эй ъзизоини ҳадисро гӯши дор ки Мустафо - алайҳи ассалом - гуфт : « ман ишқи въФи сами ктми Фмоти моти шҳидо » . Ҳарки ошиқ шаваду онгоҳи ишқ пинҳон дорад ва бар ишқи бимирад шаҳид бошад . Андари ин тамҳиди олами ишқро хоҳем густаронед ҳарчанд ки ми‬кўшм ки аз ишқи даргузарам , ишқи марои шефта ва саргардон медорад ; ва бо ин ҳама ӯ ғолиб мешавад ва ман мағлуб . Бо ишқ кӣ тавонам кушед ? !

Дариғо ишқи фарз роҳаст ҳамаи касро . Дариғо агар ишқи холиқи надории бории ишқи махлуқ муҳайё кун то қадари ин калимоти туро ҳосил шавад . Дариғо аз ишқ чаҳ тавон гуфт ! ва аз ишқ чаҳ нишон шояд дод , ва чаҳ иборат тавон кард ! дар ишқи қадам ниҳодан касеро мусаллам шавад ки бо худ набошаду тарки худ бикунад ва худро эсор ишқ кунад . Ишқи отшост ҳарҷо ки бошад ҷуз ӯ рахт дайгарӣ наниҳад . Ҳарҷо ки расад сӯзад ,у брнг худ гирданд .

эй азизи бхдо расӣдан фарзаст ,у лобуд ҳарчӣ бавоситаи он бхдо расанд , фарз бошад бнздики толибон . Ишқи бандаро бхдои расонад , пас ишқ аз баҳри ин маънии фарз роҳ омад . эй азизи маҷнӯни сифатӣ бояд ки аз номи Лайлии шунидани ҷони тавон бохтан , фориғро аз ишқи Лайлӣ чаҳ бок ва чаҳ хабар !у онкии ошиқ Лайлӣ набошад ончии фарзи роҳи маҷнӯн буд , ӯро фарз набӯд . Ҳамаи касро он дида набошад ки ҷамол Лайлӣ бинаду ошиқ Лайлӣ шавад ; то он дида ёбад ки ошиқ Лайлӣ шавад ки ин ишқи худ зарурат бошад . Кори он ишқ дорад ки чун номи Лайлии шунӯд , гирифтори ишқ Лайлӣ шавад . Бмҷрди исми ишқи ошиқ шудани кории турфа ва ӯъҷуба бошад :

Кор толиб онаст ки дар худ ҷузи ишқи нтлбд . Вуҷӯди ошиқ аз ишқаст ; беишқ чигуна зиндагонӣ кунад ? ! ҳаёт аз ишқи мшиноси вммот беишқ меёб :

Савдои ишқ аз зиракии ҷаҳони беҳтари арзад ,у девонагии ишқ бар ҳамаи ақлҳо афзӯн ояд . Ҳар ки ишқ надорад , маҷнӯн ва беҳосиласт . Ҳарки ошиқ нест худбин ва пуркин бошаду худрой буд ; ошиқӣ бехудӣ ва бероҳӣ бошад . Дариғо ҳамаи ҷаҳону ҷаҳонён кошкӣ ошиқ будандӣ то ҳамаи зинда ва бо дард будандӣ !

эй азизи прўонҳқўт аз ишқ оташ хӯрд беоташ қарор надорад ва дар оташ вуҷӯд надорад то онгоҳ ки оташи ишқ ӯро чунон гирданд ки ҳамаи ҷаҳон оташ бинад ; чун ботш расад , худро бар миён занад . Худ надонад фарқӣ кардани миёни оташу ғайри оташ , чаро ? зеро ки ишқ , ҳамаи худ оташаст :

Чун парвонаи худро бар миён занад , сӯхта шавад ; ҳама нор шавад . Аз худ чаҳ хабар дорад ! ва то бо худ буд , дар худ буд ; ишқ медиду ишқ қӯтӣ дорад ки чун ишқ сироят кунад бмъшўқ , маъшӯқи ҳамагии ошиқро бахуд кашад ва бихӯрад . Оташи ишқи парвонаро қӯт медиҳаду ӯрои ми‬прўронд то парвонаи пиндорад ки оташ , ошиқ парвонааст ; маъшӯқи шамъ ҳамчунон бо тартиб ва қӯт бошад бад-ӣни тамаъи худро бар миён занад , оташи шамъ ки маъшӯқ бошад боваии бсўхтни даройад то ҳамаи шамъ , оташ бошад : на ишқ ва на парвона . Ва парвона бетоқату қӯт ин мегуяд :

Бдоитъшқи бкмол , ошиқро он бошад ки маъшӯқро фаромӯш кунад ки ошиқро ҳисоб бо ишқаст , бо маъшӯқ чаҳ ҳисоб дорад ? мақсӯди вай ишқасту ҳаёти вай аз ишқ бошад , ва беишқ ӯро марг бошад . Дар ин ҳолтўқт бошад ки худро низ фаромӯш кунад ки ошиқ вақт бошад ки аз ишқи чандон ғуссау дард ва ҳасрат бинад ки на дар банд висол бошад , ва на ғам ҳиҷрон хӯрд зеро ки на азўсол ӯро шодӣ ояд вена аз фироқ ӯро ранҷу ғами намояд . Ҳамаи худро бъшқ дода бошад .

эй азиз надонам ки ишқ холиқ гӯям ва ё ишқи махлуқ . Ишқҳо се гӯна омад , аммо ҳар ишқии дараҷот мухталиф дорад : ишқӣ сағирасту ишқии кабӣру ишқии миёна . Ишқи сағири ишқи мост бо худои таъолӣу ишқи кабӣр ишқ худост бо бандагони худ , ишқи миёна дариғо нми‬ёрми гуфтан ки баси мухтасар фаҳм омадаҳоем ! аммо иншоаллоҳ ки шмҳ‬оӣ брмз гуфта шавад .

эй азизи маъзӯрӣ ки ҳаргиз « кҳиъс » бо ту ғмзҳ‬оӣ накардааст то қадари ишқро бдонстӣ . эй азизи офтоб ки дар камоли ишроқи худ ҷилва кунад , ошиқро аз он қӯтӣ ва ҳаззӣ набошад ; ва чун дар саҳоби худро ҷилва кунад , қарор ва сирӣ наёяд . Аз Мустафо - алайҳи ассалом - бишинав ки мегуяд : « إни ллаҳи сабъин أлФи ҳиҷоби ман нуру зулмаи луи кашфҳо лأҳрқти сбҳоти виҷҳаи кули ман أдркаҳи Басра » ин ҳиҷобҳо аз нуру зулмати хавосро бошад ; аммо хавоси хавосро ҳиҷобҳои нури сифатҳои худо бошад ;у авомро ҷуз аз ин ҳиҷобҳо бошад ҳазор ҳиҷоб бошад : баъзе зулмоне ва баъзе нӯронӣ , злмотӣ чун шаҳвату ғазабу ҳақаду ҳасаду бухлу кибру ҳуби молу ҷоҳу риёу ҳирсу ғифлати илои соири алохлоқи алзмимаҳ , ва ҳиҷобҳои нӯронӣ чун намозу рӯзау садақау тасбеҳу азкори илои соири алохлоқи алҳмидаҳ .

Дариғо ндонӣ ки чаҳ мегӯям ! офтоб « أллаҳи нури алсмўоти волأрз » бе ойӣнаи ҷамоли Муҳамади расӯли аллоҳ дидан дида бисӯзад , бавоситаи ойӣнаи мутолиаи ҷамоли офтоби тавон кардани алии алдўом ; ва чун бе ойӣнаи маъшӯқ дидан маҳоласт ва дар парда дидан зарурат бошад . Ошиқии мунтаҳиро пардау оинаи ҷузи кбрёءоллаҳу азимати худои таъолӣ дигар набошад . Аз Мустафои бшнўкаҳ « лӣси бинҳму байни أни инзрўои илои рбҳми фии алҷнаҳи إлои рдоءи алкбрёءи алии виҷҳа » .

Дариғо гӯйӣ : Мустафоро - алайҳи ассалом - дар ишқ , ойӣна чаҳ буд ? гӯши дор аз ҳақ таъолӣ бишинав : « лақади раъии ман оёти рабаи алкбрӣ » ; Абубакр алсдиқ пурсед ки ё расӯли аллоҳи ин оёт кубро чист ? « Фқол : раъйати рабии ъзўҷли лӣси бинӣу байнаи ҳиҷоби алоҳҷоби ман ёқӯтаи бизоءи фии равзаи хзроء » . Ҷонами фидои онкаси бод ки ин суханро гӯш дорад . Ин ншнидҳ‬оӣ ки расӯли аллоҳ - алайҳи ассалом - ҷбрилро пурсед ки « ҳилли раъйати рабӣ » ? эй Ҷабраил ! худоиро таборак ва таъолӣ дидӣ ? Ҷабраил гуфт : « бинӣу байнаи сбъўни ҳҷобои ман нури луи днўти воҳдои лоҳтрқт » гуфт : миёни ман ки ҷбрӣил‬ом ,у миёни лқоءоллаҳи ҳафтод ҳиҷоб бошад аз нур ; агар яке аз ин ҳиҷобҳои нури марои намояд , сӯхта шавам .

эй азиз бибин ки бо Мӯсо - алайҳи ассалом - чаҳ мегуяд : « вқрбноаҳи нҷё » . Муҷоҳиди андари тафсири ин оят мегуяд ки болои арш ҳафтод ҳиҷобаст аз нуру зулмату Мӯсо - алайҳи ассалом - сулӯк мекард дар ин ҳиҷобҳо то ҷумларо вопас гузошт , то як ҳиҷоб бимонад миёни Мӯсоу миёни худои таъолӣ , гуфт : « раби أрнии أнзри إлик » Мӯсо овозӣ шунид ки « навадӣ ман шотиءи алўодии алأимни фии албқъаҳи алмборкаҳи ман алшҷраҳи أн : ё Мӯсои إнии أнооллаҳи раби Алъоламин » . Ин дарахт , нури Муҳамадро майдон ки калому руяти бавосита ӯ тавон дид вшнид .

Дариғо доне ки чаро ин ҳамаи пардаҳо ва ҳиҷобҳо дар роҳ ниҳоданд ? аз баҳри онкӣ то ушшоқи рӯзи бурузи дидаи вай пухта гардад , то тоқат бор кашӣдан лқоءоллаҳи орад беҳиҷобӣ . эй азизи ҷамоли Лайлии донҳ‬ои дони брдомии ниҳода ; чаҳ доне ки дом чист ? сайёди азал чун хост ки аз ниҳоди маҷнӯн , мураккабӣ созад аз он ишқ ; худ ки ӯро истеъдод он набӯд ки бдоми ҷамоли ишқ азал уфтад ки онгоҳи бтобшӣ аз он ҳалок шудӣ бифармуданд то ишқии Лайлиро як чанде аз ниҳоди маҷнӯн мураккабӣ сохтанд ; топхтаҳи ишқ Лайлӣ шавад , онгоҳи боркшидни ишқи аллоҳро қабул тавонад кардан .

эй азиз ту бибин ки бо Мӯсо чаҳ мегуяд : « вқрбноаҳ » . Он ндидҳ‬оӣ ки чун мураккабӣ некӯ бошад ки ҷузи султонро нишоед ? аввали роизӣ бояд ки брншинд , то тавсанӣу саркашии вайро бромӣу сукӯн бадал кунад . Ин худ рафт , мақсӯд онаст ки зоти офтоб навозандааст , ва шуъоъаш сӯзандааст . Ин он мақоми дон ки ошиқ бе маъшӯқи натавонади зистан ва беҷамол ӯ тоқат ва ҳиўаҳ надорад ва бо висолу шавқи маъшӯқи ҳам би‬қрор бошаду бори васл маъшӯқ кашӣдан натавонад ; на тоқати фироқ ва ҳиҷрон дорад ва на висол маъшӯқ тавонад кашӣдан , ва на ӯро тавонад бҷмол дидан ки ҷамоли маъшӯқи дидаи ошиқро бисӯзанд то брнги ҷамол маъшӯқ кунад :

эй азизи ёди ори он рӯз ки ҷамол « أлсти брбкм » бар ту ҷилва мекарданд всмоъ « вإни аҳдмни алмшркини астҷорки Фأҷраҳ ҳатто исмъи каломи аллоҳ » ми‬шнидӣ ! ҳеҷ ҷон набӯд ки на вайро бидид ва ҳеҷ гӯш набӯд ало ки аз ваии самоъ қуръон бишунид . Аммо ҳиҷобҳо бргмошт то бавоситаи он ҳиҷобҳо баъзеро фаромӯш шуд ва баъзеро худ роҳ ндиҳанд то мақоми аввал ,у кори баъзе мавқуф омад бар қиёмат ва баъзе ҷузи ин нми‬гўинд :

Дариғо шуғлҳои динӣу дунявии нми‬гзорд ки ишқи лами излии рахт бар саҳрои сӯрати орад ! магар ки маслиҳат дар он буд !у алои бими савдои азим будӣ !у ҷунуни муфрати иллат дигараст ,у саҳву нисёни дигар . Бегонагони худроу ноаҳлон , ишқро ҳиҷоби ғифлату баъд дар пеши ниҳод то даври афтоданд ки « лақади канти фии ғФлаҳи ман ҳозо » . Аз ин ҷамоати ҷои дигар шикоят мекунад ки « иълмўн зоҳиран ман алҳиўаҳи алднёи ваҳми ани алохраҳи ҳам ғоФлўн » . Ишқи кор муайянаст худ ҳама кас доранд ; аммо сару кори маъшӯқи ҳеҷ кас надорад . Ин ғифлат нишон бадбахтӣаст .

Аммо ғифлатӣ ки аз саодати хезад ки онро саҳв хонанд ки дар роҳ ниҳанд , он худ навъе дигар бошад . Саҳв дар роҳ Мустафо ниҳоданд ки « ании лоأсҳўи влкни أшҳӣ » гуфт : маро саҳв науфтад , аммо саҳв дар роҳ ман ниҳоданд то Абубакр - разии аллоҳи анҳу - гуфт : « литнии канти злки алсҳў » гуфт , эй кошкӣ ман ин саҳв будамӣ ки агарчӣ саҳв мехонд аммо яқин ҷаҳонён бошад . « ҳбби إлии мнднёкми салоса » ҳамин маънӣ дорад ки агар намозу таййибу нисоро маҳбӯб ӯ накардандӣ зрҳ‬оӣ дар днёқрор нагирифтӣ . Ин муҳаббати се гонаро банди қолаб ӯ карданд то шаст ваанд соли заҳмати халқ ихтиёр кард ; вогрнаҳ , дунё аз куҷо ва ӯ аз куҷо ?у халқ аз куҷоу ҳиммати Муҳамад аз куҷо ? ! « молӣу ллднё ва мо ллднёу молӣ » ! ҳаркасиро бмқомӣ боздоштаанд , ва он мақомро мақсӯду қибла ӯ кардаанд . Ҳар касеро бидон розӣ карда ; чун вақт « анноси ниёами Фإзои мотўои антбҳўо » бакори даройаду ҳамаро аз ҳақиқати худ огоҳ кунанд , онгоҳ бидонанд ки ҷузи бут ҳеҷ набӯдаанду ҷузи савдоу ғифлатӣу дўроФтоднӣ набӯдааст :

Ошиқи мубтадиро ки дунё ҳиҷобаш омад , ҳануз пухта набӯд . Ишқи азалиро чун овараданд , дар миёни ҷони вдли пинҳон буд ; чун ки дар ин ҷаҳон маҳҷӯб омад роҳи бҳсръшқи набарду ишқи худ ӯро шефта ва мадҳуш медошт ва ӯ худ медонад ки ӯро чаҳ бӯдааст . Пайваста бо ҳузн ва андӯҳ бошад . эй азизи ин мисолро гӯши дор . Кӯдаки даҳ солаи занонро дӯст дорад . Аммо ҳануз аҳляти фарроши ндордтои вақти булӯғ : чун болиғ шавад , қасди мурод худ кунад . Агар муродаш ҳосил шавад Фҳўолмрод вогар нашавад он ҳубу иқтизои шаҳвати булӯғи сар аз дарун ӯ бар кунад , ва дар талаби қӯту мақсӯд худ ояд . Ва баъзе бошанд ки аз ин мақоми ҷузи изтироб ва бе шикебеи ҳосил эшон набошад ва надонад ки ӯро чист .

Аввали мақом аз мақоми марди раванда ин бошад ки дармонда ва мутаҳайир бошад . Донад ки ӯро ҳолат « أлсти брбкм » бӯдааст ? аммо ҷузи хаёлӣ аз он бовай намонда бошад , ва дар он хаёли мутаҳайиру шефта монда бошад :

Толиб гуяд : кошкӣ якбори дигар бо сари он ҳолати афтодамӣ то нишони роҳи худ бо дасти оўрдмӣ ки роҳи хаёл чунон набошад ки роҳи аён ! ва он роҳ ки аз сари фароғат бахуд кунанд , чунон набошад ки бмъшўқ ва ишқ кунанд . Агарчӣ фатратӣ аз роҳи сӯрату ҳиҷобӣ аз роҳи башарияти домани гиршўд , ин худ балои роҳи ҳама буд .

Бо худ гуяд : агар ин бор бо сари ҳақиқати худ уфтам , аҳдии бикунам ки дигари биҷузи ишқу маъшӯқи пурвои дигар кас накунам ,у ҷонро баъд аз ин фидо кунам :

Доне аз азиз ки ҷамоли Лайлӣ бо ишқи шефтаи маҷнӯн чаҳ гуяд ? мегуяд : эй маҷнӯн агар ғмзҳ‬ои занам , агар сад ҳазор маҷнӯн сифат бошанд ки ҳама аз пой даройанду афтодаи ғамзаи мошўнд . Гӯши дор ки маҷнӯн чаҳ мегуяд . Мегуяд : фориғ бош ки агар ғамзаи ту фано диҳад маҷнӯнро , висолу лутфи ту бақо диҳад . Маҷнӯни ошиқро агарчӣ фано аз маъшӯқ бошад , аммо ҳам бақо аз маъшӯқ ёбад . Дили фориғи дор :

Муҳаррамони ишқ , худ донанд ки ишқ чаҳ ҳолатаст ; аммо номардону мхнсонро аз ишқи ҷузи млолтӣ ва маломатӣ набошад . Халъати ишқ , худ ҳар касеро ндиҳанд ; ва ҳар касе худро лоиқ ишқ набошад ва ҳар кҳлоиқ ишқ набошад худоиро нишоед ; ва ҳар ки ишқро нишоед , худоиро нишоед . Ишқ бо ошиқ тавон гуфту қадари ишқи худ ошиқ донад . Фориғ аз ишқи ҷуз афсона надонад ва ӯро номи ишқу даъвии ишқи худ ҳаром бошад :

« алайкуми бад-ӣни алъҷоӣз » сахт хуб гуфт ки эй оҷиз ки ту сару тоқати ишқи надорӣ , аблаҳӣ ихтиёр кун ки « أксри أҳли алҷнаҳи алблаҳу ллмҷолсаҳи қавми охрўн » . Ҳар ки биҳишт ҷӯяд , ӯро аблаҳи ми‬хўоннд . Ҷаҳонии толиб биҳишт шудаанд , ва яке толиб ишқ наёмада ! аз баҳри онкии биҳишт , насиби нафас ва дил бошаду ишқи насиби ҷони вҳқиқт . Ҳазор каси толиб муҳра бошанд ва яке толиб дар ва ҷавҳар набошад , онкас ки бмҷози қадам дар ишқ наад , чун бмёнҳъшқ расад гуяд ки ман ми‬донстм ки қадам дар нми‬боид ниҳодан , лоҷарам бибояд кашӣдан . Бзўру кроҳити хўдродри роҳ ишқ оварда бошад . Аммо ишқро нишоед ;у онкас ки тоқат бор кашӣдан ишқ надорад гуяд :

Дариғо магар ки гавҳари ҷонатро арз , ишқ нест ? ки ҳеҷ ҷавҳар нест ки аз арз холӣ бошад ва бе арзи натавонад бӯдан . Ҷавҳари иззатро арз , ишқи мост . Ин ҳадисро гӯши дор ки Мустафо - алайҳи ассалом - гуфт : « إзои أҳби аллоҳи ъбдои ишқау ишқи алайҳи Фиқўл : абдии أнти ошиқӣу муҳибӣу أнои ошиқи лаку муҳиби лаки إни أрдт ӯ ламтарад » гуфт : ӯ бандаи худро ошиқ худ кунад ; онгоҳ бар банда ошиқ бошад ; ва гуфт : бандаро гуяд : ту ошиқу муҳиби мое , ва мо маъшӯқу ҳабиби тўоими қоли аллоҳи таъолӣ : « أнои лаками шӣтми أми أбитм » . Агар ту хоҳии вогрнаҳ . Донистӣ ки ҷавҳари иззати зоти ягонаро арз ,у арзи ҷуз ишқ нест ?

эй дариғо ҳаргиз фаҳм натавонӣ кардан ки чаҳ гуфта мешавад ! ишқи худоӣ - таъолӣ - ҷавҳар ҷон омад ,у ишқи мо ҷўҳрўҷўд ӯро арз омад . Ишқи мо ӯро арзу ишқ ӯ ҷони моро ҷавҳар . Агар чунонкии ҷавҳар беарз мутасаввир бошад , ошиқ бемаъшӯқ ва беишқ мумкин бошад ;у ҳаргизи худ мумкин ва мутасаввир набошад . Ишқу ошиқу маъшӯқ дар ин ҳолати қоим бикдигр бошанд ,у миёни эшон ғайрият нишоед ҷустани магари ин байтҳо ншнидҳ‬оӣ :

Агар чунонкии мардӣу ишқи мардони дорӣ , ин се навъи ишқро ки брмз гуфта шуд дар ин байтҳо ки хоҳам гуфтан , бозёб ки қтъҳ‬ои сахти бомаънӣ омадааст . Дариғо мутрибӣ шоҳид боистӣ всмоъ то ин байтҳо бар нмт « أлсти брбкм » бигуфтӣ , ва ман ва он азизи ҳозир бе заҳмати дайгарӣ ; онгоҳи он азизро самоъ маълум шудӣ ки ишқ чист ,у шоҳиди бозӣ чаҳ буд ! пеша ту шудӣу бути парастии туро қабул кардӣ ! маст аз ту содир шудӣ , куну макони туро ходим омадӣ , онгоҳ « бисмии аллоҳ » бар ту кушода шудӣ . Пас турои нуқтаи бои бисми аллоҳ кардандӣ . Дар ин мақоми шблиро маъзӯри дории онҷо ки гуфт : « أнои нуқтаи боءи бисмии аллоҳ » . Гуфтанд вайро ки ту кистӣ ? гуфт : ман нуқтаи бой « бисмии аллоҳ »аму нуқта « бисмии аллоҳ » аз асл « бисмии аллоҳ » нест ,у ғайр « бисмии аллоҳ » нест ; асли бисмии аллоҳро бнқтаҳ бо ҳоҷат бошад ки изҳор бисми бидон бошад , аммо нуқта « б » беисм бибин чаҳ бошад . Ин байтҳоро бихон :

эй азизи доне ки шоҳид мо кист ? ва мо шоҳид ки омадаҳоем ? шарҳи ишқи кабӣру ишқи миёнаро гӯши дор ,у шоҳиду машҳӯди баёни ин ҳар ду шоҳидҳо намӯдааст . Миёнаи ишқро фарқӣ тавон ёфтан миёни шоҳиду машҳӯд , аммо ниҳояти ишқ он бошад ки фарқ натавон кардани миёни эшон ; аммо чун ошиқи мунтаҳӣ , ишқ шавад ва чун ишқи шоҳиду машҳӯд яке шавад , шоҳид машҳӯд бошаду машҳӯди шоҳид . Ту ин аз нмти ҳулӯли шуморӣ ва ин ҳулӯл набошад , камоли иттиҳод ва ягонагӣ бошад ва дар мазҳаби муҳаққиқони ҷузи ин дигар мазҳаб набошад . Магари ин байтҳо ншнидҳ‬оӣ ? !

Тамомии шарҳи шоҳиду машҳӯд дар тамҳид даҳум гуфта шавад аншоءи аллоҳ . Аммо дар авроқ аввал гуфтам ки мазҳабу миллат мҳбонхдо чист ва кадомаст . Эшон бар мазҳаби вмлт худо бошанд ; на бар мазҳабу миллати шофиӣу Абӯҳанифа ва ғайриҳумо набошанд , эшон бар мазҳаби ишқу мазҳаб худо бошанд табораку таъолӣ . Чун худоро бенанди лақои худои дайну мазҳаб эшон бошад ! чун Муҳамадро бенанди лақои Муҳамади имон эшон бошад ; ва чун Иблисро бенанди ин мақом дидан назд эшон куфр бошад . Маълум шуд ки имону мазҳаби ин ҷамоат чисту куфри эшон аз чист . Акнӯн ҳар якро аз ин мақомҳо дар ин байтҳо бозёб :

Шоҳидро шунидӣ ки кист , хаду холу зулфу абрӯии шоҳидро гӯши дор . эй азиз чаҳ доне ки хдўи холу зулфи маъшӯқ бо ошиқ чаҳ мекунад ! то нарисӣ ндонӣ ! хаду холи маъшӯқи ҷузи чеҳраи нури Муҳамади расӯли аллоҳи мадон ки « أўли мо халқи аллоҳи нурӣ » . Нури Аҳмади хаду хол шудааст бар ҷамоли нури аҳад ; агар боварат нест бигӯ : « лои إлаҳи алои аллоҳи Муҳамади расӯли аллоҳ » . Дариғо агар дили гуми нестӣ дар миёни хаду холи ин шоҳид , дил бигуфтӣ ки ин хаду холи маъшӯқ бо ошиқ чаҳ сарҳо дорад . Аммо дил ки зол шуд , ва дар миёни хаду холи мутаворӣ ва гурехта шуд ; ин дилро ки бозёбад ? агар бодаст ояд бигӯед ончӣ гуфтанӣ нест :

эй азиз агар бад-ӣни мақоми рисии кофариро бҷони бихарӣ ки хаду хол дидани маъшӯқи ҷузи куфру зуннори дигар чаҳ фоида диҳад ? бош то рисӣу бинӣ ! онгоҳи ин бечораро маъзӯри дории бгФтни ин калимот . Ҳаргизи мусулмони кофарро дидӣ ? аз ҳасану ҷамоли Муҳамади расӯли аллоҳи ҷумлаи муъминон кофар шудаанд , ва ҳеҷ касро хабар нест ! то ин куфрҳо наёбӣ боямон бут парастӣ нарисӣ , ва чун бсрҳди имони рисӣу бути парастиро бинӣ , брдргоаҳ « лои إлаҳи إлои аллоҳи Муҳамади расӯли аллоҳ » нақш шудау имонати тамом , ин вақт бошад ;у камоли дайну миллат дар ин ҳоли намояд . Ин байтҳо бар хон :

Хаду холи ин шоҳид шунидӣ . Зулфу чашму абрӯии ин шоҳиди доне ки кадомаст ? дариғо магар ки нури сиёҳ бар ту , болои арш арза накардаанд ? ! он нур Иблисаст ки аз он зулф , ин шоҳид иборат кардаанду нисбат бо нури илоҳӣ , зулмат хонанд ; вогрнаҳ , нурост . Дариғо магар ки Абулҳасани бастӣ бо ту нагуфтааст , ва ту азуи ин байтҳо ншнидҳ‬оӣ ?

Доне ки он нур сиёҳ чист ? «у кони ман алкоФрин » халъат ӯ омадааст . Шамшер « Фбъзтки лأғўинҳми أҷмъин » кашидааст . Дар зулмот « фии зулмоти албру албҳр » фузулӣ ва худро беихтиёр кардааст . Посбони иззат омадааст . Дарбони ҳазрат « أъўзи биллоҳи ман алшитони алрҷим » шудааст . Дариғо аз даст касе ки шоҳидро бинад бо чунин хаду холу зулфу абрӯу ҳусайни вор « أно алҳақ » нагӯяд ? ! бош то боязиди бастомии ин маънӣ бо ту дар миён наад ,у туро аз ҳақиқати ин кор огоҳ кунад . Ин байтҳоро низ гӯши дор :

Қавмиро ҳар лаҳза дар хароботи хона « Фأлҳмҳои фуҷурҳо » шарбати қаҳр ва куфр медиҳанд ;у қавмиро дар каъба « أнои Мадинаи алълму алии бобаҳо » шарбат « أбит ъанд рабӣ » медиҳанд , « втқўиҳо » ин ҳолат бошад ; ва ҳар ду шарбатҳо пайваста бар кораст ,у ҳардуи тайифа « ҳилли ман мазид »ро ҷўённд . Мисатон ӯ дар каъба « ъанд млики муқтадир » аз шарбат « всқоҳми рбҳми шробои тҳўро » мастии кнндўи тайифаи дигар дар харобот « Фأлҳмҳои фуҷурҳо » беақлӣ кунанд . Магар ки ҳаргиз « иўсўси фии судӯри аннос » бо ту ҳарб накардааст ? ! аз шайхи барбатии ин байтҳо бишинав :

Халқ аз Иблис ном шунидаанд ; нми‬доннд ки ӯро чандон ноз дар сараст ки пурвои ҳеҷ кас надорад ! дариғо чаро ноз дар сар дорад ? аз баҳри онкии ҳам қарин омадааст бо хаду хол . Чаҳ гӯйӣ ! ҳаргизи хаду хол , безулфу абрӯу мӯӣ камолӣ дорад ? лои валлоҳ камол надорад . Набинӣ ки дар намоз « أъўзи биллоҳи ман алшитони алрҷим » воҷиб омад гуфтан ! аз баҳри ин маънӣ дар сар гирифтааст нозу ғанҷу длолў ӯ худ сари мутакаббирон ва худ бинонст . « хлқтнии ман нору хилқатаи ман тин » ҳамин нозаст . Ин байтҳо бишинав :

Агар боварат нест аз худо бишинав : « алҳмди ллаҳи алзии халқи алсмўоту алأрзи вҷъли алзлмоту алнўр » . Дариғо сиёҳӣ бесипедӣу сипедӣ бесиёҳӣ чаҳ камол дорад ? ҳеҷ камол надоштӣ . Ҳикмати илоҳии иқтизо чунин кард . Ҳаким донист ки бҳкмти худ чунин бояд ва чунин шояд , ва бар ин даргоҳи ҷумла бар кораст ва агар зрҳ‬ои нуқсон дроФринш дарёбад , нуқсони ҳаким ва ҳикмат бошад . Мавҷӯдоту махлуқот дар нурҳо музайян ва мушарраф омадаанд .

эй азизи он бузургро гӯши дор ки чаҳ гуфт мари ин ду мақомро . Гуфт : « إни алкФри волإимони мақомони ман вроءи алърши ҳиҷобони байни аллоҳу байни алъбд » гуфт : куфру имони болои арши ду ҳиҷоб шудаанд миёни худои вбндаҳ зеро ки мард бояд ки на кофар бошад ва на мусулмон . Онкӣ ҳануз бо куфр бошад ва бо имон ҳануз дар ин ду ҳиҷоб бошад ;у солики мунтаҳии ҷуз дар ҳиҷоб « кбрёءи аллоҳу зота » набошад , шунидӣ ки Мустафо - алайҳи ассалом - чаҳ мегуяд : « лии маъаи аллоҳи вақти лоисънии фӣаи малики муқарраби влонбии мурсал » худ гувоҳӣ медиҳад бар асрори ин мақомҳо тоأбдолأбдину даҳри алдоҳрин . Аз ин мақомҳо ки хоҳад ҷустан ?

Чаҳ доне ки чаҳ гуфта мешавад ? дариғо ки аз ишқи аллоҳ ки ишқ кабӣраст ҳеҷ нишони нми‬тўон додан ки бинанда дар он боқӣ бимонад ; аммо он чиз ки дарҳари лаҳзаи ҷамоли хубтар ва зеботар намояду олами тмслро бар кор дорад , ҳеҷ иборат ва нишон натавон дод ҷуз « лӣси кмслаҳи шийъ » ; дигари иборат ва шарҳ набошад « лоأҳсии сноءи алейк أнти комаи أснити ълинФск » . Чун ӯ узр беидрокӣ ва бе ниҳоятии бхўост , дигарон чаҳ баён кунанд ? баёни онҷо қосир ояд , фаҳми онҷо гудохта шавад марди онҷо аз худ бараст ! дариғо ин байтҳо бишинав :

Агар ишқи ҳила тмсл надоштӣ , ҳамаи рўндгони роҳ кофар шудандӣ ; аз баҳри онкӣ ҳар чизе ки ӯро дар авқот бисёр бар як шакл ва бар як ҳолати бенанд , аз дидан он вақт ӯро вақт маломат ояд ; аммо чун ҳар лаҳза ва ё ҳар рӯзӣ дар ҷамолии зиёдату шаклӣ афзӯнтар бинад , ишқ зиёдат шавад вородт дидани муштоқи зёдт‬тр . « иҳбҳм » ҳар лаҳза тмслӣ дорад мар « иҳбўнаҳ »ро ва « иҳбўнаҳ » ҳам чунин тмслӣ дорад . Пас дар ин мақоми ошиқ ҳар лаҳзаи маъшӯқро бҷмолӣ дигар набинад , ва худро бъшқии камолтару тамомтар :

Ҳаргизи доне ки қӯту ҳаззи маъшӯқ аз чист ?у ошиқи насибро чаҳ ёбад ?у ошиқи худ бача зиндааст ? ва аз ишқ низ баён натавон кард ҷузи брмзӣу мисолӣ ки аз ишқ гуфта шавад ва агар на аз ишқ чаҳ гӯйанд ва чаҳ шояд гуфт ? ! агар ишқ дар зер иборат омадӣ , фориғони рӯзгор аз сӯрату маънии ишқ маҳрӯм нестандӣ аммо агар бовари надорӣ аз ин байтҳо бишинав :

эй азизи ҳаргизи донстҳ‬оӣ ки ошиқ бо маъшӯқ чун савганд хӯрд , савганди бача ёд кунад ? бдонкаҳ чун маъшӯқ бо ошиқи худ ғмзҳ‬оӣ занаду савгандӣ ёд кунад , бошад ки гуяд : бҷони ман ки чунин кун ки « Фўрби алсмоءи алأрз » бад-ӣн монад , ва бошад ки чун маъшӯқ бо ошиқи савганд ёд кунад гуяд ки бмўӣ ва рӯй ман . Магар ки « волшмсу зҳоҳоу алқмри إзои телаҳоу алнҳори إзои ҷилоҳоу аллили إзои иғшоҳо » ҳамин маънӣ дорад .

Доне ки ин офтоб чист ? нур Маҳмадӣ бошад ки азмшрқи азалӣ берун ояд ;у моҳтоби доне ки кадомаст ? нури сиёҳи ъзроиилӣ ки азмғрби абадӣ берун равад . « раби алмшрқину раби алмғрбин » ин сухани бғоит расонидаасту баёни ин шудааст . Ҳаргизи ин савгандҳо туро рӯй намӯдааст ки « волтўр ,у алтину аллилу алзҳӣ » ? ин ҳама бидон монад ки мегуяд : бҷмоли ту , ва биравӣ зебои ту . Лъмрки бҷони поки туу бқдўи болои ту ; ва чун гуяд : воллил , бидон монад ки гуяд : бзлФи анбари буии туу бгисўӣ чун ҳиндӯии ту .

Дариғо ки ин ҳамаро як мақоми хоҳӣ донистан , айни ҷаҳлу маҳз залолат бошад ; ин мақомҳо бисёраст . Тамомии ишқ , аншоءи аллоҳ ки дртмҳид дигар гуфта шавад ки ошиқро ишқ ҳануз ҳиҷоб роҳ бошаду ишқ ҳиҷобаст миёни ошиқу маъшӯқ . Албата ишқ бояд ки ошиқро чунон бихӯрад ва чунон фориғ гирданд ки ҷузи ин байти ҳолат ӯ набошад :

Пас аз ишқи олами муҳаббат пеш хоҳад омад ва рӯй худ хоҳад намӯд эй азиз « иҳбҳму иҳбўнаҳ »ро гӯши дор . « иҳбўнаҳ » онгоҳ дуруст ояд ки ҳамагии худро рӯй дар « иҳбҳм » оре ; онгоҳ ӯро бирасад ки гуяд : иҳбҳм » ки аўбҳмаҳ андар расад . Офтоби ҳамаи ҷаҳонро тавонад бӯдан ки рӯй ӯ фарохаст ; аммо сарои дили ту то ҳамагӣ рӯй худ дар офтоб наёрад , аз офтоби ҳеҷ шъоъинсиб ӯ натавонад бӯдан . « ва ман оётаи алшмс » худ гувоҳӣ медиҳад ки « иҳбҳм » чигуна сифат восеъят дорад ҳамаи касро тавонад бӯдан . Аммо « иҳбўнаҳ » то ҳамагӣ ӯро набошад , бҳмгии азуи шуъоъи наёбад . « иҳбҳм » худ дар хилвати хона « иҳбўнаҳ » мегуяд ки муҳаббат чист , ва маҳбӯб кист . Дариғо ҳаргиз дар хилвати хона « кҳиъс » ҳам сар « Фأўҳии илои абдаи мо أўҳӣ » бўдҳ‬оӣ ?у шнидҳ‬ои ҳаргизи ин байтҳо ,у гФтҳ‬ои бзбони ҳол ?

« тхлқўои бأхлоқи аллоҳи таъолӣ » дар ин хилвати хона ҳосил ояд . Дариғо Увайси қарниро байн ки « Фأўҳии илои абдаи мо أўҳӣ » чаҳ хабар медиҳад ва чаҳ мегуяд ки « азои темати алъбўдиаҳи ллъбди икўни айшаи къиши аллоҳи таъолӣ » гуфт : чун бандагӣ тамом шавад , айши банда ҳамчун айш маъбуд шавад . Дариғо ҳарчӣ ӯро бошад ки худовандаст , аз насиб « тхлқўо » бандаро низ бошад аз сифот ӯ чун самъу басару қудрату иродату ҳиўаҳу бақоу калом ; аз он аўқдим , аз ҷиҳати бандаи боқӣ ва доим бошад .

Дариғо аз дасти калимаи дигар ки Абулҳасан хрқонӣ гуфтааст ! чаҳ гуфт ? « Фқол : أнои أқли ман рабии бснтин » мегуяд : ӯ аз ман бдўсоли сабақ бардааст , ва аз ман бдўсоли пеш аФтоаҳаст : яъне ки ман бадви соли азуи камтар ва кеҳтар бошам . « взкрҳми бأёми аллоҳ » ин солҳо солҳои худо бошад . Ҳар соъатӣ рӯзӣ бошад ва ҳар рӯзии ҳазор сол бошад ки « إн иўмо ъанд рбки кأлФи санаи ммои иъдўн » .

Дариғо дар ин мақоми ҳусайни Мансурро низ маъзӯр бояд дошт чун ки гуяд : « лоФрқи бинӣу байни рабии إлои бсФтон : сифати алзотиаҳи васфати алқоӣмиаҳ , қёмно ба ва зўотно манеҳ » гуфт : ҳеҷ фарқ нест миёни ману миёни худованди ман магари бдўсФт : сифати зот ки вуҷӯди зўоти мо азу омаду ҳосили мо аз ӯ ҳосил шуд ,у қавому қиёми мо бадв омад ва азуаст . Чаҳ хуб баён кардааст !

Магари устоди Абубакри Фўрк аз ӣнҷо ҷанбед ки гуфт : « алФқири ҳўи алзии лоиФтқри ило нафсау лоإлии раба » фақир он бошад ки на муҳтоҷ худ бошад , ва на муҳтоҷи холиқи худ ; зеро ки эҳтиёҷ ҳануз заъф ва нуқсон бошад ,у фақири бкмолит расида бошад . « إзои теми алФқри Фҳўи аллоҳ » ӯро нақди вақт шуда бошад . « тхлқўои бأхлоқи аллоҳ » сармоя ӯ омада бошад . Дариғо ин мартаба баландаст ! ҳар касеро он тавфиқ ндиҳанд ки идрок ин тавонад кард , ва аммо бо ҳамамебояд сохт .

эй дўстдонӣ ки қиссаи Юсуф - алайҳи ассалом - чаро аҳсан алқсс омад ? зеро ки нишон « иҳбҳму иҳбўнаҳ » дорад . Аз сар « иҳбҳму иҳбўнаҳ » онгоҳи хабари ёбӣ ки оят « ва мо кони лбшри أни иклмаҳи аллоҳи إлоўҳё ӯ ман вроءи ҳиҷоб ӯ ирсли рсўлои Фиўҳии бإзнаҳи моишоء » туро рӯй намояду баёни ин ҷумла бо ту бигӯед , ва ё дар нуқта « тоҳо » ҷумла туро бинмоед ва ту бибинӣу бадоне ки « иҳбҳму иҳбўнаҳ » чист . Ангабину шукри бзбони гуфтан дигар бошад , ва бичишам дидан дигар бошад ; ва хӯрдан ва чашедани дигар . Ошиқ бӯдани Лайлӣ дигарасту номи бурдани Лайлии дигару қиссаи маҷнӯн бар ваии хондану шунидани дигар . Ҷўонмрдо « иҳбҳм » бо « иҳбўнаҳ » дар хилвати хонаи ҳам сар шудааст «у лозҳмаҳи фии албин » ! ! !

« иҳбҳму иҳбўнаҳ » савдои худ бо якдигари ми‬гўинди чунонкӣ « лأитлъи алайҳи малики муқарраби влонбии мурсал » яъне ки на малик на набӣ аз он огоҳ бошанд ва хабар надоранд ; « ман кони ллаҳи кони аллоҳи ?ла » ин маънӣ дорад . Дариғо офтоби ҳеҷ хонаро натавонад буд , ва дар ҳеҷ хона нагунҷад , офтоби сад ва шаст чандонаст ки азмшрқ то бмғрб дар хонаи перзанон куҷо гунҷад ? амотро бо ҳамагии офтоб чаҳ шумор ? насиби ту аз офтоб он бошад ки хонаи турои ҳамагӣ равшан кунад .

Аз ин оят чаҳ фаҳми крдҳ‬оӣ ки « фии мақъад сидқ ъанд млики муқтадир » ? доне ки « мақъади сидқ » чаҳ бошад ? « мақъади сидқ » сарир сараст ки муҳибони худро бар он нишонд . Аз Мустафо - алайҳи ассалом - бишинав ки бо ҷобрбни Абдуллоҳ чаҳ гуфт он рӯз ки падараши Абдуллоҳи бен равоҳа кушта шуд рӯзи аҳаду шаҳид гашт гуфт : худоӣ - таъолӣ - падари туро зинда кард ва ӯро бар арши Маҷид бо Мӯсо - алайҳи ассалом - бдошту арши Маҷидро мақом ӯ кард .

Дариғо аз ҳақи таъолӣ дар хона « Ну алқлм » сад вчҳордаҳи ҳазор бори калом « вклми Мӯсои тклимо » шунида буд ; якбор дар дарун « кҳиъс » ваҳии худо ки « Фأўҳии إлии абдаи мо أўҳӣ » ӯро аз сари гуфтан бо муҳибони худ азаматон Муҳамад огоҳ карданд ки мегуфт : « ё أҳбоӣии ман أмаҳи Муҳамад , ва ё масокини أмаҳи Муҳамади ваёи Фқроءи ИМАи Муҳамад » . Аз лиззати истимоъи ин Нидо ки боишон мекард бо онкии он ҳамаи калом азу шунида буд , ӯро беҳуш кард , « фахри Мӯсои съқо » аз ӣнҷо афтод . Чун ӯро бо худ доданд дуо кард « аллоҳами аҷълнии ман ИМАи Муҳамад » . Мғнӣу мутриби ин ҷамоат ки муҳибон худоанд , худ ӯ бошад ки « фаҳми фии равзаи иҳбрўн » баён самоъ мекунад ки ӯ бо бандагон худ бошад . Сухану калом бо ҳама кас гӯйанд аммо сари ҷуз бо дӯстону гадоёни уммати Муҳамади нгўинд . Аз сари ваҳй то калом бисёре маротиб ва дараҷотаст .

Дариғо дар мақоми аъло , шаби миъроҷи боМуҳамад - алайҳи ассалом - гуфтанд : эй Муҳамади вақтҳои дигари қойил ман будаму сомъи ту ,у намоянда ман будаму бинандаи ту , имшаби гӯянда ту бош ки Маҳмадӣ ва шунаванда ман ,у намоянда ту бошу бинандаи ман . Дариғо дар ин мақом ки магари маъшӯқ , Мустафо буду ошиқ ӯ ки ошиқони каломи маъшӯқон дӯст доранд . Он ншнўдҳ‬оӣ ки маҷнӯн чун Лайлиро бидидӣ аз худ бирафтӣ ва чун сухан Лайлӣ шунидӣ бо худ омадӣ ? ин мақоми худ Мустафоро аҷаб нест . Абулҳасани хрқонӣ аз ин мақоми нишон боз медиҳад ? гуфт : ки маро вақте бо дид омадӣ ки дар он вақт гуфтамӣ ки ман маъшӯқи ту , ва дар ҳол дигар гуфтамӣ ки эй ту маъшӯқи ман ; ва вақте гуфтамӣ ки эй худои маро аз ту дардӣ бо дид омадааст , ва аз ту дардӣ дорам ки то худовандии ту барҷоӣ бошад ин дарди ман бар ҷой бошад ,у худовандии ту ҳамеша бошад , пас ин дарди ман ҳамеша хоҳад бӯдан ва аз ҳолат « Фأўҳии إлии абдаи мо أўҳӣ » ҷои дигар баён мекунад , гуфт ки агар ҷони блснўо - яъне бўолҳсни забони рӯстоӣ - ки ҷонами фидоӣ ӯ бод ҳозир набӯд , онҷо « Фأўҳии илои абдаи мо أўҳӣ » рафт . Пас чаҳ блҳсн ва чаҳ мтбаҳ ва чаҳ шеба ; яъне кофарам агар онҷо ҳозир набудам .

эй азиз аз асрорўҳӣ хабар натавон додан зеро ки ин мақом бошад ки мардро бқрбт биҷой расонанд ки дар он мақоми савол кардан ҳаром бошад : Маслан чун макон ӯ ҷустан ва ҳам сару мақсӯд ӯ талабидан ва монанди ин ;у ончии бад-ӣн таъаллуқ дорад гуфтан ва пурсидан ҳаром бошаду хатарии тамом бо худ дорад . Дар ин мақом агар ончӣ ӯ надонад маълум ӯ кунанд , бибинаду бидонад ; ва агар накунанд савол кардан ӯро қатъияту фурқати орад ки агар султони асрори мамлакати худ бо яке бигӯед ртбтӣ олӣ бошад аммо нишоед ки касе аз султони ин асрори пурсади бҳичи ҳол ; чаҳ агар султон гуяд ки қиёму подшоҳӣ ман бутаст ҳеҷ хатарӣ набошад , ва аммо агар султонро гӯйӣ ки қиёму подшоҳии ту бмнст ва аз манаст , кор бар хатар бошад . « волмхлсўни алии хатари азим » ҳамин маънӣ дорад .

Дариғо магар ки ббҳшти нрсидҳ‬оӣ , ва « вуҷӯҳи иўмӣзи нозраҳи илои рабҳо нозира » бо ту ғмзҳ‬оӣ назадааст ? он биҳишти кҳъомаҳро въд кардаанд зиндон хавос бошад чунонкии дунёи зиндони мؤмнонст . Магари яҳёи маози розӣ аз ӣнҷо гуфт ки « алҷнаҳи сҷни алъорФини комаи أни алднёи сҷни алмؤмнин » . Хавос бо худо бошанд чаҳ гӯйӣ ! худоӣ - таъолӣ - дар биҳишт бошад ? ! балӣ дар биҳишт бошад валикин дар биҳишт худ бошад ; дар он биҳишт ки шблӣ гуфт : « мо фии алҷнаҳи أҳди сӯии аллоҳи таъолӣ » гуфт : дар биҳишти ҷузи худо дайгарӣ нест ва набошад ва агар хоҳии азмстФӣ низ бишинав ки гуфт : « إни ллаҳи ҷинаи лӣси фӣҳо ҳури влоқсўри влолбни влоъсл » . Дар ин биҳишти доне ки чаҳ бошад ? он бошад ки « молоъини рأти влоأзни самъати влохтри алии қалби башар » . Касеро ки биҳишт ин бошад ӯро биҳишти авоми талаб кардан хато бошад ки ин тайифаро бзнҷирҳои нуру лутфи ббҳшти кашанд ва нараванд ва қабул накунанд ки « ёъҷбои лқўми иқодўни إлии алҷнаҳи болслосли ваҳми корҳўн » . Ҳиммати олии чунон бояд ки зани фиръавни осияро буд ки дар дуо мехоҳад « раби ибни лии ъндки битои фии алҷнаҳ » . Ин « ъндк » ҷузи биҳишт хавос набошад .

Дариғо аз « фии айшаи розӣаи фии ҷинаи олияи қтўФҳои дониаҳ » чаҳ фаҳми крдҳ‬оӣ ? агар хоҳии бадоне дар нуқта « субҳони алзии أсрии бъбдаҳи Лайло » убудийяти худ дуруст кун то ин хитоб бо ту низ бошад ки « ё أиҳои алнФси алмтмӣнаҳи إрҷъии илои рбки розӣаи Марзияи Фодхлии фии ибодии водхлии ҷаннатӣ » гуфт : дар дили бандагони ман дарой то дар биҳишти ман туоне омадан . Он бузургро байн ки азу пурседанд : « моФъли аллоҳи бк ? » гуфт : « أдхлнии рабии ҷинаи алқудси ихотбнии бзотаҳу икошФнии бсФотаҳ » . Гуфт : маро дар биҳишти қудс худ оварад , гоҳе мукошифа сифот мекунам гоҳе мухотабаи зоти ми‬ёбм . « фии айшаи розӣаи фии ҷинаи олия » ин мақом бошад . ҚтўФҳои дониаҳ » ризқ бошад дар ин биҳишт . Охири доне ки ҷуз аз ризқи меъдаи ризқҳои дигар ҳаст : ризқ қалбаст ва ризқ рӯҳаст ; ризқи қолаби ҳамаи касро диҳанд ки « вҳўи алзии ирзқкми ман алсмоءи волأрз » , аммо ризқи ҷони вдл ҳар касеро ндиҳанд « вмни рзқноаҳи мнои рзқои ҳусно » .

Дариғо ҳар чанд ки бештар менивисам бештар меояд , ва афзӯнтар меояд ! аммо эй дӯст аз саодат , муҳаббати хезад ва аз муҳаббати руяти хезад . Надонам ки ҳаргиз аз муҳаббати ҳеҷ аломати дидҳ‬оӣ ? аломати муҳаббат он бошад ки зикри маҳбӯб бисёр кунад ки « ман أҳби шиӣои أксри зикра » . Дариғо « волзини омнўои أшди ҳбои ллаҳ » маҳакҳои бисёр бо худ дорад . Аломати муҳаббати худо он бошад ки маҳбӯботи дигарро дар бозаду ҳамаи муҳаббатҳо ротрк кунаду муҳаббати худоро ихтиёр кунад ; агар накунад ҳануз муҳаббати худо ғолиб набошад . Зану фарзанду молу ҷоҳу ҳиўаҳу ватани ҳама аз ҷумлаи мҳбўботст , агар ҳуби ин маҳбӯбот ғолиб бошад , нишон он бошад ки нагузорад ки зкўаҳу ҳаҷу садақа аз ту дар вуҷӯд ояд ки ҳар яке худ мҳкист . То худ бзёрти хонаи худоу расӯл ӯ тавонад рафт ; буд ки ин ҳамаи маҳбӯботро видоъ кунад ,у муҳаббати хонаи худоӣ - таъолӣ - ихтиёр кунад . Мأкўлоту машрубот ҳамчунин маҳбӯбаст ; бомсоки ин маҳбӯбот , ихтиёри маҳбӯб зкўаҳ кунаду савмро ихтиёр кунад . Ҳамчунин аз ъломот якояк мешумор . Агар чунонкии ин ҳуби маҳбӯбот ғолиб омад бар ҳуби худо , бдонкаҳ ӯро бо худои ҳеҷ ҳисобӣ нест . Аз худо бишинав : « қул إни кони обоؤкму أбноؤкму إхўонкму أзўоҷкму ъширткму амволи ақтрФтмўҳоу туҷҷораи тхшўни касодҳоу мсокни трзўнҳои أҳби إликми ман аллоҳу расӯлау ҷиҳоди фии сиблатаи Фтрбсўо ҳатто иأтии аллоҳи бأмраҳ » .

Дариғо ин ояти ҳамаро аз худо боз доштааст . Турои ӣнҷо дар хотир ояд ки Мустафо гуфт : « ҳбби إлии ман днёкми слос » ; ва бо Оиша гуфт : « ҳбки фии қалбии колъқдаҳи фии алҳбл » . Ҷой дигар гуфт : « أўлоднои أкбодно » . Аммо бдонкаҳи ин муҳаббат аслӣ набошад , ин муҳаббати худ маслиҳат бошад ва дар роҳ ниҳода бошад ҳам таъкӣди муҳаббати худоро ; аммо маҳбӯботи дигар ки аслӣ бошад , тарки он воҷиб бошаду муҳаббати худо бар онғолб бошад . Аммо магар ки ин хабари ншнидҳ‬оӣ ки « луи канти мтхзои хлилои лотхзти أбобкри хлило » . Агар дӯсти грФтмии Абубакрро дӯсти грФтмӣ , аммо дӯстии худои марои бони нми‬гзорд ки бўбкри родўсти гирам . Аммо ӣнҷо эй азиз дқиқҳ‬оӣ бидон : чизеи родўсти доштани бтбъитдри камоли ишқу муҳаббати қадаҳ ва нуқсон наёрад . Магар ки ин байти ншнидҳ‬оӣ :

Агар маҷнӯнро бо саги кӯии Лайлии муҳаббатӣ ва ишқӣ бошад , он муҳаббат на сагро бошад , ҳам ишқ Лайлӣ бошад , магари ин байтро ншнидҳ‬оӣ !

Ҳар муҳаббат ки таъаллуқ бмҳбўб дорад , он ширкат набошад кҳон низ ҳам аз осори ҳуб маҳбӯб бошад : Маслан агар олам , қаламу ҳбру коғаз дӯст дорад , натавон гуфт ки бҳмгии ошиқ илм нест . Маҳбӯби лаззотаи яке бояд ки бошад , аммо чизҳои дигар агар маҳбӯб бошад аз баҳри маҳбӯби аслӣ , зиён надорад . Ҳаркии худоро дӯст дорад лобуд бошад ки расӯл ӯро ки Муҳамадаст дӯст дорад ,у шайхи худро дӯст дораду умри худро дӯст дорад . Аз баҳри тоъати венону об дӯст дорад ки сабаби бақоӣ ӯ бошаду занонро дӯст дорад ки бақои насл мунқатиъ нашаваду зару сим дӯст дорад ки бидон мутавассил тавонад буд бтҳсили обу нон . Лобуди сармоу гармоу барфу борону осмону замин дӯст дорад бони маънӣ ки агар осмон ва замин набошад гандум аз санги брнрўид ,у барзигарро ҳамчунин дӯст дорад . Осмону заминро дӯст дорад ки сунъ ва феъл худост ки « вллаҳи малики алсмўоту алأрз » мисоли ин чунон бошад ки ошиқи хату феъли маъшӯқ дӯст дорад . Ҳамаи мавҷӯдоти феъл ва сунъ ӯст ,у бтбъи муҳаббат ӯ дӯсти доштан , ширкат набошад ; аммо аслу ҳақиқати ин муҳаббатҳо ширкат бошаду ҳиҷоби роҳи муҳиб ва бозмондан аз маҳбӯб аслӣ набошад . Гӯши дор ки чаҳ гуфта мешаваду аллоҳи алҳодӣ .