку аллоҳи нури алсмоўоту аларз ва ман урф нафса Фқди урфи рабаи мубини ин мақомаст . Ва гоҳи акси ин буд ки мақом илмаст . Ва оёт : снриҳми оётнои фии алоФоқу фии анФскми аФлои тнсрўни мубини ин мақомаст . Балки бештари оёти танзилу ахбору осор дар ин қисм воридаст , аз онкӣ ба аФҳом ақрбасту мусталзими идрок идрокаст , ки ҳикмати беъсати русул ва анбиёаст . Ончунон ки баён карда шавад . Анмои анати музаккар , куллан анҳо тазкира .
Ҳақиқат - нафаси идроки фитрӣ яъне маърифати басити қобил тафаккур нест , ки таҳсили ҳосил маҳоласт , балки тафаккури ҳиҷоби он мигрдд ва аз ин ҷиҳат фармуд : лоттФкрўои фии зоти аллоҳ , балки маҳали тафаккури идрок идрокаст бавоситаи оёту бад-ӣни сабаби тафаккурро ба оёт ҳавола фармуд ки :у итФкрўни фии халқи алсмоўоту аларз . Қул анзрўои мозои фии алсмоўоту аларз .
Ҳақиқат - идроки фитрии ҷузъӣ яъне маърифати ғайри идрок идрокаст , яъне илмӣ ки он баситаст ва ин мураккаб :у ?териеами инзрўни алик ва ҳам лои ибсрўн .
Қоида - сабабу ҳикмати таквину эҷод ба истилоҳи тайифау таҷаллӣоту шуҳудоту зуҳӯрот ба истилоҳи ин қавми зуҳӯри ртбти вуҷӯди идрок идрокаст , аз онкии идроки басит фитрӣасту таҳсили ҳосили маҳол ,у ғараз ва ғоят онаст ки сувари куллӣ ки дар нафаси вуҷӯд мркўзаст бавоситаи ҳавос ки ба мсобти оӣинҳонди сувари ҷзўётро мутобиқ гардад ,у идроки дувум ҳосил шавад ,у натоиҷи ҷузъиёт ки дар муқаддамоти болқўҳонд ба феъл оянду эътирофи ҷавориҳу истиқомат ҳосил гардад . Воқми вҷҳки ллдини ҳниФои фитрати аллоҳи алтии Фтролноси алайҳо ишорат аст бидон ,у илми алиқин ба мартабаи айни алиқину ҳақ алиқин расад , ва аз ин ҷиҳат дар танзили амр ба фикри внзру тазаккури мукаррар вмўкдасту мутафаккири мамдуҳ : қул анзрўои мозои фии алсмоўоти волорз .
Фоида - маноти таклифу мавриди ҳукми идрок идрокаст на идроки басит : ё аиҳоолзини омнўои омнўо .
Фоида - дигари зиёдату нуқсони имон балки ҳақиқати имон ки тасдиқаст на тасаввури муҷаррад , ҳамчунон дар ин мақом буд : лиздодўои аимонои маъаи аимонҳм .
Ҳақиқат - маҳали ғалату маҳоли залоли ҳамин идрок идрокаст , ки нисбати вуҷӯд бо адам , яъне зуҳӯр дар мазоҳир , маҳали умӯри адамӣ ва эътиборӣаст , чунонкӣ дар тамсили сӯрат ва ойина гуфта шавад ва ихтилофамаму шуъаби мазоҳибу ҷаҳли мураккаб аз ин мақомаст :у азои зкрўои лоизкрўн ,у ихтилофро ба идроки фитрӣ роҳ нест : кони анноси ИМАи воҳидаи Фбъси аллоҳи алнабӣин мубашширин ва мунзарину анзли мъҳми алкитоби болҳқи лиҳкми байни анноси Фимои ахтлФўои фӣа .
Тамсил - чун оташ дар сангу оҳан ,у мивау дарахт дар дона ,у об дар замину сафо дар оҳан , илму имон дар нуфуси мркўзонд ,у ихроҷи онро асбобаст , ойинаи илми ҷуз тазаккур нест :у лақади лисрнои алқуръони ллзкр , Фҳли ман мдкр .
Ҳақиқат - он чунонкии нафаси идрок ки маърифатаст муқтазии ибодоти изтирорӣу раҳмат омаст , идроки идрок ки илмаст мусталзими ибодоти ихтиёрӣу сайри вслўку раҳмат хосаст : ва мо хилқати алҷну алонси алолиъбдўн .
Фоида - мазҳари ин раҳмат ҳамчунон мазҳари раҳмат омаст ки : болмؤмнини рؤФи раҳим .
Ҳақиқат - мбдоءи ин навъ аз касрат , ибодату баъд адамӣаст ки таъзими амр нисбӣаст , ки касрат мтҳққ нагардад алобдин ва ин нисбат ба яқин , ки мақом ваҳдатасту кашфи ҳақиқӣ , соқити мигрдд : воъбди рбк ҳатто ётики алиқин .
Ҳақиқат - восили комил дар вақти астғроқи мақоми маърифат агар ба илми пардозад , ки аз раҳгузари ҳавоси дохилӣу хориҷии ҳосили мишўд , маҳҷӯб гардад : лнтароне влокни анзри илои алҷбл .
Фаръ - чун мтнзл шавад ҷиҳати иршоду такмил ба ҳасби мартабаи камоли висол ба оёт нузул кунад , аъло манзил ӯ ояти кубро буду баёни виҷдони он ҷуз ба тариқи иҷмол мумкин нашавад : Фоўҳии илои абдаи мооўҳӣ .
Ҳақиқат - ғояти илми аънии идроки идроки адам идрокаст , чаҳ мадраки ҳақиқӣ ғайримутаноҳӣаст ,у илми мутаноҳӣ , ва ин адами идроки идрокӣ буд бе идроки идрок ,у идроки адами идрок дар ин Машҳади ҳайрату астғроқи мадрак буд дар мадрак , ва аз он ваҷҳ ки бо адам идрокаст ба ҷаҳл ва ғифлат монаду соҳиби ин ҳол аз ин ваҷҳ мастур гардад :у тҳсбҳми аиқозои ваҳми рқўд .
Сиррии нозук - баъд аз ин ҳоли насаб ки аз мақоми касрату ширк хФӣаст муртафаъ гардад , вФнои мадрак ,у идрок дар мадрак , он чунон ки ҳаст зоҳир шавад ,у тбдли аларзи ғайриаларзи явми нтўии алсмоءи ктии алсҷли ллктб , бо лавозими он аз интишори кавокибу ткўири офтобу ғайри он ҳол ҳосил гардад ,у Нидои ҳақиқии азалӣу абадӣ ба гӯши ҳуш беҳушӣ солик ояд ки : лмни алмалики алиўм ? ва аз халаи Фноءи ҳақиқии сдоӣии хезад ки : ллаҳи алвоҳади алқҳор .
Тамсил - ақлро идроки ин шуҳуд ба мсобти маҳсусот ҳиссӣаст , ба нисбат бо ҳиссии дигар , ё чун акмаҳаст ба нисбат бо алвон , ва ё табиати номавзун ба нисбат бо мавзуноти табиӣ , чун шеъру усӯли мусиқӣ . Аз онкии тасарруф ӯ ба воситаи нисбатҳои хФиаҳаст азошхосу анвоъи куллиёт , ва ин ҷумлаи умӯр нисбӣаст ва аз олам халқаст ,у идроки олами амру рой инаст , ФкиФи идроки молики халқи вомр , ки аз ин ҷумла муназзаҳаст ? : алои ?лаи алхлқу аламр , табораки аллоҳи раби Алъоламин .
Рамз - аз тнгноӣии ин мақомаст ки : лоисънии фӣаи малики муқаррабу лои набӣ мурсал фармуд , луи атлъти алайҳим лўлит манеҳам Фроро ва лмлӣт манеҳам ръбо .
Рамзии нозук - камоли набувват аз рӯй набувват ба касратаст : фонии абоҳии бкми аломми явми алқёмаҳу таҳаққуқи вилоят дар ваҳдат ки : лоисънии фӣаи малики муқарраб , ва агарчӣ қӯти набувват ба ҳасби қӯт вилоятаст , ки нур ӯ ба мсобти нури қамар аз офтоб ки он набувватаст мстФодаст , лекини мухолифати азўҷаҳи ваҳдат ва касратаст ки : втрии алшмси азои талъати тзоўри ани кҳФҳми зоти алимину азои ғурбати тқрзҳми зоти алшмол .
Нукта - мбдоءи вилояти ғайринабӣ набувватасту мбдоءи набуввати набии вилоят : қул ани кантами тҳбўни аллоҳи Фотбъўнӣ .
Дақиқа - бошад ки вале ғайри набӣ аз хосияти мтобът ба мақомӣ бирасад ки аз вилояти набии бадв файз расад ,у атҳодтои ғоятии анҷомад ки набӣ аз ваҷҳи набуввати маҳз дар баъзе умӯри тобеъ вай шавад , ва ба ҳақиқати мтобът худ карда бошад дар мартабаи дувуму ҳинӣзи исботи мухолифат дар ғайри набуввати хотами алнабӣин ( с ) иттифоқ уфтад : ҳилли атбъки алии ани тълмни ммои илмати ршдо , ҳозои фироқи бинӣу бинк .
Дақиқа - аз съти доираи зуҳӯри хотами алнабӣин ( с ) ки мазҳари исм арраҳмонаст ва он ғояти камоли набуввату сафоӣ мазҳарятаст , вилояти том ба зуҳӯр омад , то ҷомеъи мухолифоти доираи туруқи гашти всъодт дар мтобъти аўслии аллоҳи алайҳу силам мунҳасир шуду сӯрати мухолифат дар иҷтиҳодот ва аҳком омад ,у усӯл бар як асос қарор гирифту муҷтаҳиди аҳком агарчӣ мхтӣ буд мсиби гашт : ва мо арслноки алорҳмаҳи ллъолмин .
Дақиқа - чун орифи бад-ӣни мақом мтҳққ гардад , яъне аз вилоят бе воситаи дайгарии астФозт нур кунад , акнӯн аз муршиди хориҷӣ мустағнӣ гардад , ки тасарруфи хориҷии ҷиҳати риёзат нафасасту сифати нафаси ориф онаст ки фармуд : вклбҳми бости зроъиаҳи болўсид . Ва дигари муршид аз барои далолату ҳидоят ва сулӯкасту ҳоли орифи залолу ҳайрат дар мақом беибср ва беинтқаст , ва ман излли аллоҳи Флни тҷдлаҳи влёи мршдо .
Сиррии нозук - идроки идрок , бинобари ғалабаи бутун аз шиддати зуҳӯри мсмоост ба зоҳиру ҳақ ,у идроки адами идроки бинобари ғалабаи зуҳӯр аз шиддати бутун мсмоаст ба ботину халқ . Ҳўолоўлу алохру аззоҳиру алботн .
Срср - зуҳӯр вуҷӯдӣаст ,у вуҷӯдии айн вуҷӯдаст ки ғайри ҷузи адам ва адамӣ нест ,у адамии ҳам чунон айн адамаст ки востҳои миёни вуҷӯд въдм нест , ва зоҳрўҷўдӣасту ботини адамӣ , пас ончӣ ба назд маҳҷӯб халқаст дар воқеъ ҳақаст ки бар ваии маҳҷӯбӣу махлуқӣ мумтанеъаст : валлоҳи ғолиби алии амра .
Ҳақиқат - изҳор зоҳир кард ва ӯ зоҳиртараст аз ҳар зоҳир ,у ахФоӣ ботин кард , ваов ботин тараст аз ҳар ботин , ки зуҳӯру бутун ӯ ҳақиқатаст , ба хилофи зуҳӯри зоҳиру бутуни ботин , пас ӯ зуҳӯри зоҳир буду бутуни ботину зуҳӯру бутун дар ҳақиқат муттаҳиданд . أолаҳ , маъаи аллоҳ .
Фоида - банно бар онкии сӯрати зоҳир ҳар зоҳир ба вуҷӯдаст , вҳстии зоҳиртар ҳар зоҳираст , пас ҳастӣ ӯ нисбат ба ҳстиҳои аввал ва ботинаст ,у нисбат ба зуҳӯри худаш зоҳиру охир . Ҳўолоўлу алохру аззоҳиру алботн .
Ҳақиқат - зуҳӯру қиёми мафҳум ҳар як аз аввали вохру зоҳир ва ботин бидон дигараст ки мтзоиФоннд , балки зоҳири айн ботинаст , чун эътибори бутуни кнндўи ботини айн зоҳираст , чун эътибор зуҳӯр кунанд вдрҳўит ки мсмоӣ ҳавост ғояти антмоси тааюноти ҳиссӣу ваҳмӣу хаёлӣ ва ақлӣаст ,у қоҳири маҷмӯи тааюнот мутаноҳӣасту ҳўолқоҳри фавқи ибода .
Ҳқиқаҳи алҳқоиқ - ҳў ба ҳақиқати ҳувиятиро сазовораст ки мстФод аз ғайру муғойир вуҷӯд нест . Ҳар зотро ки ҳувият аз ғайр буд ё муғойир вуҷӯд бошад лаззотаи ҳў ҳў набӯд , бали ҳўи лғираҳ буд : ҳўоллаҳи алзии лои илоҳи алои ҳў .
Нукта - ду чшмҳои ҳўи ҷомеъи ду мафҳуми навъи зот ва афъоласт , бинҳмои барзахи лоибғёни аънии алсФот . Чун ба исми зот ки лафз аллоҳаст пайвандади як чашм гардаду нисбату азоФт муртафаъ шавад : қул аллоҳи сами зарраам .
Латифа - ҳақиқати ҳувияти ғайби пўшидҳтр буд аз мафҳуми зоҳиру ботину аввалу охир , ва аз ин ҷиҳати баъд аз ин сифот хатм фармуд ба ҳў , ки : вҳўи бакули шеи алӣам .
Танбеҳ - ончии мафҳуми ин дарвешаст аз ин оят агар навишта шавад зоҳирро зиёдат аз як муҷаллад ояд : қул луи кони албҳри мидоди алклмоти рабии лнФди албҳр қабл ани тнФди калимоти рабӣ .
Ҳақиқат - зоҳиру ботину аввалу охир , чун ҳар як аз ғалабаи зуҳӯр таназзул кард ба феъл , аз зуҳӯру бутун , олами ғайбу шаҳодату дунёу охирати зоҳири гашту ваҷҳи нисбати ин ду исм бо мбдоء , мазҳари сифоти мутақобили гашт , чун : ризоу ғазабу лутфи вқҳру қабзу баст ва аз шоибаҳи таъаллуқ ба феъл , маъбар шуд ба тадбири сифоти ҷамолӣу ҷалолӣ : табораки исми рбки зии алҷлолу алокром . Ва он ваҷҳи дигари аънии зуҳӯр дар феъл тасмия ёфт ба нуру зулмату имону куфру рӯҳу ҷасад : халқи аламуту алҳаёт , вҷъли алзлмоту алнўр .
Ҳақиқат - дар мазҳари куллӣ ки нуқтаи охирин муҳӣти маротиб вуҷӯдаст - он чунонкии туро равшан гардад - ҳар ду ваҷҳи брўФқи нуқтаи аввали муҷтамаъи гашт ки мураккаб буд аз ғояти сФли марказ ва улувва муҳӣти аънии унсури хокӣу рӯҳи изофӣ , ва аз ин сабаби масҷудӣу хилофатро сазовор омад :у илми одами алосмоءи кулҳо ва мо мнъки ани тсҷди лмои хилқати бедӣ .
Хотима - зуҳӯри ин камоли ягонагӣ ӯ буд ки хатми навъ охиринаст . Мақсӯд изҳораст аз онкии иллати ғоӣӣ ба вуҷӯди зеҳнӣ мутақаддимаст ва ба вуҷӯди хориҷии мтأхр ки : нҳни алохрўни алсобқўн .