Дастури соиби рои соқиби тадбир ки бо бахти ҷавону рои пер буд , гуфт : чунин овардаанд худовандони таърих ки ба айёми қадим дар шаҳри зоўл , ҷавонӣ буд чун нгорстонӣ . Азин ҷаъди мӯе , самани бӯе , моҳи рӯе , муштарии изорӣ , гули рухсорӣ ки чеҳра ӯ зулфу холи арӯси камолу қад ӯ сарви боғи ҳасану ҷамол буд .

Дар атрофи шаҳр бар тариқи тавоф май гашту масолики туруқи зқоқ ба қадам иштиёқ менавишту нафаси маҳҷӯру қолаби ранҷурро мؤонсту астинос май ҷусту дили хунину ҷони андӯҳгинро таскин медод . Дар аснои он такопуӣ бар дар всоқи моҳрӯ ӣӣ гузар кард . Сарвӣ дид хиромон дар бустон , ба қомати рашки чанор ва ба рухсор , ғайрати гулнор . Зулфаши каманди дилбанду ғамзааш новаки ҷони шикор . Бо сад ҳазор ранг чун навбаҳор ва бо сад ҳазор найранг чун рӯзгор . Ҷамол ӯ ғайрати офтобу чеҳра ӯ рашки моҳтоб . Азин кашида қадӣ , кушодаи хдӣ , лоғари миёнӣ , фарбеҳи сринӣ , ғизоли чашмӣ .

Чун чашми ҷавон бар ҷамол ӯ афтод , ба як назари дил ба бод дод оташ ҳайрат даромаду хона офият бсухт даст ғайрат даромаду хирмани сабр бар бод дод шарорати шавқ дар дилаши забона задан гирифту Модати астбор ба ҳад изтироркашӣдан сохт бо худ гуфт :

Дами сард аз сина бар меовараду ашки гарм аз дида май рехт ва он шаб бо сад ҳазор арқу қалақ ба рӯз оварад ва бо худ мегуфт :

Ва дар ҷавор ӯ перзанӣ буд ки рӯзи умраш ба шоми расида буду субҳи муддаташи тамом бар омадаи азин макорӣ , ғаддорӣ , робиъаи сӯратӣ , зўбъаҳи сиратӣ ки ба талбис , дасти Иблиси фурӯи бастӣ ва ба тарфанд , пои дев дар банд кардӣ . Маъҷун қёдт омехтӣу тъўиз ошиқӣ фурухтӣ . Бомдоди ҷавон ба наздик ӯ рафт ва аз моҷарои худ шамае бо вай бигуфт . ТФсраҳи дил бадв намӯду набзи ишқи пеш ӯ дошт ва гуфт :

Гандаи пери мизоҷ ӯ бидиду алоҷ ӯ маълум кард . Гуфт : ҷуфти ин зан бзозӣаст ба фалони мавзе , фардо ки ашҳби субҳ парвоз кунаду ғроби шом аз наҳифи адам пинҳон шавад , ту онҷои ой ва аз он бзоз тоӣ атласи қӣматӣ ба ҳар баҳо ки гуяд , бихар ва чунин гӯй ки аз барои дӯстӣ май хуррам . Пас ба ман даҳ ва бигӯӣ ки ин ҷома ба дӯсти мо расону узр бисёр тамҳид кун то баъд аз он маро чаҳ фароз ояд то ончии тадбир иқтизо кунаду маслиҳат рӯй намояд , тақдим кунам . Ҷавони рӯзи дигар бар муқтазои рои гандаи перу мушовирату истисвоб ӯ , он азимат ба имзои расонид . Ҷомаи қӣматӣ аз он бзоз бихаред , пас ба ганда пер доду васиятӣ ки дар он боб воҷиб омад , тақдим намӯд ва гуфт : « ин муҳақар ба эшон расону узри тақсир тамҳид кун . » пас ҳар ду бирафтанд . Гандаи пери соъатӣ таваққуф кард . Чандон ки хусрави сайёрагон аз самти рўўс моил шуд , ҷома барграфт ва ба хона бзоз рафт ва бар зан салом кард ва гарм бипурседу таъсӣси қавоиди муҳаббату таъкӣди бунёни маваддат , муҳкам ва мустаҳкам гардонид ва гуфт :

Ва дмдмаҳу афсунӣ бар вай медамид ва дар миёни он , хӯрдании хост . Зан ба такаллуфи он машғӯл шуду замонии таваққуф дар миён омад . Гандаи пери ҷома дар зери болаши ниҳод ва чун хӯрданӣ бихӯрад , берун рафт . Зани бзоз аз макру ғдр ӯ ғофил ва бехабар буд . Шабонгоҳи бзоз чун аз ситад ва дод , ва барграфту ниҳод , фориғ шуд , ба хона боз омад . Чашм ӯ бар тараф болаш афтод , атрофи болаш мутафовит намӯд , нигоҳ кард , ҷомае ки бомдод фурӯхта буд , шабонгоҳ дар хона худ ёфт . Хаёлоти маҳол дар хотираш маҷол ёфту знўни фосида дар ботинаш мутадохил шуду всоўсу ҳўоҷс бар димоғу дилаши муставлеи гашт . Бо худ гуфт : ҷома аз барои хона ман харидааст ва он ҷавони касҳои арӯс ман бӯдааст . Ин таваҳҳумоту тахайюлот бар хотираш май гузашт , чандон ки мардро сафрои бшўриду савдо ғалаба кард . Чӯбӣ барграфту пушту паҳлавии зан дар ҳам шикасту търику тأдибии балиғ биҷой оварад . Зан аз мӯҷиби ин тأдиб бехабар аз хона берун омад ва ба хонаи модар хеш рафт . Рӯзи дигари гандаи пер ба тафаҳҳуси он ба дар сарой бзоз рафт ва чун аз моҷаро эъломӣ ёфт ба наздик зан омад ва ба ваҷҳ муҳаббат гуфт :

Пас пурсед ки мӯҷиби ин мкоўҳту асбоби ин мкошФт чист ? ва ин тъзибу ташдид аз барои кист ? зани бзози забон шикоят бикшод ва аз моҷарои рафта шарҳ дод ва гуфт : эй модар ҳар чанд хотири бргмоштм , ҳеҷ маълум намегардад ки боису доъӣ ӯ дар ин бехештанӣ чаҳ бӯдааст ? ки бе ҷурмии зоҳиру ҷиноятии маълум дар боби ман ин фармуду марои чандини ранҷ ҳо намӯду матолибат ҳо кард ва ман худро муқаддамаи тӯҳматӣу мӯҷиб хиёнатӣ намешиносам ки ин итобу уқобу таҳдиду ташдид воҷиб кунад ва дар хотирам аз ҳар гӯнаи тасаввурот ва таваҳҳумот мегузарад , аммо муҳаққиқ ва мусаҳҳеҳ намешавад . Ганда пер гуфт : ҳар кориро поёнӣ ва ҳар дардиро дармонӣ ҳаст . Ба фалони ҷой ҳакимӣаст доно ва мунаҷҷимӣаст устод ки илм тинҷему маърифати тақвим некӯ донад ва аз макнуноту мазмуноти хотир хабар диҳад . Нодидаи бидонад ва ношунида бархонад . Дар макнуноту мғибот сухан гуяд ва аз сроиру змоир нишон диҳад . Ҳар киро дарин шаҳри воқеае мубҳаму ҳодисае муаззам пеш ояд , ба сафои рои равшан ӯ он уқда бигушоед ва он мушкили муъзал ҳал кунад ва дар ҳубу буғзу ҳалу ақду афсуну нирнҷи яди Байзоу дам масеҳо дорад чунонкӣ ба афсуни моҳӣ аз дарёи براردу мурғ аз ҳавои фурӯди орад ва азин тараоти ммўаҳу музахрафоти музаввари чандон эрод кард ки зан бидон розӣ шуд ки дар вақт баравад ва ӯро бибинад . Ганда пер гуфт : то ман мутолиаи бикунам ва бингарам ки дар хона ҳозираст ё на , таваққуф кун . Пас ба наздик ҷавон рафт ва гуфт : муҳайё бош вусӯли мақсӯд ва равад матлӯбро :

Онгоҳи наздики зан бзоз рафт ва гуфт :

Хез то ба толеъи саъду фоли фархунда ба наздик ҳаким рӯем . Пас бар меодӣ ки ниҳода буд ба хона ҷавон омаданду замонии ғам ва шодӣ гуфтанду бисоти мбостти бгстрднду ҳиҷоби муҷонибат аз миён бардоштанд ва чун соъатии баромад , гандаи пер ба баҳонае аз хона берун омад ва ҳар дуро дар хона ба хилвату селоати бгзошт . Он рӯз ҳар ду то шабонгоҳ ба муоширату мубошират машғӯл буданд ва бо якдигар ба фароғат ва рифоҳат биёсуданду насиби лиззат ва таматтуъ бардоштанду шабонгоҳ ки симурғи машриқ ба нишеман мағриб расед , зан ба хона таҳвил карду ҷавон аз перзани узрҳо хосту каромат ҳо кард ва гуфт : эй модари марои ғариқи анъом ва раҳин икром худ гардонидӣу шароити ашФоқ бар лавозими икром илҳоқ кардӣ ва акнӯн як илтимоси дигар боқӣаст , агар ба иҷобат мақрун гардад , ин миннат , тарози миннатҳои гузашта шавад . Перзан гуфт : ҳоҷат чисту илтимос кадомаст ? ҷавон гуфт : онкии миёни зану шавҳар илтиёмӣ кунӣу ислоҳи зоти албини воҷиби дорӣ , чунонкии мноқшт зоил гардаду мкошФт ботил шавад . Тариқи масолеҳати маъмуру аворизи мнозът мрФўъ гардад . Перзан гуфт : « аътити алқўси борӣҳоу исканати ?илдори бонӣҳо » . Бомдод бар дар дукони бзози ҳозири шӯ ва чун ман биёям , гӯй : ҷома чаҳ кардӣ ва ҳол чист ? рӯзи дигари барин меод ҳар ду ба дукони бзоз ҳозир шуданд . Ҷавон гуфт : эй модар , ҷома ки ба ту додам , расонидӣу дили ман фориғ гардонидӣ ? ганда пер гуфт : ҷома қабул накард ва ба ман боз дод . Ман ҷома бар гирифтам ва ба хонаи хоҷа бзоз рафтам , чун хоҷа ба хона набӯд , ҷомаи ҳамонҷои бгзоштм то баҳои бози расонад . Марди бзоз чун сухан бар он минвол шуниду осори хатое ки рафта буд , бар сафаҳот аҳвол бидид , бар иртикобӣ ки карда буду иқдомӣ ки намӯда , пушаймонӣ зоҳир гардонид ва худро маломат ҳо кард ва гуфт :

Дар вақт , баҳоии ҷома бар санҷид ва бо гандаи пери итоб ҳо кард ва гуфт :

Пас ба хонаи модар зан омад ва аз карда узрҳо хосту зани хешро ба эъзозу икром ба хона оварад ва гуфт :

Ин афсона аз баҳр он гуфтам то рои подшоҳро муқарар гардад ки фунуни макру сунуфи ғдри занон беандозааст ва дар ҳади ҳзр ва ҳаср нагунҷаду оқили равшани рой ба тараоти эшон илтифот нанамояду ғс ва самину муайян ва маин онро вазнӣ наниҳад ва ба мушовирату мФоўзти номуфиди эшон дар ҳеҷ муҳими ҳавзу шурӯи нпиўндд ки авоқиби он вахиму хўотми он змим бошад . Пас бар муқтазои ин муқаддамот аз ақлу шаръу муруввату футувват лоиқ набошад ба тазвиру тмўиаҳ касе ки авсофи зот ӯ нуқсони ақлу хусрон хирад бошад , фарзандиро ки осори рушд аз носиаҳ ӯ лоиҳу мхоили ниҷобату тбошири шаҳомат бар ҷабин ӯ ломҳасту истеъдод ӯ маносиби маликро муайяну истиқлол ӯ мсобти шоҳиро мубин , сиёсат фармоеду макони давлатро аз зинату зеб ӯ холӣ ва отил гирданд . Чаҳ фардо ки шаби шабаҳат аз ҳиҷоби рибт чун рӯзи ҷаҳони афрӯз рӯй бинмоеду офтоби яқин аз пардаи саҳоби ғифлат берун ояду сӯрати ин ҳодисаи шанеъ аз ҷлбоби таъҷил чеҳра бигушоед , надомат нофеъ наёяду ҳасрат ноҷъ набошаду пои талофӣ аз арсаи мурод қосир гардаду дасти тадорук аз идроки матлӯб кӯтоҳ монад ва ақл гуяд : « таркати алрои болурӣ » .

Шоҳ чун ин муқаддамот бишунид ва ин калимот истимоъ кард , мисол дод то шоҳзодаро ба ҳабс баранду сиёсат дар тохир ва таваққуф доштанд . Чун ин хабар ба самъ канизак расед , ҳамаи шаб чун мурғи зинда бар оташ метапид ва чун симоб бар худ меларзид . Хобро видоъ кардау сукӯну оромро талоқ дода , оташи синаи афрӯхтау дида бар осмони дӯхта ва мегуфт :

Ҳамаи шаб чун модари куштагони бедор ва чун падари рафтагон , бехобу қарор . Сар бар болини ҳасрату зҷрти ниҳода , селоат аз ваии давру хобу қарор аз ваии нФўр . Ашк ҳасрат меронад ва ин ғазал мехонд :