Қавлаи таъолӣ : бисмии аллоҳи арраҳмони арраҳими иштиқоқ « исм » аз смўаст . Ва маънии смў иртифоъаст , яъне ки ном смоء номварасту нишони иртифоъ ӯ . Ва худованди моро ъзу ҷли номҳост дар китоб ва дар суннат ва бидон номҳо номвараст , он номаст ки ҳаст ва он ҳаст ки номи ҳаргизи чунуи номвари бад-ӣни сифат . Кадоми махлуқро шер ном кунанду бад дил ояд ?у дарё ном кунанду бахил буд ?у моҳ ном кунанд ва зишт ояд ? холиқи ҷли сноؤаҳ бар хилоф инаст ки худовандӣ беайб ва бар сифат камоласт . Бо иззат ва бо ҷалоласт бо лутф ва бо ҷамоласт . Бо фазл ва бо нўолст . Вуҷӯд ӯ дилҳоро кароматаст ! шуҳуд ӯ ҷонҳоро вилоятаст ! нодир ёфта дар аён ,у ширин дар ҳикоятаст ! як назари бъноит агар кунад ҳамаро кифоятаст .

Он пер тариқат гуфт : « худовандо ! нисори дили ман умеди дидори тест , баҳори ҷони ман дар марғзори висоли тест . » он ҳамон орзӯаст ки он мухаддира кард « раби ибни лии ъндки битои фии алҷнаҳ » .

Яҳёи маоз ҳамин гуфт « илоҳӣ ! أхлии алътоёи фии қалбии рҷоؤк ,у أҳби алсоъоти إлии соъаҳи фӣҳо лқоؤк » он чаҳ ҷое буд ки ваъдаи дидор фаромӯш кунад ? , ва он чаҳ дилӣ буд ки насими маориф аз гулзори висоли набавӣад ? , ва он чаҳ забонӣ буд ки ҷузи номи дӯсти бахуд роҳ диҳад ? каз номи дӯсти буи дӯст ояд , ва аз ҳадиси дӯсти роҳат ҷон фазояд !

Қавла : ?илам , аллоҳи лои إлаҳи إлои ҳўи ?илами рамз дӯстӣаст , хитобии сарбаста бо ошиқони кори афтода . Аллоҳи тавҳиди ъорФонст , асбобу ашколу ағёр фаромӯш карда ,у забонашон бо нафии инҳо нопардохта , ҳам аз аввал бар сари нуктаи исботи ҳақи афтода . « лои إлаҳи إлои ҳў » . Тавҳиди оммаи мؤмнонст , аз дар нафии даромада ва аз торикии бегонагӣу парокандагии бози руста ,у бъоқбти бнўри тавҳид бар афрӯхта !

Аввали роз бо ошиқонаст , охири ниёзи ошноёнст , миёнаи нози ъорФонсту рози ошиқӣ то ниёзи ошноӣ ҳазор манзиласт ошноёнро фурӯди оранд « фии ҷиноту наҳр » орифонро фурӯди оранд « фии мақъади сидқ » ошиқонро фурӯди оранд дар ҳазрати ъндит « ъанд млики муқтадир » . Чандон ки миёни ошноӣ ва ошиқӣаст ҳамчандон миёни ҷиноту наҳр ва миён ъанд млик муқтадираст , ҳар касро бақадр ҳиммату андозаи маърифати хеш .

Хитоби ошноён аз ҷаббор олам онаст ки Мустафо ( с ) гуфт : ани шӣтми анбأткми мо аввали мо иқўли аллоҳи ъзу ҷли ллмؤмнину аввали мо иқўлўни ?ла ? қлнои нъм ё расӯли аллоҳ . Қол : ани аллоҳи иқўли ллмؤмнини ҳилли аҳббтми лақое ? Фиқўлўни нъм . Фиқўл : лам ? Фиқўлўн : рҷоءи ъФўку мғФртки Фиқўл : ваҷабати лаками мағфиратӣ »

Ҳосили кор ошноён онаст ки аз худои мағфират ва афв хоҳанд ,у ҳосили кор ошиқон онаст ки бо Мустафо с гуфт шаби миъроҷ : « кун лии комаи лами ткни Фокўни лаки комаи лами азал » .

Он гуҳи хитоб бо мувоҷеҳат гардониду миннат бар он меҳтари олами ниҳод ва гуфт : « назул алейк алкитоби болҳқ » эй меҳтар ! туро чаҳ зиёнгар бодияи ғайбати рӯз кӣ чанд насиби халқро дар пеши каъбаи висолати ниҳодам ? ту он байн ки як соъати туро аз фаромӯш кардагон накардам , на пайғому нома аз ту боз гирифтам . Ошиқро ҳамаи тасаллӣ дар номаи дӯст буд , ғарибро ҳамаи роҳат аз нома хеш бигушоед .

Мсдқои лмои байни идиаҳ эй меҳтар ! анбёءи пешинароу уммати гузаштаро гуфта будам дар он номҳо ки боишон додам ки марои дӯстӣ азизасту ҳабибии Карим , бмؤмнони раҳим , бо даравишони чарби сухану меҳрбон , ва бо халқи азим , бисоти шаръ ӯ дар охир алзмон густаронем то ҳамаи шаръҳо насх кунад ,у ҳамаи ақдҳо фасх кунад . Ин нома ки бтў фиристодам эй меҳтар ! таҳқиқи он ваъда мавъӯдаст ки ваъдаи мо бозӣ набӯду сухани мо маҷозӣ набӯд . Ва أнзли алтўроаҳу алإнҷили ман қабл ҳудои ллносу أнзли алФрқон эй меҳтари нигар то ғайрият дар роҳ набувват наёяд . Бдонкаҳи анбиёро нома ҳо фиристодам пеш аз ту , ки мазмуни он номаҳо ҳадиси ту буду тартиби кори туу каромати ту ,

إни аллазӣнаи кФрўои боёти аллоҳи ?лаами азоби шадиду аллоҳи азизи зўи интиқом эй меҳтар ! то кӣ ҳақи хеши Фдоءи ин рамидагон кунӣу ҳазимати эшон аз сиёсати қтиъти мост , лълки бохъи нФски أлои икўнўои муъминин . То кӣ гирди дилҳои зангори гирифтаи эшон броӣӣ ?у харобии он дилҳо аз савлати иззати мости бали табъи аллоҳи алайҳои бкФрҳм .

То кӣ тадбир кашондан он қуфлҳо кунӣ ?у нақши он меҳр аз хазинаи адли мост , أми алии қулӯби أқФолҳо то кӣ въду ваъиду нозу Наими бсмъи бӯи толибу бӯи ҷаҳли фурӯи хуоне ?

Ва ризндаҳи он арзири бсмъи эшон қаҳри мост ! إнки лои тҳдии ман أҳббт . То кӣ моҳи бадв ним кунӣ ?у мӯъҷизот арза кунӣ ? он ҳеҷ гуҳ дар чашмашон наёяд ки пӯшиши он басирату наҷосати он ниҳоди эшон аз ҳукми мост . أўлӣки аллазӣнаи лами ирди аллоҳи أни итҳри қлўбҳм . Наузи биллоҳи ман азобау нқмтаҳ .

إни аллоҳи лои ихФии алайҳи шайъи ءи фии алأрзу лои фии алсмоء эй худованди донои поки дон , неки дон , ҳамаи дон , дурбини наздики дон , туе аз ниҳони огоҳу огоҳи баҳри гоҳи туе .

Туро чаҳ банки баланд чаҳ рози борӣк , чаҳ рӯзи равшан чаҳ шаби торик , эй шунавоӣ ки ҳамаи овозҳо шинавӣ , эй доноӣ ки баҳамаи розҳо рисӣ , эй бенаӣ ки ҳамаи даврҳо бинӣ .

Ҳўи алзии исўркми фии алأрҳоми Киеви ишоءи алоиаҳ . . . Сухани дарин аз ду ваҷҳаст : яке дар исботи сӯрати офаридагори ҷли ҷалолау ъзи шона , дигар дар баёни қудрати вайу изҳори неъмат ва бар ниҳоди миннат дар тақдиру тасвири халқ . Аммо дар исботи сӯрати холиқи хабар дурустаст аз Мустафои с : « халқи одами алии сӯратау тӯлаи сутуни зроъо . »

Ва рӯй « алии сувараи виҷҳа » .

Аҳли таъвил ки мояи дайни эшон тмўиаҳу таъвил ва нафйаст азоФт «ҳо » аз ҳақи ҷли ҷалолаи бгрдониднд ва аз зоҳири баргаштанд . Ва аҳли суннат ки мояи дайни эшон самъу қабул ва таслимаст таъвили бгзоштнд ва бар зоҳир бирафтанд ва гуфтанд азоФт «ҳо » дайни хабар бо худосту баҳсу тафаккуру таъвили нрўост ,у бтшбиаҳ пиндоштан хатост , ки ҳақи ҷли ҷалола дар ҳамаи сифот бе ҳамтост .

Ва дар боби руят хабарҳо фаровонаст , ки ҳақро ҷли ҷалола , сувара ва ваҷҳ тобонаст ибни аббос ривоят кунад ки Мустафо с гуфт « раъйати рабии фии аҳсани сувара »

Ва брўоити абӯи эмомаи боҳиллӣ Мустафо гуфт « троءои лии рабии фии аҳсани сувараи Фқол ё Муҳамад ! Фқлти лаббайку съдик ! Фқоли фӣами ахтсми алмлأи алоълӣ ? . . . »

Ва ин хабар бастӣ дораду биҷой хеш гуфта шавад аншоءи аллоҳу ривояти ҷобири ибн смраҳ онаст ки « إни аллоҳи табораку таъолии таҷаллии лии фии аҳсани сувара »

Ва брўоити инс

« ?утонеи рабии фии аҳсани сувара » .

Ва ҳам инс мегуяд ( мавқуф биравӣ ) : إни Фимои Ямани аллоҳи ъзу ҷл ба алии одами явми алқёмаҳи ани иқўли ?ла : « ?илами анҳлки сӯратӣ » .

Ва ани ибни аббоси қол : « схти Мӯсои алӣ банӣ Исроил Флмо назул болҳҷри қоли ашрбўо ё ҳмир ! Фоўҳии аллоҳи таъолии илайҳ « мислати хлқои хлқтҳми алии сӯратии болҳмр » .

Ва дар хабар қиёмат маърӯфаст ки Мустафо с гуфт « Фётиҳми аллоҳи ъзу ҷли фии ғайри алсўраҳи аллтии иърФўн , Фиқўли анои рбкм , Фиқўлўни рбно , Фитбъўнаҳ »

Ва ани ъкрмаҳи ани ибни аббоси қол алнабӣ : « алсўраҳи алрأси Фозои أқтъи Флои сувара »

Дарин хабарҳо худовандони дилро баён равшанасту бурҳони содиқ ки офаридагорро сӯратасту лафзи мҳтрз мтбъ онаст ки гӯйанд « ?лаи сувара » ё гӯйанд « ҳўи зўи сувара , » нгўӣим ӯро ки мусаввираст , ки аъиммаи салаф ин нагуфтаанд ва написандида балки гуфтаанд ки ӯро суварааст ва ваҷҳаст , ва худ ъзи ҷалолаи бълми он мстأср ,у халқ аз дарёфт Киеву канаи он оҷиз , чунон ки худ бхлқ намонад суварау ваҷҳи ваии бсўраҳу ваҷҳ халқ намонад . Сувараи халқи резад ва ночиз шавад ва фонӣ гардад ,у сувараи худованд бо ҷалол ва икромаст ва бо сбҳоти нур ва барқҳои дурахшон , агар ҳиҷоб аз он бардорад аз сбҳоту равшаноӣу дурахшонеи ваии осмон ва замин бисӯзаду бирезад . Ва ин дар хабараст : « луи кашфҳо лأҳрқти сбҳоти виҷҳаи кули шайъи ءи адркаҳи Басра . »

Аммо сухан аз рӯй тасвир онаст ки раби Алъоламин миннат бар одамиёни ниҳоди бойени сувара бар камолу чеҳраи боҷамол ки эшонро дод гуфт : «у сўркми Фأҳсни сўркм » .

Ҷой дигар гуфт : « лақади хлқнои алإнсони фии أҳсни тақвим » ва ин тахсӣс одамиёнаст аз миёни ҷонварон ,у биҷузи эшон касро ин манзалати надоду бад-ӣн мсобт нарасонид вари ҳамаи Фриштаҳ муқаррабаст . Дар осори биоранд ки ё аҷабо , Фриштаҳро бёФриди номи ваии Ҷабраил , вайро шашсад пар тоўсӣ дод мурассаъи бҷўоҳр , бо ҷлҷлаҳҳои заррин , огндаҳи бмшки бўё чун бар худ биҷунбад аз ҳар ҷлҷлии овозии хуш берун ояду нғмтӣ ки бидон дигар намонад . Ва он Фриштаҳи дигари исрофил ки як пояи арш бар дӯш вайаст ҳар гуҳ ки тасбеҳи даргиради ҳамаи Фриштгони осмон хомӯш шаванду тасбеҳи хеш дар боқӣ ниҳанд аз он савти некӯу нғмти хуш ки исрофил берун медиҳад . Ва зинҷои Фрогзри арши азим , ки мстўӣ бар вай худоӣ ҷаҳонаст , ва ӯро конгрессҳост ки дар ваҳм одамӣ наёяд ,у қадари он кас надонад ,у нури офтоб дар ҷанби нур арш нопадидасту ночиз .

Ин ҳамаи махлуқоти барин сифати бёФриду ҳичизро нагуфт ки некӯаш сӯратӣ додам ё некӯаши офаридам , магари одамиро ки аз хоки тира бар кашиду вайро бидон манзалати расонид ки дар офариниши ваии гоҳи худро ситуду гоҳи вайро : худро , гуфт « Фтборки аллоҳи أҳсни алхолқин , »у вайро гуфт « аўлӣки ҳам алрошдўн » « аўлӣки хайри албриаҳ » субҳонаи субҳонаи ҳозои ҳўи алФзли алкбиру алФўзи алъзим . Иқўли таъолии фузалои ман аллоҳ ва нааммау аллоҳи алӣами ҳаким .