Гуфт : овардаанд ки бозаргонӣ буд ки дар ттииби атъимау тартиби ағзияи маболиғат ҳо намӯдӣу бештарини олам барои касби молу таҳсили маноли зер қадам оварда буд ва дар атроф бару баҳр , тиҷоратҳои мрбҳ ва мнҷҳ карда ва сафарҳои шоқ дар арҷои офоқ таҳаммул намӯдау бад-ӣни тариқи ғаниматии вофиру неъматии фахри ба даст овардау ҳамаи ҳиммати хеш ба шаҳвати атъимаи латиф мавқуф карда ва ҷумла наҳиммат хеш ба алтқоми ағзияи назифи мқсўри гардонида ва аз млззоти олам ба мأкўлоти мштҳӣ қаноат карда ва аз матлӯботи дунё ба машрубот ҳнӣ хурсанд шуда . Аз камол шара гуфтӣ : ба ҳамаи аъзо , даҳон шудааст ва аз ифроти шбқ ба ҳамаи аҷзо дандон гашта ва бо ин қӯти табиат , ҳаво дар азоФт бо ӯ касиф будӣу об бо ӯ латиф нанамудӣ . Азин нозуки табъӣ , хурдагирӣ , ъибҷўиӣ , бдхўиӣ , ки аз оби кавсар нафрат гирифтӣ ва аз Наими хулд кроҳит доштӣ . Ба ҳар шаҳрӣ ки даромадӣ , нахуст ба рустаи таббохону хӯрдании пазон тавоф кардӣ . Рӯзӣ бар мураккаби иштиҳо « колҳимони алътшон ӯ колғрсони алсғбон » савор шуда буд ва дар бозор тавоф мекарду назар бар ҳар мақару ммр май афканду хиёри атъима ихтиёр мекард . Дар аснои назар , канизакӣ дид бар тарафи дуконӣ бо либоси покиза , бар дасти тибқии назифу дастории латиф , аз орад медаҳу равғану ангабин , кличаҳи пухта ва аз баҳри харидор бар сари бозори ниҳодау чашми интизори кушода , дар ғояти латофату ниҳояти зарофат ; гуфтӣ қурси офтоб ё доира моҳаст ё рухсори ҳуру чеҳраи ғулмон аз қусӯр май дирафшад ё Зуҳрау муштарӣ нур мебахшад .

Ба чашму дил бозаргон даромаду вақъии азиму маҳаллӣ рафеъ ёфт ва дар табъу қриҳт ӯ ҷой гирифт . Бар вуфӯри бозгашту дастор ба канизак дод ва ба бозор фиристод ва гуфт : фалони мавзе , бад-ӣни ҳайат канизакӣаст , зар бидиҳу қурсҳо бихар ва васият кун то баъди азин қурсҳо ба касе нафурӯшад то муддати мақоми мо ҳар рӯзи қурс май харӣ . Канизак бар муқтазои рои хоҷа ба бозор шудӣу кличаҳҳо бхридӣу муддатии дароз бар он ақтсор кард ки ҷуз кличаҳ намехӯрд . Дар миёни ин аҳвол , рӯзии канизаки кличаҳи фуруши ғоиби гашт . Бозаргон чун бо он таоми إлФи гирифта буду табъу мизоҷаш бар он эътиёд ёфта , ба мФорқти маҳбӯбу анъдоми мأлўФ , мтأсФу млҳўФи гашт . Канизакро фармуд то баравад ва ба астқсоء ҳарчӣ тамомтар , мураббаъу мартаъ ӯ маълум кунад ва чун ҳосил гардад , канизакро ба наздик ӯ оварад . Канизаки бозаргон ба мавсими маъҳуду мъҳд машҳӯд омад ва аз сокинони он ҷойгоҳи тафаҳҳусии балиғу астқсоиӣ тамом кард ва аз маскану марказ канизак бипурседу хона ӯро нишони хост ва чун маълум шуд , ба всоқ ӯ рафт ва ба Лутфӣ ҳар чаҳ шомилтару тавозуъӣ ҳарчӣ комил тар гуфт : хоҷаи ман туро талаб мекунад . Канизак ҷавоб дод ки « марҳабои бку бмрслк » ва бо ӯ ба хона бозаргон омад . Марди бозаргон аз вай пурсед : сабаб чист ки қурси напухтае ва кличаҳ наёвардае ? канизак гуфт : то имрӯзи моро бидон эҳтиёҷӣ буд , акнӯн он эҳтиёҷ бархест ва он зарурат намонад . Бозаргон аз мӯҷиби иллату сабаби ҳоҷат савол кард . Канизак гуфт : моро бар он кор то акнӯн , бўоъсу дўоъӣ май буду имрӯзи он бўоъси мунтафӣ ва он дўоъии зоили гашт . Бозаргон аз кайфияти иллату каммият ҳоҷат пурсед . Гуфт : хоҷаи маро бар пой , иллати саратон буд ва ӯро варамии қавӣу омосии азими падеди омада буд , атиббо фармуданд ки аз орад медаҳу ангабин ҳар рӯзи ъҷинии соз ва бар вай ткмид мекун то Модатҳоро нзҷ медиҳад ва ба тадриҷ таҳлил мекунад . Муддати ду моҳ бар он , ин тллӣ май ниҳодам ва чун барграфтӣ , қадре ораду равған бо он ёр кардамӣу кличаҳи пхтмӣу бФрўхтмӣ . Акнӯн он омос фурӯ нишасту Модат ҳо полуд ва низ бидон ҳоҷатӣ намонад . Бозаргон чун ин калимот бишунид , сафроаши бшўрид ва гуфт : лаънат бар ту бод ва бар он хоҷаи ?уту нафрин бар ман бод ва бар ин саволи нобарҷоӣ ва рост гуфтаанд ки : « талаб алғоиаҳ шавам » . Кошкӣ ҳаргизи турои ндидмӣ ва аз ту кличаҳи нхридмӣ ва аз ғояти кароҳату нафрат , қӣу исҳол бар вай афтоду махориҷи асфал ва аълоаш бикшоду муддатҳо дар ранҷи он иллату меҳнати он билет бимонад ва ҳар чанд мекушед то сӯрати он ҳодиса бар хотираш пӯшида гардад , мумкин набӯд ва ҳар соъат мегуфт :

Ва дарин маънӣ , ҳакимӣ некӯ гуфтааст :

Ин афсона аз баҳр он гуфтам то бар рои анвару хотири ашрафи аъло , муайян ва муқарар гардад ки дар умӯри муъзалу муҳимоти мушкил ба авоили кори эҳтиёт бисёр мебояд кард ва аз хўотму авоқиб , андеша дошт то офтоби яқин аз ҳиҷоби иштибоҳ берун ояду чеҳраи мақсӯд чун рӯзи олами афрӯз рӯй намояд , чаҳ ақволу афъоли занон ба наздики ҳеҷ оқил , муътамад ва муътабар несту макрҳои эшон зиёдат аз онаст ки дар ҳисоб ояду худои таъолӣ бо азимату бузургии хеш , кед занонро азим хондааст . Кмоқол : « ан кед кун азим » ва аз он тҷнбу таҳзир фармӯдаасту амири алмўмнини умри бен улхитоб - разии аллоҳи анҳу - ки бонии дайну қонии хулафои рошидин - разии аллоҳи анҳуам - бӯдааст , мефармоед : « астъизўои биллоҳи ман шарори алнсоءу кўнўои ман хиёри ҳни алии ҳазар . » мегуяд : « паноҳ ҷӯйед ба худои таъолӣ аз бидон занон ва бар ҳазар бошед аз некони эшон » аз баҳри онкии назари шаҳвати эшон чун ба чизе майл кунад , дайну дунё фурӯ гузоранду мақсӯду матлӯб худ бурдоранд ва ба масолеҳи дайну давлат илтифот нанамоянд ва дар лиззат оҷил нигараданд ва аз уқубати оҷл таъаммул накунанд . Кажӣ дар табиат эшон сириштаасту кизбу нифоқу зӯру шиқоқ бо тинати эшон омехта ва агар подшоҳ иҷозат фармоед , аз таълӣфи кизбу макру таснифи ҳиялату ғдри эшон достонӣ бигӯям . Подшоҳ фармуд ки : бигӯӣ