Бидон эй азиз ки халқи ҷаҳони се қисм омаданд ,у худоӣ - таъолӣ - эҷоди эшон бар се гӯнаи фитрату хилқати офарид . Қисми аввали сӯрату шакл одамӣ доранд аммо аз ҳақиқату маънии одам холӣ бошанду қуръон дар ҳақи ин тайифаи хабари чунин ми​дҳд ки « أўлӣки колأнъоми бали ҳам أзл » . Чаро чнин​онд ? зеро ки « أўлӣки ҳам алғоФлўн » . Азин қавми зикру шарҳ кардани бас муҳим нест , зикри эшон дар қуръон ки кард , аз барои дӯстон кард то дӯстон бидонанд ки бо эшон чаҳ каромат кардааст . Бо Мустафо - алайҳи ассалом - гуфтанд : туро аз баҳри салмону сҳибу балолу ҳилолу солиму Абуҳурираи вонси бен молику Абдуллоҳи масъӯду абӣ каъб фиристодем на аз барои Абулаҳабу Абуҷаҳлу Утбау шебау Абдуллоҳи селлул . ё Муҳамади туро бо эшон чикор ! « зарраами иأклўои витмтъўои вилҳҳми алأмл » . Ва ҷой дигар гуфт : « Фзрҳми ихўзўои вилъбўо ҳатто илоқўои иўмҳми алзии иўъдўн » .

эй Муҳамад бо мудаббирон бигӯ : « қул ё أиҳои алкоФрўн » яъне шакли одами шумороу ҳақиқати одами моро ; дар олам ҳайвонӣ мебошед фориғ ва мо дар олами илоҳӣ безаҳмат . Шумо толиб эшон макун ки ин халъат на аз барои эшон нҳодҳ​онд , насиби эшон идбору ҷаҳлу бахуд бозмондани нҳодҳ​онд « Фإни أързўои Фқли أнзрткми соъиқа » «у إни кзбўки Фқли лии амалии влкми ъмлкми أнтми бриӣўни ммои أъмли вأнои барии ммои тъмлўн » . Ки агрхўости мо будӣ , ҷумла дар фитрат яксон будандӣ ки « валави шоءи аллоҳи лҷмъҳми алии алҳдии Флоткўнни ман алҷоҳлин » ҳамин маънӣ дорад . Ва ҷой дигар гуфт « валави шоءи рбки ломни ман фии алأрзи каллаами ҷмиъои أФأнти ткраҳи аннос ҳатто икўнўои муъминин » . эй Муҳамади рисолати ту эшонро даббоғати натавонади крдкаҳи кимиёгарии иродат , эшонро аз набуввати ту маҳрӯм кардааст . эй Муҳамад « лӣси лаки ман алأмри шийъу лоизолўни мухталифин » ки мутафовити омдҳ​онд дар фитрат чаҳ шояд кард « кзлки хлқҳму темати калимаи рбк » ҳамин маънӣ дорад . Ту эшонро ҳар оина пандӣ медаҳ ки « вأнзри ъширтки алأқрбин » ки агар панди диҳии эшонро ; ва агар надиҳӣ ки аҳлят наёбанд ,у аҳли имон ва ҳақиқат нашаванд ки « сўоءи алайҳими أأнзртҳми أми лами тнзрҳми лоиؤмнўн » . Зеро ки прдҳ​оӣ аз ғифлату ҷаҳл бар дидаи дили эшон Фрўҳштаҳаст ; чаҳ бенанд ки « вҷълнои алии қлўбҳми أкнаҳи أни иФқҳўаҳ » !

Ва ҷой дигар гуфт : « вإзои қрأти алқуръони ҷълнои бинку байни аллазӣнаи лоиؤмнўни болохраҳи ҳҷобои мстўро » . Ин ҳиҷоби доне ки чаҳ бошад ? ҳиҷоб баъдаст аз қурбат ки « أўлӣки инодўни ман макони баъӣд » худ ҳамин гувоҳӣ медиҳад .

Қисми дувуми ҳам сӯрату шакл одам доранд , ва ҳам бҳқиқт аз одами омдҳ​онду ҳақиқат одам доранд . « влқди крмно банӣ одами вҳмлноҳми фии албру албҳру рзқноҳми ман алтиботу Фзлноҳми алии касӣри ммни хлқнои тФзило » ; тафзилӣ ки доранд на аз ҷиҳати зар ва сим доранд балки аз ҷиҳат маънӣ доранд ки гавҳари ҳақиқати эшон дрқимт худ наёяд . Чунонкии одамро музайян карданд брўҳи қудсӣ ки « внФхти фӣаи ман рӯҳӣ » ки масҷуд млоикаҳ омад , ҷон ҳар яке аз рӯҳи қудсӣ мамлу карданд ки « вأидноаҳи брўҳи алқудс » .

Ин тайифаи аввал дар дунёи худ дар дӯзах буданд ки « клобли рони алии қлўбҳми моконўои иксбўн . Куллан إнҳми ани рбҳми иўмӣзи лмҳҷўбўн » . Имрӯз дар ҳиҷоб маърифат бошанду фардои бҳсрт аз руяту мушоҳидаи худо маҳрӯм бошанд .

Аммо тайифаи дувуми имрӯз бо ҳақиқат ва маърифат бошанд , ва дар қиёмат бо руят ва васлат бошанд , ва дар ҳар ду ҷаҳон дар биҳишт бошанд ки « إни алأброри лФии Наиму إни алФҷори лФии ҷҳим » . Мқъдўмқоми ин тайифа , алӣин бошад ки « куллан إни китоби алأброри лФии алӣину моأдроки мо ълиўн . Китоби марқӯми ишҳдаҳи алмқрбўн » . Бқрбту маърифати рифъат ва улувва ёбанд . « إни ллаҳи ъбодои хлқҳми лмноФъи аннос » ин гуруҳ бошанду хоссагон ҳазрат бошанд . Мақом шафоат доранд « влоишФъўни إлолмни артзӣ » . Халқ аз вуҷӯди эшон бисёре манфиати дунявӣ ва ухравӣ биёбанд ва баргиранд .

Аммо қисми сеюм тоиФҳ​оӣ бошанд ки блбдин расида бошанду ҳақиқат яқин чашида ва дар ҳимояти ғайрат илоҳӣ бошанд ки « أўлёӣии таҳти қбоӣии лоиърФҳм ғайриӣ » . Ва бтмомӣ аз ин тоӣФаҳи ҳадис кардани ммкннбўд зеро ки худ иборат аз он қосир ояд ,у аФҳоми халқи онро эҳтимол накунад ,у ҷуз дар прдҳ​оӣ ва рамзӣ натавон гуфт :у насиби халқ аз маърифати ин тайифаи ҷузи ташбеҳӣ ва тамсилӣ набошад «у моитбъи أксрҳми إлои знои إни алзни лоиғнии ман алҳақ шиӣо » . Дариғо мо худ ҳама дар ташбеҳ гирифторему мушаббаҳии ролънти ми​кним ки « Фстзкрўни мо أқўли лакаму аФўзи أмрии إлии аллоҳи إни аллоҳи басири болъбод » . Шмҳ​оӣ дар қуръони зикри ин тайифа чунин карданд ки « риҷоли сдқўои моъоҳдўоллаҳи алайҳ » ; ва аз он аҳди чҳбёни тавон кардан ва чаҳ нишони тавон додан ? ва агар гуфта шавад ки фаҳм кунад ! ҷое дигар фармуд « إни фии ихтилофи аллилу алнҳори лоёти лоўлии алолбоб » . Аз ҳамаи чизҳо шарҳи тавон кардан то блб расанд чун блби расиданд чаҳ шояд гуфт ? ва аз лаби ҷуз хосиятӣ натавон намӯду брмз бо Мустафо - алайҳи ассалом - ин хитоб фармуд ки « саломи алии оли ёсин » .

Бародар Сайид бошанду наът « лўлоки лмои хилқати алкўнин » доранд . Агар вуҷӯд ӯ бо ин тайифа набӯдӣ , мавҷӯдоту махлуқоти худ мутасаввир ва мтбин нашудӣ « қул إни кантами тҳбўни аллоҳи Фإтбъўнии иҳббкми аллоҳ » . « литнии лақяти إхўонӣ » ин гуруҳ бошанд .

« أрнои алأшёءи кмоҳӣ » аз ин ҷамоати пои кафш дар миён дорад . Мустафо - алайҳи ассалом - аз ин тайифаи хабар чунин дод « إни лллаҳи ъбодои қлўбҳми أнўри ман алшмси вФълҳми феъли алонбёءи ваҳми ъндоллаҳи бмнзлаҳи алшҳдоء » . Гуфт : дили эшон аз офтоб мунаввартар бошад чаҳ ҷой офтоб бошад ; аммо мисолӣу ташбеҳӣ ки ми​нмоиди нури дилӣ дар он олам , офтобии намояд ;у офтоби дунёро нисбат бо офтоби дил ҳамчунон буд ки нури чароғ дар ҷанби офтоби дунёу феъли эшон феъл анбиё бошад ва пайғамбар набошанд ; аммо каромот доранд ки муносиб мӯъҷизот бошаду дараҷа шаҳидон доранд ва шаҳид набошанд . Шаҳидро мақоми ин буд ки « бал أҳёء ъанд рбҳм » бошад .

Ин ҷамоати як лаҳза аз ҳузуру мшоҳдт холӣ набошанд . Магари ин ҳадиси дигари ншнидҳ​оӣ ки гуфт : « إнии лأърФи أқўомои ҳам бмнзлтии ъндоллаҳ , моҳами бأнбёءи влои шуҳадоъи иғбтҳми алأнбёءу алшҳдоءи <лмконтҳм>и ъндоллаҳи ваҳми алмтҳобўни брўҳи аллоҳ » гуфт : ҷамоатӣ аз уммати ман маро маълум карданд , манзалати эшон бензади худоӣ - таъолӣ - ҳамчун манзалат ман бошад . Пайғамбарон ва шаҳидон набошанд балки анбиёу шуҳадоро ғбтту орзӯии мақому манзалат эшон бошад , ва аз баҳри худо бо якдигар дӯстӣ кунанд .

Дариғо агар манзалату мақоми Мустафои туоне донистани онгоҳ мумкин бошад ки манзалати ин тайифаро дарёбӣ ,у куҷои ҳаргизи туоне дарёфтан ! ӣнҷои туро дар хотир ояд ки магари вилояти авлиёи ъоли​тру беҳтар аз набувватаст . эй азиз дар он ҳазрат , дараҷаи рисолат дигарасту манқибати қурбати вилояти дигар .

Аммо рисолатро се хосиятаст : яке онкии брчизӣ қодир бошад ки дайгарӣ набошад чун шқи қамару аҳёءи мўтӣу об аз ангуштони бадар омадан ва бҳоем бо эшон бнтқ даромадан ,у мӯъҷизот бисёр ки хўондҳ​оӣ . Хосият дувум онаст ки аҳволи охирати ҷумла ӯро бтриқи мшоҳдту мъоинт маълум бошад чунонкии биҳишту дӯзаху сироту мизону азоби гӯру савлати млоикаҳу ҷамъияти арвоҳ . Хосият сеюм онаст ки ҳарчӣ умуми оламёнро мабзуласт дар хоб аз идроки олами ғайб , аммо сариҳ ва аммо дар хаёл , ӯро дар бедории он идрок ва донистан ҳосил бошад . Ин ҳар се хосияти анбёءу русул - алайҳими алслўаҳу ассалом -аст .

Авлиёро ин се хосият ки каромот хонанду футуҳу воқеа , аввали ҳолат эшонаст ; ва агар валеу соҳиби сулӯки дарин се хосият мутаваққиф шавад ва сокин монад , бим он бошад ки аз қурбат биафтаду ҳиҷоби роҳ ӯ шавад . Бояд ки вале аз ин хосиятҳо даргузарад ва аз қурбат то рисолат чандонаст ки аз арши таассурӣ .

Дариғо иброҳӣму Мӯсо аз русулу аўлўо алъзм буданд ; яке чаро гуфт : « إҷъли лии лисони сидқи фии алохрин » ? ва он дигар гуфт : « аллоҳами аҷълнии ман أмаҳи Муҳамад » ? магар ки аз он бузурги ншнидҳ​оӣ ки гуфт : расӯлон дар зери сояи арши бор худо бошанд ,у хоссагони уммати Муҳамад дар зери сояи лутфу қурбату мушоҳида худо бошанд зеро ки мақоми одам биҳишт омаду мақоми Идрӣс ҳамчунону мақоми Мӯсои кӯҳи тавру мақоми исои чаҳоруми осмон ; аммо мақому ватани тайифаи хавос « фии мақъад сидқ ъанд млики муқтадир » омад .

Маълум шуд ки он бузург чаҳ гуфт , яъне анбёءу расӯлони беруни парда илоҳят бошанд ,у гадоёни уммати Муҳамади дарун прдҳсмдит бошанд . Дариғо магар ки Фзили ъёз аз ин ҷо ҷанбед ки гуфт : « мо ман набии алои вела назири фии уммата » гуфт ҳеҷ пайғомбар набошад ки чун худӣу назирии ҳам дар қавм хеш надорад . Ин назири пайғамбар дар рисолат , маҳоласт ; аммо агар ӯро рисолат бошад яке аз уммат ӯро вилоят бошад ва агар ӯро ъломот мшоФҳаҳ бошад ӯро Иморот мухотабат бошад ва агар ӯро расӯли Ҷабраил - алайҳи ассалом - бошад вайро бик « ҷазбаи ман ҷазбот алҳақ тавозии амали алсқлин » бошад . Бигузоради силсилаи девонагони мҷнбон « дъи алшриъаҳи влотҳрки слосли алмҷонин » .

эй азизи гӯши дор ки « сами أўрснои алкитоби аллазӣнаи астФинои ман ъбоднои Фмнҳми золими лнФсаҳи вмнҳми собиқи болхироти бозни аллоҳ » ин се гуруҳ ки баён кардам аз одамиён , дарин ояти бҷмъ баён кардааст . Онро ки на куфр дорад ва на ислом ӯро золим хонд ки ҳамагии ҳиммат ӯ ҷзднё набошад ,у маъбудови ҳавоӣ ӯ бошад ки « أФрأити ман атхзи إлҳаҳи ҳавоа »у маъбуд ӯ дунё ва вуҷӯд ӯст , ва ӯ ми​пндорд ки банда худост ; ӯ муҳибони худро бахуд мехонд ки « валлоҳи идъўи إлии доруссалом » ; ва ин мудаббири золим дар таманнои онкии маро низ мехонд ва бар таманно такя задау худо бо эшон бзбон ҳол мегуяд :

« вмнҳми муқтасид » кофарро муқтасид мехонд . Дариғо ки чаҳ фаҳми хоҳӣ кардан ! куфри миёнаи мартабат убудийятасту аўст тариқ ҳолатаст ,у охири ҳидоят ҷуз насафӣ нест бозоФт бо залолату залолат ҳамчунин нисбат дорад бо ҳидоят « изли ман ишоءи виҳдии ман ишоء » . Шайхи мо як рӯз намоз мекарду буқат ният гуфт : кофар шудаму зуннор бар худ бастам . « аллоҳи Акбар » чун аз намоз фориғ шуд гуфт : эй Муҳамади ту ҳануз бамӣонаи убудийяти нрсидҳ​оӣу бпрдаҳи он нури сиёҳ ки пардаи дор « Фбъзтки лأғўинҳми أҷмъин » турои роҳи ндодҳ​онд ; бош то диҳандат :

Аз куфри нми​донм ки чаҳ фаҳми ми​кнӣ ! куфрҳо бисёраст зеро ки манзилҳои солик бисёраст . Куфру имон ҳар соъати равандаро шарт ва лозим бошад , чунонкии солик хабарӣ дорад ва ҳануз худро чизе бошад , аз дасти роҳи зан « влأзлнҳм » халоси наёбад ; чун халос ёфт бсдраҳ алмнтҳӣ расад , ӯро дар он роҳи додҳ​онд ; аммо чун аз интиҳоу ибтидоу вуҷӯду адаму амр ва наҳй ва осмонҳо ва заминҳоу аршу фарши вҷмлаҳи мавҷӯдот вопас гузошт , вози банд расӣдан ва норасӣдан худ бархест ва аз таваққуъ дидан ва нодидан пок шуд , аз ҳамаи офатҳо ва балоҳо раст . Ҳеҷ балои сахттар аз вуҷӯди ту дар ин роҳ нест , ва ҳеҷ заҳрии қотилтар дар ин роҳ аз таманноӣ мурӣдон нест . Аз сари ҳама бар бояд хост :

эй азиз агар тмом​тр аз ин хоҳӣ ки гуфтам , аз ин се тайифаи баёну шарҳи хоҳӣ , гӯши дор ва аз Мустафо - алайҳи ассалом - бишинав « анноси алии салосаи أқсом : қисми ишбҳўни албҳоӣм ,у қисми ишбҳўни алмлоӣкаҳ ,у қисми ишбҳўни алонбёء » . Гуфт : банӣ одами се қисми шдҳ​онд : баъзе монанд бҳоем бошанд , ҳамаи ҳиммати эшон аклу шурб буду хобу осоиш , « аўлӣкколأнъоми бали ҳам أзл » ин гуруҳ бошанд ; ва баъзе монанди Фриштгон бошанд , ҳиммати эшон тасбеҳу тҳлилу намоз ва рӯза бошад , Фриштаҳ сафатон бошанд ; ва баъзе монанди пайғомбарону шабаҳи расӯлон , ҳиммати эшон ишқи вмҳбту шавқу ризо ва таслим бошад . Зиҳии ҳадиси ҷомеъи монеъ .

Гуруҳи сеюмро касе шиносад ки ин ҷумларо дида бошад , ва бар ҳама гузар карда ! ту худ ҳануз як мақомро ндидҳ​оӣ , ин ҳама чигуна фаҳми туоне кардан ? ! чун аноят азалӣ хоҳад ки марди соликро бмъроҷи қалб дар кори орад , шуъоъӣ аз оташи ишқ « нороллаҳи алмўқдаҳи алтии ттлъи алии алأФӣдаҳ » шълҳ​оӣ бузанд , шуъоъӣ бар мард солик ояд мардро аз пӯсти башарияту олами одамияти бадари орад . Дарин ҳолат , соликро маълум шавад ки : « кули нафаси зоиқаи аламут » чаҳ бошад ва дар ин мӯат роҳ мекунад , « кули ман алайҳои ?фон » рӯй намояд то баҷое расад ки « явми тбдли аларзи ғайри алأрз » бозгзорд . То бсрҳд фано расад , роҳати мамотро биравӣ арза кунанд ва онро қатъ кунаду бзбҳ беихтиёрӣ аз халқи ҷумлаи бабрад ки « ман أроди أни инзр ило мет имшии алии ваҷҳи аларзи Флинзри илои ибни абии қҳоФаҳ » : ин воқеа садиқ бошад ки ҳарчӣ аз вай бо дунё буд мурда буд ва ҳарчӣ аз худо буд бидон зинда бошад . « ман моти Фқди қомати қиёмата » ин буд . Онгоҳи аҳволи қиёмат бар вай арз диҳанд .

Пас бдоити тавҳид , мардро пайдо гардад . Мардро аз доираи ин қавми бадари орад ки « вмни анноси ман иқўли омнои биллоҳу болиўми алохр ва мо ҳам бмؤмнин » . Номаш дар ҷаридаи онҳо сабт кунанд ки « вболохраҳи ҳам иўқнўн » зеро ки аз « иؤмнўни болғиб » дар гузашта бошаду бъолми яқин дар мушоҳидот бошад ,у имон дар ғайб ва ҳиҷрон бошад . Аз ӣнҷои туро маълум шавад ки чаро бо Мустафо хитоб карданд ки « мо канти тдрии мо алкитоби влоолоимон » ӯро бокроаҳи бъолми китоб ва имон овараданд аз баҳри интифоъи халқу раҳмати эшон ,у халқ қабул кард зеро ки сифат раҳмонят дошт ки « вмои أрслноки алои раҳмаи ллъолмин » ин маънии майдон ки ӯ худро бо китоб « въндаҳи أми алкитоб » доду имону исломро бахуд роҳ дод насиби ҷаҳонёнро вагарна ӯ аз куҷоу ғайбат аз он ҳузур аз куҷоу рисолату китоб аз куҷо ? !

Дариғо ки солик дар олами яқини худро маҳв бинад ,у худоро моҳӣ бинад . « имҳўоллаҳи мо ишоء » бо пас пушт гузошта бошад ва « исбт » исбот карда бошад ; бақоро мақоми ваии созанду онгоҳи аҳли исботроу аҳли маҳви ҳақиқатро бар дида ӯ арз диҳанд . Марди ӣнҷо исботӣ бошад на маҳвӣ ,у аҳли маҳвро бопас пушт гузошта бошад .

Аммо дарин ҳамаи мақомоту дараҷот номутаноҳӣ бошад то худ ҳар касе дар кадоми дараҷа фурӯд ояд : «у мотдрии нафаси бأии أрзи тмўт » баёни ин ми​кнд . Дариғо ки чаҳ хавф дорад ин оят бо худ ? агар хоҳӣ аз Мустафо - алайҳи ассалом - бишинав ки гуфт : « إни қалби ибни одами аўдиаҳ , фии кули воади шуъбаи Фмни атбъи қалбаи алшъби лами иболи аллоҳи фии أии воади أҳлкаҳ » гуфт : дар дил банӣ одами водӣҳои фаровон ва азимаст , ва ҳар ки мтобъи он водӣҳо ва мағорҳо шуд бими он буд ки ҳалок шаваду ҷой дигар гуфт « мисли алқлби кришаҳи бأрзи Флоаҳи тақаллубҳо алрёҳ » ; боди раҳмати ишқи лоязолии дилро дар вилоятҳои худ мигрдонд то ҷое сокин шавад ва сукӯн ёбаду қалб , худ мутаққаллибаст яъне гардандааст аз гардидани ноистд . эй азиз « أмои إзоأроди аллоҳи қабзи рӯҳи абди борзи ҷаъли ?лаи фӣҳо ҳоҷа » чун хоҳанд ки дар вилоятии ниёзи дили соликро онҷо мутаваққиф гардонанду қабзи рӯҳ ӯ кунанд , дар он мақом ӯро муҳтоҷу муштоқи он замин ва мақом гардонанд то сар бидон мақоми фурӯди орад ва бидон қонеъ шавад .

Дар олами фанои ҳамаи соликони ҳам тариқ ва ҳам роҳанд ки « кули ман алайҳои ?фон » ; аммо то худ бъолми бақо кро расонанд ? ва то ки худро бозёбад ва то худ ҳаркасии куҷо фурӯд ояд ? « вибқии ваҷҳи рбк » ҳамин маънӣ дорад . « вмои мнои إлолаҳи мақоми маълум » узри ҳамаи соликон бхўостаҳасту ниҳоят ҳар яке падед карда . эй азиз аз арз чаҳ фаҳми ми​кнӣ ? « إни алأрзи ллаҳи иўрсҳои ман ишоءи ман ибод » ин замин хок набошад ки замини хок фано дорад , холиқроу боқиро нишоед ; замини биҳишту замин дил мехоҳад . Фардо ки бад-ӣни мақоми рисӣ бар ту лозим шавад гуфтан : «у қолўоолҳмдллаҳи алзии сдқнои ваъдаи вأўрснои аларзи нтбўأи ман алҷнаҳи ҳайси ншоءи Фнъми أҷри алъомлин » . Ва ҷое дигари баёни ми​кнд : « влқди ктбнои Фёлзбўри ман баъди аззикри إни алأрзи ирсҳои ибодии алсолҳўн » .

Чун замини фаноу қолаби базмин бақоу дил мубаддил шавад мардро баҷоеи расонад ки ършмҷидро дар зрҳ​оӣ бинад ва дар ҳар зрҳ​ои арш Маҷид бинад . Аз он бузурги ншнидҳ​оӣ ки гуфт : дар ҳар зрҳ​ои сесад ва шаст ҳикмати худо офарӣдааст ; аммо ман ми​гўим ки дар ҳрзрҳ​ои садҳазори ҳикмати номутаноҳӣ таъбияаст , ва ин зарра дар мавҷӯдот нагунҷаду ҷумлаи мавҷӯдоти нисбат бо ин зарра , зрҳ​ои намояд ; « вإни ман шийъи إлои исбҳи бҳмдаҳ » ҳамин маънӣ дорад . Дариғо ки марди мунтаҳӣ дар ҳар зрҳ​ои ҳафт осмон ва ҳафт замин бинад . Зиҳии зрҳ​оӣ ки оинаи кули мавҷӯдоту махлуқоти омада , чун дар зарра мавҷӯдот бибинад , надонам ки аз мавҷӯдот чаҳ бинад « снриҳми оётнои фии алоФоқу фии أнФсҳм » . « монзрти фии шийъи алои врأити аллоҳи фӣа » ҳамин маънӣ дорад ки ҳамаи чизи оинаи муъоина ӯ шавад , ва аз ҳамаи чизи фоида ва маърифат ёбад . « исбҳи ллаҳи моФии алсмўот ва мо фии аларз » ин ҳамаи баён ки гуфта шуд бкрдаҳаст .