Гуфт : ҷовиди боди зоти бузургвори малик дар ҳамешагии таъйиди нусрату тамкини қудрат . Овардаанд ки дар қуруни мозӣа ваамам солФаҳ , мардӣ буд деҳқону мутадаййин . Рӯзии хост ки ҷамоатиро зиёфат созад , чунонкии лоиқи дӯстони мувофиқу рафиқон содиқ бошад ва дар он ҳар такаллуфу тонқ ки расм буд , биҷои орад . Пас канизакро ба талаби шер ба бозор фиристод . Канизак зар бидод ва шер бихареду дуоу аноӣӣ ки шер дар вай буд , саргушода бар сари ниҳод ва рӯй ба хона оварад . Тақдири эзадии чунон иқтизо кард ки лклкии Марӣ дар даҳони гирифта , дар фазои ҳаво бар болой ано бигузашт ва аз даҳони афъӣ , қатрае чанд заҳри ҳалоҳил дар шер афтод ва ҳеҷ кас бар он итилоъ ва вуқуф наёфт . Канизаки шер ба матбах оварад ва аз он грнҷ пухтанд . Чун анвоъи атъимау аснофи ағзияи пеши меҳмонони бурданд ва аз ҳар як тановул карданду навбат ба грнҷ расед , ҳар ки як луқма ба кори барад , бар ҷой сард шуд . Акнӯн дарин кор , ҷинояти кро буду мустаҳаққи тъниФу таклиф ки бошад ?

Яке гуфт : гуноҳи канизакро буд ки шароити эҳтиёт биҷой наёварду шери сари кушода бар сари ниҳод то луоби афъӣ дар вай афтод . Дайгарӣ гуфт : ин ҷинояти лклк иртикоб кардаасту ҳалоки ин ҷамоатро сабаб , ӯ бӯдааст ки афъиро бар самти шери гузаронид то заҳр дар вай чакиду воситаи ҳалоки қавмии гашт . Дайгарӣ гуфт : Модати аФноу асли эъдом , заҳр афъӣаст ки бар амотти ашбоҳу тафриқаи арўоҷи мҷбўл ва матбӯъасту музирату мърти халқ дар ваии мураккаб . Дайгарӣ гуфт : гуноҳ аз соҳиб зиёфатаст ки чошнии нафармуд гирифтану миёни музиру нофеъ фавқ накард . Шоҳзода гуфт : дарин воқеаи ҳеҷ касро ҷурмӣ нест ки тқодир , мухолиф тадобирасту дасти тадоруки офаридагон аз он кӯтоҳ .

Ва ҳаводиси осмонӣу вақойиъи фалакиро баҳонае бас буду таъаллуқӣ кифоят бошад ва худ аз қазоёии осмонии чунин иқтизо кунад ки олами аҷсому эъроз , беҳаводису вақойиъ сӯрат набандад ва бе табдили аҳволу тағйири афъол мумкин нагардаду ҳаводису вақойиъро асбобаст ва он аз ду қисм холӣ набӯд , ё ҷисмонӣаст ё рӯҳонӣ . Ҷисмонӣ онаст ки мадраки ҳавоси зоҳир буду рӯҳонии онкии мадраки ҳавос ботин бошад ва ин ҳар ду қисм ҳодисанду ҳодисро аз муҳаддис чора нест , чунонкии мутаҳаррикро аз муҳаррик то дар вуҷӯд ояду ҳодисро маълул ва мусаббиб хонанду мафъӯл ва маснӯъ гӯйанду вуҷӯди ин ҷумларо илал ва асбобаст , мтслсл ба сабабӣ ки ӯро мусаббиби алосбобу воҷиб алўҷўд хонанд ва он борӣ таъолӣаст ва ҳар гоҳ ки чизеро замона фароз ояд , баҳонае зоҳир гардад ва инҳо баҳонаи ҳалоку фаноӣ эшонаст ки аз ҷумлаи ин асбоб ва ҳаводисанду қазои осмониро ҳеҷ рои равшану зирау ҷавшан , монеъ ва дофеъ набӯд . « азои ҷоءи алқзоءи ъмии албср » .

Ва чун мадади умру муддати ҳаёти мнқзӣ нашуда буду замона ба охир наёмада , асбобӣ зоҳир шуд ки дофеъи ибтоли тану мӯҷиби ибқоӣ ҳаёт шуд то аз гирдоби хатар бар соҳили зафари афтодам ва аз мӯҳлики ихтор ба нҷҳи аўтори расидам ва он аз ҷумлаи шумӯли хирад ва киёсту вуфӯри донишу фароғати подшоҳу рзонти рои соибу Фтнту тадбири соқиби вузарои давлат буд .

Шоҳ чун ин фусӯл ва муқаддамот бишуниду ҷуръати ҷинону ъзўбти баён ӯ бидиду истиқлол ӯ дар дарҷати шарифу ртбти мниФ , мансаби малику давлатро маълум шуд , тбҷҳ ва ибтиҳоҷ намӯду амслаҳу намӯдороту румузу ашорот ӯ писандида дошту бории таъолиро саҷдаи ҳамду шукри гузораду сидқоту салоат ба мустаҳаққони расонид ва ба ифои нзўру навофил қиём карду сандбодро ба либоси ихтисосу ташриф , мушарраф гардониду масоъии ҳамида ӯро ки дар абвоби таълиму талқин шоҳзода намӯда буд , ба анъому икром муқобила карду тақрйву трҳиб арзонӣ дошт ва гуфт : тавзеъи фикру тақсими хотир ки моро аз ҷиҳати ин фарзанд май буд , то ин ғоят ба баракати суҳбату Ямани насиҳати сандбод , он шўоғли зоил ва он ъўоиқи ботили гашту сукӯну фироқ ҳарчӣ зеботар рӯй намӯду фарзанди ман ба васотати иктисоби илму таҳсили ҳикмат , мустақили сарири мамлакату мустаъиди тоҷу давлати гашт .

Сандбод бархесту забон ба дуо ва сано биёрост ва гуфт : ҳарчӣ бандаро дар ҳизи тисиру имкон ҷаҳд гунҷид ва дар въои фикрат буд , ҷумла базл кардаму чизеи мдхри нгрдонидм дар боби таълиму тафҳими шоҳзода ва агар подшоҳ - ки ҳамеша ба коми никхўоаҳи бод - хоҳад ки ин даъвӣ мусаҳҳеҳ гардад ва ин маънӣ муҳаққиқ шавад , мисол диҳад то ҳукамоу фузало аз нукоти илмӣу дақоиқи ҳукмӣ суол кунанд то муайян ва маину ғс ва самин он маълуми рой олӣ гардаду субҳи яқин аз шаби шабаҳат рӯй намояду ҳақ аз ботилу сидқ аз кизб ҷудо гардад ва бар рои ашрафи анвар мусаввир гардад ки ман банда дар маросими хидматкорӣу лавозими ҳақи гузории тақсиру ғифлат ҷоиз надоштааму ончии дарин муддат , саъии ман зойеъу иҷтиҳоди ман номуассир буд , ба ҳукми онкии асбобро авқотаст ки мумкинот ва муҳаддисот бидон манӯт ва марбӯтанду амсоли он ашҷору набот заминаст ки асмору азҳори эшон ба авқоти эътидоли рабиъӣу хриФӣ мутаъаллиқаст . Зимистони айёми ътлт ва авқот фатратаст ва агар касе хоҳад ки дар самими зимистон аз дарахтони баргу шукуфаи беруни орад , ҳар чанд баъзе асбоби мавҷӯд ва мумкинаст , аммо чун авқот дар ҳизи таазуру мақом астҳолтаст , ранҷу машаққат сӯдманд набӯду тасаннӯъу такаллуфи мрбҳ ва мнҷҳ набошаду аҳволи шоҳзодаи ҳамин мизоҷ дошт ки баъзе асбоб дар маҳали имкон ва баъзе дар ҳизи таазуру астҳолт буд . Ба ҳукми ин маъонӣ , идрок инамоне , муяссар ва муҳайё намешуд ва акнӯн чун бақоёии асбобу шароиту лавозим ба авқоти ҷаззам фароҳам омад , ҷамоли мақсӯд ҳар чаҳ зеботару оростатар аз ҳиҷоби талаби чеҳраи кушоду асбоби тъсир ба васоили тисир бадал шуд . « ани маъаи алъсри исро » .

Ва ин ҷумлаи худ баҳона ва нишонаасту умдаи ин абвобу зубдаи ин асбоб , сидқи ҳиммату назари ҳумоюни подшоҳи маймун ройасту фари саодату Ямани иқболро ки душворҳо осон мекунаду номумкинотро дар ҳизи имкону тисир май орад .

Шоҳ чун ин фусӯл истимоъ кард , асари артёҳу ибтиҳоҷ бар носиаҳи маймун ӯ зоҳир шуд . Сандбодро ташрифҳои фахриу халъатҳои вофир ки лоиқи ҳиммату ъотФти чунон подшоҳ бошад , арзонӣ фармуд ва аз шоҳзода пурсед : мисоли он аҳволу кайфияти он бозгуӣ . Дар ибтидои абои хотир ва дар интиҳои ифои илму мӯҷиби авоили авоили номрҷўу мазҳари авоқиби Маҳмӯд чигунааст ? шоҳзода гуфт : бақои боди подшоҳи замину шаҳриёри замонро дар сарсабзӣу нусрату пирӯзӣ . Файзи саодати илоҳии мутавотиру иқболу давлат бар мадориҷи мъолии мутараққӣ , чандон ки иқтизои рои ҷаҳон орой ӯст . Бар рои анвару хотири ашрафи шоҳаншоҳӣ ки мададдиҳанда шуълаи шамъи офтобу фурӯзандаи машъала моҳтобаст , пӯшида намонад ки ҷавонии шуъба Эйаст аз ҷунуну девонагӣу ихтилоли аҳволи ақл дар вай зоҳирасту нуқсони олоту асбоби идрок , пайдоу равшану майли табиату авқоти сбўт ба млоъбу млоҳии зиёдати асбоби тохир дарак амонеаст дар ибтидои ҷавонӣ ва азинҷо гуфтааст :

Ва ин муқаддамотро нтирӣ ва ин воқеаро достонӣаст . Агар рои шоҳаншоҳӣ иҷозат фармоед , тақрир кунам . Шоҳ фармуд : бигӯӣ .