Бидон ки тани мардумро асл аз хокасту хок ба воситаи адвори афлоку шуъоъи кавокибу имтизоҷу эътидоли аносири сӯрати хокиро бигузорад ва ба сӯрати набот мкўн шавад . Баъд аз он ғизоӣ ҳайвон шаваду онгоҳи ҳайвони ғизоӣ инсон гардад ва шояд ки он наботи худ ғизоӣ инсон шавад . Фии алҷмлаҳи он ғизоро дар муқаддама , қӯти ҷозиба ҷазб кунаду маска нигоҳ дораду ҳозима ҳазм кунаду мумайизаи касифро аз латиф ҷудо кунаду дофиъии касифро аз роҳи амъоء дафъ кунад ва ин ҳолот дар меъда бошад .

Онгоҳи ончӣ латиф бошад аз меъда нақл кунад ба ҷигар ба воситаи қувваи ҷозиба ва дар ҷигари ҳамон қўт​ҳоҳмин феъл кунанд ки дрмъдаҳ карданд . Онгоҳ ҳарчӣ касиф буд ба се қисмат гардад : як қисм ба Зуҳра равад ва сафро шавад . Қисми дигар ба спрзи рўдў савдо гардаду қисми дигар ба масона равад ва бўл шавад . Ва онгоҳ ҳарчӣ латиф бошад ба урӯқ равад хӯн шавад ва дар урӯқи ҳамин қў​тҳои як бори дигари ҳамон ъмл​ҳо кунанду латиф аз касиф ҷудо кунанд .

Ончӣ касиф бошад аз мсом​ҳо берун равад , чун чирки гӯшу фазлаи бинӣу нохн​ҳоу мўиҳои сару бинӣу андому чизе ки ба арақу даллокӣ дар ҳаммом берун равад ва агар чизе бимонад ълт​ҳоу дмл​ҳоу омос​ҳо дар вуҷӯд пайдо шаваду ончӣ латиф бошад ҳар ҷузвӣ ба узвӣ равад ки лоиқ он бошад . Онгоҳи қӯти мусаввара ҳар ҷузвиро ба ранги ҳамон узв кунад ки мувофиқ он бошад ва дар ҳолати тасвири як бори дигари ҳамон қўт​ҳо ки гуфтеми ҳамин ъмл​ҳо кунанду дигарбораи касиф аз латиф ҷудо кунанду ончӣ касиф бошад бадал моитҳлл шаваду ончӣ латиф бошад қӯти муваллидаи онро ба сулб ҷазб кунад то манӣ шавад . Ва онгоҳи манӣ дар вақти муайян ба раҳм мунтақил кунад ва бо нутфаи урат ҷамъ шавад . Онгоҳ чанд рӯз ҳамчунон нутфа бошад . Баъд аз он сӯрати нутфагии бигузорад ва дар сӯрати ълқгии даройаду муддатӣ низ ълқаҳ бошад яъне ҳамчун хӯни баста . Баъд аз он мзғаҳ гардад яъне чун гӯшти хоӣидаҳ ,у рӯзӣ чанд дигар чунон бошад . Онгоҳ дар ваии урӯқу изому пӯсту гӯшти хоӣидаҳу соири аъзоъ зоҳир гардад ва дар чаҳор моҳагии рӯҳи ҳайвонӣ дар ӯ мутасарриф шаваду ғизоӣ ӯ хӯн буд ва аз роҳи ноф ба ӯ расад .

Аммо ибтидои ҳол ки нутфа дар раҳм уфтад ба амри ҳақ дар тарбияти Зуҳал буд ,у моҳи дувум дар тарбияти муштарӣ ,у моҳи сеюм дар тарбияти миррӣху моҳи чаҳорум дар тарбияти офтоби дигари Зуҳра , дигари Уториди пас моҳи ҳафтуми қамар , дигари Зуҳал , дигарбора чун ба муштарӣ расад ки моҳ нуҳум бошад мутаваллид шавад ва шояд ки дар ҳафт моҳагӣ мутаваллид шавад ва бақо ёбад ва бузург шавад , ва дар ҳашт моҳагӣ агар мутаваллид шавад бақои наёбад , ба сабаби онкӣ дар моҳи ҳаштуми бози тарбият ба Зуҳал расаду табиат ӯ сард ва хушкаст ҳамчун табиати мӯат ,у наҳс Акбараст ва дар нуҳуми бештар бақо ёбад ки дар тарбият муштарӣ бошад ки моҳи нуҳуми бози тарбият ба ӯ расаду муштарии гарм ватару саъд Акбарасту мизоҷ ҳаёт дорад ки гарм ва тараст . Ва аз ин тариқ ки баён карда шуд ҳақи таъолӣ дар каломи Маҷиди худ зикри фармӯдаи қавлаи таъолӣ : «у лақади хлқнои алонсони ман сулолаи ман тини сами ҷълноаҳи фии қарори макин сами хлқнои алнтФаҳи ълқаҳи Фхлқнои алълқаҳи алмзғаҳи Фхлқнои алмзғаҳи ъзомои Фксўнои алъзоми лҳмосми аншأноаҳи хлқои охири Фтборки аллоҳи аҳсани алхолқин » .

Акнӯн аз ин тақрир маълум шуд ки асли бадани мардум аз хокаст ва он хок набот шуд ва он наботи ғизои ҳайвону ҳайвони ғизои инсон ва он ғизо нутфа шуду нутфа , ълқаҳу ълқаҳ , мзғаҳ шуд . Онгоҳи урӯқу изом пайдо шуд , онгоҳ мутаваллид шуду баъд аз он бақо ёбад ё наёбад .

Акнӯн бидон эй толиби роҳи ҳақ ки аз чандини ҳазор ҳазор зарраи хок , як зарра беш набот нашавад вози чандини ҳазор ҳазор набот , аз ашҷору асмор , андакии ҷузъ ҳайвон шавад ва аз чандини ҳазор ҳайвон , яке ғизоӣ инсон шавад ва аз чандини ҳазор ҳазор ҷузъи инсон , яке қатра манӣ шаваду азчндини ҳазор ҳазор қатраи манӣ , яке нутфа шавад ва аз чандини ҳазор ҳазор нутқаи яке ба раҳм нақл кунад ва аз чандини ҳазор ҳазор нутфа ба раҳми рафта , яке мутаваллид шавад вози чандини ҳазор ҳазор мавлуд , яке бақо ёбад ва аз чандини ҳазор ҳазор бақо ёфта , яке ислом оварад вози чандини ҳазор мусулмони яке имони орад ва аз чандини ҳазор муъмини яке толиб бошад ва аз чандини ҳазор толиб , яке солик бошад ва аз чандини ҳазор солик , яке восил шаваду мақсӯд аз ҷмлҳмўҷўдоти он як шахс бошаду боқии ҳамаи туфайли вуҷӯд ӯ ,у муҳаққиқон дар ин маънии чунин гФтҳ​онд :

Акнӯн бидон ки чун мбдءро маълум кардӣ маъодро низ маълум бояд кард , ба ҳукми кули шийъи ирҷъи илои асла . Ва чун шахс хоҳад ки ба маъоди худ авд кунад , Маслан мардӣ бошад пер , чун манозили маъодро қатъ кардан оғоз кунад худро пеш аз перӣ донад ки кҳл бӯдаасту пеш аз он ҷавону пеш аз он нўхостаҳу пеш аз он Тифлу пеш аз он дар раҳми модар ҷанин бӯдау пеш аз он мзғаҳу пеш аз он ълқаҳу пеш аз он нутфау пеш аз он ғизои падар ва модар бӯдааст аз ҳайвонӣ ё наботӣу пеш аз он аҷзоӣ аносир бӯдаасту пеш аз он ҷисми мутлақу пеш аз он табиат мутлақ бӯдааст . Ва чун солики бад-ӣн мқом​ҳо раседу биёбони аҷсомро тамомӣ қатъ карду ҳиҷоби зулмонеро рафъ кард , ҳафтод ҳазор ҳиҷоб ки ривояти крдҳ​онд ки Мустафои алайҳи ассалом фармӯдааст ки дар миёни банда ва ҳақ ҳаст аз нуру зулмат , тамомии ҳуҷбро муртафаъ гардонид .

Акнӯн бидон ки бадан аз аносири арбаъа мавҷӯд гашта ба амри ҳақ ва аз чаҳор арқони мухталифи ҷамъи омада ва ин аҷзои биттабъ ҳар ҷузъии доимо ба кули хўдмоилнд ва ба тадриҷ ба тарафи кули худ ми​рўнду далел бар инки аҷзои доим ба кул худ моиланд онаст ки мардуми гуруснаи ми​шўнду гурусна шудан эшон аз онаст ки чун аҷзо ба тарафи кул равон шуданд ва баъзе бирафтанд ҷисм заъиф шуд ва чун он шахс чизе хӯрд бадали моитҳлл ҳосил шуд он заъф намонад ва ҳарчӣ ба таҳлили берун шуда бошад бақадр он аз аносир дар бадан боз ояд , бҷҳти онкии ғизои мардум ё наботӣ хоҳад буд ё ҳайвонӣ ва ҳар ду мураккаб аз аносири арбъҳ​онд . Пас бҳқиқти он аҷзо ки бадани моро бӯдааст дар панҷ солагии таҳлил рафтааст ва ин аҷзо ки дар шаш солагӣаст ҳамаи ғайри он аҷзоаст ки аз батни модар ба зуҳӯри омдҳФ чаро ки ба мрўролоём ба таҳлили рафтау бадали он аз ғизои пайдо шудау мисоли ин чунон бошад ки шахсеи Маслан харгоҳӣ бузанд ки ҳамаи чӯбҳои он сурх бошад ва дар ҳар панҷ рӯз бияёд ва як чӯби сурх аз онҷои беруни бараду чӯбии сифед ба ҷои он наад .

Ба тадриҷи рӯзгор чун назар кунӣ харгоҳ ҳамчунон зада бошад валикини чӯбҳои харгоҳи дигргўн шуда бошад ва дар ин мухтасари ин қадар кофӣаст ва дар мавзеи худ ин мабоҳис хоҳад омад .

Акнӯн бдонкаҳи ин олами моро чун модар меҳрбонаст , Маслан ҳамчунон ки модари фарзандро ми​прўрд ва он ғизоҳо ки Тифли нми​тўонд хӯрдан , худ ми​хўрд то дар бадан ӯ шери ми​шўду лоиқи ғизои Тифли ми​грдду онгоҳи он шерро аз ду пистон ба фарзанди ми​рсонд ; олам низ модар моасту аносири арбаъаро ки мо нми​тўоним хӯрд , ми​прўрд то лоиқи ғизоӣ мо гардад . Баъд аз он аз роҳи набот ё ҳайвон ки ду пистон оламанд ба мо ми​хўронд ва мо бҳқиқти ин замон дар батн модар худем ки оламасту ончии расӯли алайҳи ассалом фармӯдааст ки : « алсъиди ман саъди фии батни ИМАу алшқии шқии фии батни ИМА » , муҳаққиқони ҳамин таъвили крдҳ​онд ки гуфта шуд . Ва ин маънии мувофиқи ин оятаст қавлаи таъолӣ : « ман кони фии ҳзаҳи аъамии Фҳўи фии алохраҳи аъамӣу азли сбило » .

Яъне ҳар ки дар ин олам нобӣно бошад дар он олам низ нобӣно бошаду мурод аз ин нобӣноӣ зоҳир нест ба иттифоқи уламо , бҷҳти онкӣ шояд касе дар ин олами зоҳир аъамӣ бошаду муъмину амал солеҳ кунад дар он олами ҳақи таъолӣ ӯро чшм​ҳои равшан ато кунад . Пас маълум шуд ки ин нобиноӣӣ , нобиноӣии чашм маънӣаст яъне ӣнҷои ҳаркии бҳқиқти худоиро набинад ва нашносад дарони олам низ набинад ва нашносад ва низ ҳазрати Мустафои алайҳи ассаломи фармӯда ки : « комаи тъишўни тмўтўну кмотмўтўни тбъсўну комаи тбъсўни тҳшрўн » . Ва ин маъниро орифони гФтҳ​онд :

Ва ин худ зоҳир ва равшанаст ки нобӣнои модарзодро ҳечкас алоҷ натавонад кард . Пас саодати ҷовдонӣу биноӣии ду ҷаҳонии ӣнҷои ҳосил бояд кард ки ҳануз дар батн модарем , яъне дръолмим , то онгоҳ ки аз ин олам биравем дар шақовату нобиноӣӣ сармадӣ намонем ва ин нобиноӣӣ ба ғайр он нест ки касе худро набинад ва нашносаду ҳақиқати худро надонад ва чун чунин бошад худоиро низ надида ва нашинохта бошаду ҷумлаи пайғамбарони бҷҳти ин маънии омдҳ​онд ва даъват намӯда томрдмро аз ин нобиноӣӣ бино гардонанд ва аз ин ғифлати огоҳи созанд , пеш аз он ки вақт рафтан эшон ояд то нобӣно нараванд ки онгоҳи ҳеҷ муолиҷа суд надораду авлиёъ низ бар ин тариқи мардумро даъвати крдҳ​онду ми​кннд ва ба роҳи худошиносии ми​рўнди вози ин нобиноӣии халоси ми​дҳнд ва дар ин олами халқро худобину хдодони ми​сознд ба воситаи риёзату хлўоту маърифати нафасу амали солеҳ ки : « Фмни кони ирҷўи лқоءи рабаи Флиъмл амалан солҳоу лоишрки бъбодаҳи рабаи аҳдо » .