Ғайрати маъшӯқи зинат ошиқасту ғайрати ошиқи перояи маъшӯқ . Агар ғайрат маъшӯқ набошад ошиқи хлиъи алъзори нобӯд ва беқимат ва миқдор шавад ва ба ҳар сӯй равад ва ба ҳар рӯй равад аммо ҳамеша ғайрати маъшӯқ , Аннани мураккаби вуҷӯдаш гирифта бошад ва бар дар боргоҳи мурод маъшӯқ медорад ва чун оташи ишқ гармтар шавад ошиқӣ бе озармтар шавад ғайрати маъшӯқ гиребонаш гирад то домани хўдкомии дркшд ва бе худ шаваду дами дркшд . Ишқ ҳар лаҳза мегуядаш : «гар ҷонат ба кораст бирав дами даракаш . » чун ошиқ бар баҳр бехудӣ гузар кунад ва дар коми наҳанги қаҳр мақар кунад ғайрати маъшӯқ ба шаст қаҳраш баровард ва дар тоби офтоб беМуродӣ бидорад то заҳр қаҳр нанӯшад ва дар ҳалоки худ нкўшд зеро ки ноз ӯро ниёзи ин ба кораст . Ҳосил ба ҳеҷ кораш фурӯ магузорад агар малик шавад ва бар фалак шавад ба қаҳраши фурӯи ораду ҳамӯро бирав гуморд то дамор аз ниҳод ӯ برارد ва дар тоби офтоб ноМуродӣ бидорад ва агар аз вуҷӯдаш гӯй созад ва дар майдон бало андозаду дарҳолаш ба чавгони қаҳр саргардон кунад ва бепоу сараш давон кунад ; мегуядаш :
Андари талаби ёр ҳаме бош чу гӯй
Бепоу сиррӣ хеш тавонад дар таку пўӣ
Кони чиз ки дар парда ваҳдат бошад
Дар бехудӣ эй писари намояд ба ту рӯй
Ин ҳама бо овоза кунад то дар партави нури худаш ниҳон кунад вуҷӯдро бар ӯ аён кунад онгоҳи ғайрат маъшӯқ шавад то ба ҳаддӣ ки ошиқ бихоҳад ки маъшӯқи акси худ дар оина муъоина бинад зеро ки донад ки маъшӯқ бе мисоласт чун худро дид мафтӯн худ гардад ғайрати маъшӯқӣ ӯ инро аз роҳ бардорад :
Дар оинагар ёр назар фармоед
Моро зи балои худ ҳазар фармоед
Тарсам ки чу дид хӯбии ҳазрати худ
Моро з дар хеш сафар фармоед
Ва раво буд ки ғайрат ба васфӣ шавад ки нахоҳад ки сояи маъшӯқ бар замин уфтад чунонкӣ гуфтаанд :
То ман ба миён расӯл ёбам бо ту
Танҳо зи ҳамаи ҷаҳони ман ва танҳо ту
Хуршед нахоҳам ки бар ояд бо ту
Ое бар ман соя набошад бо ту
Ва шояд ки ғайрати ошиқ бар маъшӯқ то ҳаддӣ бирасад ки нахоҳад ки дар ҳасани маъшӯқи чизеи биафзояд ва ин маънӣ ғӯрӣ дорад ҷуз ба завқ фаҳм натавон кард .