Дар бдоити ишқи оромиши ботини ошиқи мудаббири хаёл буд зеро ки сӯрати маъшӯқи бқўти шавқ дар ҳиси муштарак ватан гираду нуқӯши дигарро маҳв кунад чунонкӣ гуфтаанд :
То дид ҳкми ҷону дил ва тан нагирифт
Дар дидаи хаёли дӯст маскан нагирифт
Бигирифт гиребони дилами ишқ касе
Кӯро ғами ҳеҷ дӯст доман нагирифт
Ва ин мутолиа бидида илм натавонад кард зеро ки камол илм онаст ки қӯти хаёли сӯрати аҳкомро аз маводи он ҷудои чунонкии сӯрати масаъла вазъ кунад пас аз нафас ӯ тхрҷӣ кунад вазъии фарзӣ на ақлӣу ҳандасӣ ва ин маънии дарин мақоми хоми намояд балки нотамоми намояд чун камол дар кор ҳосил кунад шубаҳот аз рӯзгори ишқ зоил кунад он сӯрат ки аз қӯти хаёл талаб мегирад дар даруни парда дил раваду пеши ҷамол буи нанамояд пас илмро бадв роҳ намонад зеро ки ончӣ дар қӯти хаёл падедор шавад ҳам дар маҳал ӯ музмаҳил гардад зеро ки вшиколзўоли всриъ алонтқоласт . эй азизи ончӣ дар даруни пардаи дил буд осони осон бадв натавон расед дар вай пиндор ёфт беш аз ёфт буд ончии пирҳрии қудси аллоҳ рӯҳа гуфт ёфт ту аз рӯй мост аммо дарёфт ту на ббозўии мости бад-ӣни маънӣ қарибаст ҳамоно алъҷзи ани дараки алодрок идрок ишоратаст бад-ӣни маънӣ :
Он нақд ки дар хазона дил бошад
Осони осони бадв расӣдан натавон