Малик зода гуфт : шунидам ки дар ҳудӯд озрбиҷон кӯҳӣаст бблнди номӣу анвоъи наботу нўомии машҳур , аҷноси вуҳушу туюр аз фазои ҳавоу арсаи ҳомӯн дар мъотФи доман ӯ хазидау гиребон аз даст ғурем ҳаводиси дркшидаҳ , дар он маротеъу мробъи миёни нозу Наими парварда ва аз муҷовирати ниёзу нокомии рахти иқомати бсоҳти он маншаи хсб ва роҳат оварда , раҳ нишинон шому саҳари баноми мнобти хокаши таблаи ъқоқири гушӯда , ноки даҳони сабоу шимоли ббўии Фўҳоти ҳавояши нофа аз аҳири шикофта , Хизр аз чашмаи ҳайвони чошнии зулоли анҳорши гирифта , Идрӣс аз сояи тӯбои бзлоли ашҷораши орзӯманд шуда .

Магари ҷуфтии Кебек дар он кӯҳсор ошён доштанд яке озодчҳраҳи ном ва яке аиро . Ҳар соли бҳнгоми баҳор ки хӯни раёҳин дар урӯқ замин Биҷӯш омадӣу гӯши офоқ аз замзамаи мурғон дар пардаи ушшоқи бхрўш , уқобӣ бар кӯҳи Қорани мтўтн буд ва бар мурғони он навоҳии подшоҳ , бархестӣу бъзми тнзаҳу тафарруҷи шкоркнон бо кавкабаи ҷавориҳи туюру кўоср ақабон бидон кӯҳ омадӣу бачагони навзодаи ин ду Кебекро дар он миён шикор кардӣ ва эшон ҳамаи солаи бФроқи ҷигари гӯшагони хунини дилу дидау сӯгвор дар кунҷи аҳзони хеш афтода будандӣу либоси атласи млўн чун пилос ғроби бҷомаҳ мотам задагон бадал карда , дроъаҳи хорои мухтатро то доман чок зада , чун зиҳи гиребони тоўси брнги лоҷувардии бароварда , биҷои қаҳқаҳаи нишоту тараб ки дар мизоҷи ғризти эшон мркўз бошад , рӯзу шаби гиряи зору нола зер мекарданд ва мегуфтанд :

Рӯзӣ ҳар ду бтдбири кори хеш бо якдигар бинишастанд ва гуфтанд : моро соли умри баромаду пару бол нишот бишикаст ва ҳар сол ки байза менаҳемро бблўғ парвоз мерасонем , ин уқоби эшонро аз пеши чашми мо барме дорад ва дар имкони мо на ки бҳичгўнаҳи дафъ ӯ андешем , наздикаст ки насли дӯда мо барафканаду хону мони аўмиди мо бадвади дил сиёҳ гирданду аъқоби мо аз захми чнгли ин уқоби бонқтоъи анҷомаду агрчи мо аз вақъи савлат ӯ дар вқоиаҳи тҳрзи ҳолеро масӯн мемонему эзад , таъолӣ , дидаи дилҳои моро бкҳли бедорӣу ҳушёрӣ равшан медорад то аз мғоФзаҳи қаҳр ӯ мутанаббеҳ мебошем , аммо чун қазо нозил шавад чашми ҳзм баста монад ва моро низ асири чанголу ксири шоҳи боли савлат хеш гирданд , аз он тиқз чаҳ фоида ? озодчҳраҳ гуфт : савоб онаст ки азин мақоми махуф бмأмнӣ паноҳем ки моу фарзандони мо аз аворизи амсоли ин ҳодисоти онҷои осӯда тар тавонем зист , чаҳ ҷама овардау андӯхтаи худро дар канори дигарон ниҳодан ки на аз шуъаби аслу фаръи насл ту бошад , корӣ саъбаст

Ва бефарзандон ки умдаи зиндагонӣу самара дарахт амонеанду ҳрмўии эшон ргист ки пайванд бо ҷони гирифта , хуши зистани имкон чигуна пазирад ?

Аиро гуфт : ростаст ин сухани мо дар сФқаҳи ин меҳнату неъмати баҳами мшорким ва дар айни воқеаи якдигари мнғмс ва ҳар ду бики доғи бломбтлӣу лами иърФи мрораҳи алскли алои ман зоқаҳ . Ман ҳаргизи азин андеша ки ту карда , холӣ набӯдаам ва андешҳои рост аз арбоби дониши ҳама бар як нсқ мтўоФқ ояду саҳҳоми авҳоми хирадмандон аз кушоди фикрати ҳама бар як нишонаи исобат мттобъ расад ва гуфтаанд , ақли бкўҳии ҳсини мниъи алмнол пурманфиат монад , ҳар кӯ баталаб манофеи дарав роҳ ҷӯяд , аз як тариқ вусӯл тавонад ёфту қадами мъомлту муошират дар масолики дӯстӣу душманӣу мноҳҷи биму аўмиду мазоҳиби лутфу унф бо оқилон задан ҳамин сифат дорад , чаҳ сарриштаи ризоу схти эшон яке беш нест ва азин ҷиҳати осони бадасти тавон овардан , бхлоФи ҷоҳилон ки дўоъии табъи хлиъи алъзори эшонро зобитӣ набошаду Аннани хавотири фосиду ҳўоҷси парешони эшонро ҳеҷ соҳиби кифояти фурӯ натавонад гирифт .

Локини ниҳоли муҳаббат дар мФорси ватани даст нишон имонаст , қалъ кардан он душвор даст диҳаду бҳкми онки ошиёнаи мо аз миёни мурғони шикорӣу фитнаи ҷӯёни зўории бкнораҳи аўФтодст ва мо дарин гӯша аз мсодмоти таъаррузи эшон рустаем ва аз млотмоти таъаддии осӯда , ҳам ӣнҷои сохтани аўлитр , чаҳ май тарсам ки агар азин турбат нақл кунем , ҳавои ғурбати моро насозад ва аз Масқати алрأси худ давр шавему бтўҳми суди даҳ чиҳил раъси алмоли офият низ зиён кунем ки нақш ангехта тақдири бештар аз онаст ки дар қолаби андохт мо нишинад ва аз муқаддамоти ағрози ҷузи ҳурмон натиҷа намеояд .

Чун қӯтӣ дарят байғӯла ҳаст , бе ғӯлони залол рафтану даъвати хаёли нафас хӯрдану орзӯии номумкину маҳол пухтани нишони хомӣу душман комӣ бошад , ъ , чизе чаҳ талаб кунӣ ки гум карда на , ва чунонк зоҷи алил аз ъқобили иллат онгаҳ нек шавад ва рӯй ббҳӣ наад ки назар аз мштҳёт табъ баргирад ва дар ҳамияти орзӯҳо ҳамияти мардонаи пеши орад . Озодамард ки нисбати муруввати бахуд дуруст кунад , аз нангу банди ин қабзу баст онгаҳ берун ояд ки қадамӣ аз муроди хеши фаротар нааду алҳриаҳи фии рФз алшҳўот бархонад , аммо меҳнати воқеаи фарзандон ки ҳар сол тоза мешавад , яке аз вақойиъ рӯзгор гирем ки ночор бамурдам расад , чаҳ мо ҳамаи арзаи осеби офоту поймоли анвоъи садамоти аўӣиму нуфуси мо манзили ҳаводису маҳали кўорс ӯу ҳргаҳ ки мо гусастан аз алойиқ ва баридан аз ашойиру нақл кардан аз мншأўи муваллид ёд кунем , ранҷи фироқи авлод бар мо саҳл гардад ва чун ҷаҳон бҳўодс обистанаст ва ҳар лаҳза бҳодсаҳ зояд , пиндорем ки зодани бачагони мо ва хӯрдани уқоби яке аз онҳост ки аз он чора нест ва худ ин модари номеҳрбонро то буд , одати чунин буд , ттъми авлодҳоу токли мавлудҳо ва маълумаст ки фарзанд аз мабдаи вилодат то миннатҳои умри ҷузи сабаби ранҷи хотири модар ва падар нест , чаҳ ӯ то дар мартаба туфулиятаст як чашми захм бе муроқибати аҳволу муҳофизат бар дақоиқи таъаҳҳуд ӯ натавон буд ва чун бмнзл булӯғ расед , сарфи ҳиммати ҳамаи бзбти масолеҳ ӯ бошаду тартиби умӯри маош ӯ бар ҳамаи муҳимот роҷҳ донанд ва агар волъёзи биллоҳ ӯро воқеа уфтад , он захмро марҳам ва он заҳрро тирёки худ мумкин нест . Пас аз ӣнҷо метавон донист ки бузургтарин шоғилӣ аз шўоғл дарёфт саодату ҳавлтарин қотеъӣ аз қўотъи роҳ охират эшонанд анмои амўолкму аўлодкми фитна дар баёни ин маънист ки шарҳ дода омад . Агар самъи ҳақиқати шнўФрои ин калимоти диҳӣ ки забон ваҳй бидон нотиқаст , доне ки вуҷӯди фарзандон дар назари ҳикмати ҳамчуи дигари ороишҳои музаввар аз молу матоъи дунё ки ҷумла зевар ориятаст ки бар завоҳири ҳоли одамии зоди баста , ҳеҷ вазнӣ надораду миёни кӯдаки нодони хаёли параст ки болъбтӣ аз чӯби тарошидаи болФу пайванди дили ишқ бозӣ кунаду миёни онки дили худро аз дигари матлӯботи ббқои фарзандону ҷамоли эшон хуррам ва хурсанд гирданд , ҳеҷ фарқӣ наме наад то бад-ӣни сифат аз он иборат мефармоед : анмои алҳиўаҳи алднёи лаъибу лаҳву зинау тафохури бинкму ткосри фии аломўоли волأўлод , ва чунонк он Тифли нои мумайиз то машъуфи он лъбтст , аз дигари одоби нафас боз мемонад , мардро то ҳиммати бакори фарзанду дили машғӯлӣ боҳўол ӯст , бҳичи таҳсилӣ аз асбоби наҷот дар ҳолати ҳаёту мамоти нмирсду ати мутолиаи ҷамоли ҳақоиқ дар корҳо вуқуф бар дақоиқи асрори боқӣу фонии маҳрӯм ва маҳҷӯб мемонад , алмолу албнўни зинаи алҳиўаҳи алднё , худ ишоратии мстأнФст , бдонч муқарар карда омаду албоқӣоти алсолҳот хайр ъанд рбки сариҳи бурҳонӣу сотиъи бёнист бар ончи толибони саодати ҷовдониро ончи захираи амал шояд ки бошад ва дар арзгоҳи явми лои инФъи молу лобнўн дар пеш шояд оварад , чизе дигараст на аълоқи симу зару алойиқи писару духтар , вае фалони ҳаргоҳ ки мо аз азобу ънои суҳбатҳои ноозмудау таҳаммули ҷаври бегонагону ахлоқи носутӯдаи эшону хобу хўрнаҳи бохтёру ҳаракату сукӯн на бқоъдаҳу ҳанҷор ки аз лавозим ғурбатаст , ёди орем , онч дорем , давлатии тамому асбобӣ бнзом донем ва агар ин азми бнФози расонӣ ва бидон мақсад ки рӯй наҳй , барисӣ , тавонад буд ки ҳам аз он назаргоҳи аўмид ки ту дар пеш ниҳода бошӣу ҳамаи айни роҳат чашм дошта , меҳнатии нобиўсони сари барзанаду неъматӣ аз дасти рафтау бпоӣ истинкоф молидааро иваз набинӣ .

Озод чеҳра гуфт : ончи мигўӣии ҳамаи хулосаи хираду мояи донишу ҳосил таҷриба айёмасту ашороти ақлу аҳкоми шаръи мؤкд , локини худро дар хоб зҳўл натавон кард ва аз тўорқи офоту хўорқи одоти рӯзгор ки аз пас пардаи қазои ҳамаи бозӣҳои нодиру нодидаи орад , эмин натавон буд , чаҳ ҳаргизи нозилаи даҳри пеш аз омадани хеш расӯлӣ нафаристад ки аз вақти нузул ӯ бохабар бошӣ .

Ва агар ин уқоби ъёзои биллоҳи рӯзии якеро аз мо ҳар ду дррбоид , онк боқӣ монад , аз бқоءи хеш дар Фўоти дӯстии ҳақи гузор ва мӯнисӣандагусор чаҳ лиззат ёбад ?

Ва чун дар ҳабси хона ваҳдат афтод , ҳазорсолаи инси суҳбати ёрони гузашта бо як соъатаи ваҳшати тнҳоӣӣ чигуна муқобил кунаду пиндории ҳикояти чунин ҳоле гуфт , онк гуфт :

Ва мабод он рӯз ки моро бо сози чунин сӯзӣ бояд сохтан ва навой нолаи фироқ навохтан ва мебояд донист ки ҳрки пушти астзҳор бо қадар диҳаду даст аз талаб боз гирад ё такяи эътимоди ҳама бар талаб занад ва рӯй аз қадар бигардонад , бидон мард макорӣ монад ки бори хари иксў сабк кунаду иксўи сангӣ , ночори пушти боргир риш гардаду бор нобарда бимонад , чаҳ талабу қадарро ҳар ду дар мизони таъдили назиру ъдили якдигар ниҳодаанд ва ҳам танг ва ҳам санги офарӣда , блак ду бародаранд дар тариқи мроФқти чунон дасти дардасти ниҳодау Аннан дар Аннани баста ки ин бе ҳузури он ҳаргиз аз остони адам дар пешгоҳи вуҷӯд қадам наниҳад ва он бе вуҷӯди ин ҳаргиз аз марҳалаи қӯти бмнзли феъли рахт фурӯ нагирад , пас моро пеш аз онки кор аз ҳад тадорук бугзарад ва дар мзиқи изтирор печида шавад , сохтау бсичидаҳ бояд буд рафтанро бмқомгоаҳи дигар , чаҳ ҳангоми байза ниҳодану бача кардан фароз ояд , ночори тадбири маскану ошёну тартиби асбоби аҳтзони эшон бояд кард , ъ , дмси лнФск қабл алиўми мзтҷъо . Аиро гуфт : ҳарчи мигўӣӣ бар қавоид ақл мабнӣаст ва дар мқоъди самъи қабули тақрири он ҷои гири локини толибони дунёу муроди ҷӯёни оҷилро ҳар як дар ақтноси муродоту таҳсили ағрози қонӯнии дигару аслӣ ҷудогонааст баъзеро бахт кашиш кунад ва бе воситаи кӯшиши бмқсўди расонад ва баъзеро то кӯшиш набошад , аз кашиши ҳеҷ кор наёяд ? чунонк бисёр кас аз тсўиФи Касал бе баҳраи монданд , бисёр дар ъсори аҷҷал басар даромаданд ва аз бодияи хунхори амл берун нарафтанд .

Ва моро бо уқоби кўшидну тариқи дафъ ӯ андешидан сўдоӣӣ бошад ки азуи буи хӯн ояд , чаҳ парвози қӯт ӯ аз рӯй нисбат дар авҷи сурайёсту мақоми заъфи мо дар ҳазизи срӣ ва ин алсрии ман алсрё ва гуфтаанд ки ҳрк бо хасмони қавии ҳолу болодаст рӯй бмқоўмт наад , ҳам барадаст ӯ манкӯб ояд ва мисли ин сӯрат бидон мӯрчаи ҳақир бенят задаанд ки чун пари برارد , доъияи антҳозш аз завоёии мтмўраҳи зулмат хеш барангезанд , берун ояд , пиндорад ки бидон пар ки ӯ дорад , парвоз тавон кард , ҳар ҳайвон ки аввал бадв расад , туъма худаш гирданд , азои ?ераади аллоҳи аҳлоки наълаи анбти лҳои ҷиноҳин ,у онч дар таии мкомн ғайб пинҳонасту бмзҳри мкўнот фардо хоҳад омад , имрӯз кас надонад ва ин Осиёи ҷаҳони Фрсоӣ бар сармо ва бар сари ин уқоб ки моро дар уқобин бало кашидаст , аз як мадор мегардаду ҳркрои назарӣ дақиқ бошад , чун дар гардиши ин Асия нигарад , донад ки ӯро низ ҳамчуи мо хирад месояд ва ӯ бехабар ,у даври ин ҷоӣри вҷўри ин зоӣри ҳам бпоёнӣ расад ва шояд буд ки кор ӯ бмқтъи интиҳои анҷомаду мухлиси ҳоли мо азу пайдо ояд .

Озодчҳраҳ гуфт : ин андеша аз тадбири хирадмандони кори дидау хуии рӯзгори озмуда давр нест , локини кафолати вафои умри бнили мақосид ки мекунаду зомини рӯзгор аз ғдри комн ӯ ки мебошад ?

Рой ман онаст ки мо рӯй бммлкт уқоб наҳему онҷои ҳарчи вақт иқтизо кунад , дростимону астнҷоҳи хеш аз ҷиноҳи раҳмат ӯ пеш гирем ки ӯро агрчи хунхор ва халқ шикораст , аммо сифат мулӯк дорад ки бълўи ҳиммату бахшоиш бар зъФоء халқ гароеду афв аз сари камол қудрат фармоеду агрч ӯро аз амсоли мо мадад астзҳорӣ набошад ва ифтихорӣ бимикон мо ниФзоид , онҷо ки дар арзгоҳи бандагони таксири савод ҳашам хоҳад , мо низ ду нуқта бар он ҳавошӣ афтода бошем , бошад ки рӯзии ҳам дар доираи хати бандагӣ роҳ тавонем ёфт ва худро дар ҷумлаи аўсоти эшон иртиботӣ бодед оварад . Аиро гуфт : эй , фалон , дар аҷабам аз ту ки вақте сўоӣби саҳми алғиби фикрати ҳама бар самим ғараз андозӣ ва вақте хўотии хотири баҳри ҷониб пароканда кунӣ .

Моро ин ҳамаи ранҷу меҳнат аз як рӯза мулоқот уқобаст , ту худроу марои бслосли ҷаҳду ҳбоӣли ҷади бадв май кашӣ , ъ , ?шкевии алҷриҳи илои алғрбону алрхм

Локини достони ту дар иртикоби ин хатари бдостони моҳӣу моҳии хор нек мемонад . Озодчҳр гуфт : чун буд он достон ?