Қавлаи таъолӣ : إн мисли исо ъанд аллоҳи кмсли одами сабаби нузули ин оят онаст ки : тарсоёни Наҷрон , Сайиду оқибу усқуфу асҳоб эшон омаданд бар Мустафо ( с ) ва гуфтанд : « мо лаки таштами соҳбно » чаҳ будаст туро ки соҳиби моро носазо май гӯйӣ , яъне исо ( ъ ) . Расӯл гуфт : он чаҳ носазост ки ман вайро гуфтам ? гуфтанд : май гӯйӣ ки вай бандааст . Гуфт : « аҷали ҳўи абди аллоҳу расӯлау клмтаҳи илқоҳо илои Марями алъзроءи албтўл . »

Эшон чун ин сухан шуниданд ҳама дар хашм шуданд ва кроҳит намуданд , гуфтанд : « ҳилли раъйати ансонои қти ман ғайри аб ? » ҳаргизи ҳеҷ мардум дидӣ ки бепадар бошад ?

Агар чунинаст ки ту май гӯйии мисоли ин бо мо намой ! раби Алъоламин бҷўоби эшону ҳуҷҷат бар эшон ин оят фиристод , гуфт : қиёси халқи исо ( ъ ) бепадар ҳамчун қиёси халқи одам бепадар ва бемодараст .

إн мисли исо ъанд аллоҳ мегуяд сону сифати исои бнздики худо ва дар ҳукми вай ҳамчун сону сифат одамаст . Одамро аз хоки бёФриду қолаби ваии бсохт ,у рӯзгории он ҷасад бе рӯҳи миёни Маккау тоӣФи чунон ки дар хабараст бгзошт , он гуҳи он ҷасадро гуфт ки : эй одам бош башарии зинда гуё , на падар буд на модар , ҳамчунин бодро гуфт : исо бош , падар на буду модар буд , яъне дар тхлиқи бнздики аллоҳ дар қудрат ӯ ҳар ду якеанд . Чунон ки офариниши одам бепадару модар бар вай дшхўор набӯд , офариниши исо ( ъ ) бепадар дшхўор набӯд .

Алҳақ ман рбк мегуяд : ончӣ бо ту гуфтем аз қиссау хабари исо дурустасту рост ,у пайғом аз худованди ту , ва ҳақ инасту рост ки худо гуфт , на он ки тарсоён гуфтанд дар кори исо . Ва раво бошад ки алҳақ ибтидо ниҳанд ва ман рбки хабари ибтидо ,у маънӣ он бошад ки : алҳақ фии злки бали фии аломўри кулҳо мо икўни масдараи ман аллоҳи ъзу ҷл .

Флои ткни ман алммтрин ҳар чанд ки зоҳири ин хитоб бо Мустафо ( с )аст , аммо мақсади ин хитоби умум умматаст , яъне шумо ки уммати мҳмдоид бшк мабошед ки мисли исои ҳам чун мисли одамаст ва дар гумони миФтид , чунон ки тарсоён дар гумони афтоданд ва ин мисл напазируфтанд .

Фмни ҳоҷки фӣаи маънии мҳоҷаҳу муҳоқаи ҳуҷҷат оварданасту хештанро ҳақи намӯдан . Мегуяд : ҳар ки бо ту ҳуҷҷати орад дар кори исо ,у ончӣ аллоҳ гуфт ва баён кард напазирад , ман баъди мо ҷоءки ман алълми пас аз онкӣ аз худои бтў пайғом омад ,у бдонстӣ ки исои бандаи худо буду расӯли вай . Фқли тъолўои эшонро гӯй , яъне тарсоёни Наҷрону меҳтарони эшон Сайиду оқиб ки бо ту хусумат мекарданд , тъолўои ндъи أбноءноу أбноءкми бёӣид то хонем мо писарони хеш ва шумо писарони хеш , ва мо занони хеш ва шумо занони хеш , ва мо худ бхўиштн ва шумо худ бхўиштн , он гуҳ мбоҳлт кунем . Мбоҳлти он буд ки ду тан ё ду қавм бакӯшаш мстқсии якдигарро бнФриннд , ва аз худои ъзу ҷл лаънат хоҳанд аз ду қавм бар онкӣ дрўғзнонанд . Ва бҳлаҳ номӣаст лаънатро , мбоҳлту тбоҳлу абтҳол дар луғат якеанд . Ва тафсири абтҳоли худ дар ақаб лафз бигуфт . Фнҷъли лаънати аллоҳи алии алкозбин . Гуфтаанд ки : рӯзи мбоҳлти рӯзи бист ва якум аз моҳи зии алҳҷаҳ буд .

Мустафо ( с ) бсҳро шуд . Он рӯзи дасти ҳасан ( ъ ) гирифтау ҳусайн ( ъ )ро дар бар нишонда ,у Фотима ( ъ ) аз пас мерафт ,у алӣ ( ъ ) аз пас эшон . Ва Мустафо ( с ) эшонро гуфт : чун ман дуо кунам шумо омини гўӣид . Донишмандону меҳтарони тарсоён чун эшонро бсҳрои диданд бар он сифат , бтрсиднд ,у омро насиҳат карданд ва гуфтанд : ё қавм ! ано нарай вҷўҳои луи сأлўои аллоҳи ъзу ҷли ани изили ҷблои ман маконаи лозолаҳ , Флои тбтҳлўои Фтҳлкўоу лои ибқии алии ваҷҳи аларзи насронии илои явми алқёмаҳ . » тарсоёни он суханон аз меҳтарон хеш бишуниданд ҳамаи бтрсиднд , ва аз мбоҳлт боз истоданду талаб сулҳ карданду ҷузяти бпзирФтнд , бонкаҳ ҳар соли ду ҳазор ҳалаи бидиҳанд , ҳазор дар моҳи сифр ва ҳазор дар моҳи раҷаб . Мустафо ( с ) бо эшон дар он сулҳи баст . Он гуҳи расӯл худо гуфт :у алзии нафасии бедаи луи тлоънўои лмсхўои қрдаҳу хнозир ,у лозтрми алайҳими алўодӣ норо ,у лостأсли аллоҳи Наҷрону аҳла ҳатто алтири алии алшҷр ,у лмои ҳоли алҳўли алии алнсории каллаам ҳатто ҳлкўо .

Қавла : إни ҳозои лаҳви алқсс алҳақ , ва мо ман إлаҳи إлои аллоҳ эй ани алзии аўҳинои алики лаҳви алхбр алҳақ ,у ани алмстҳқи ллъбодаҳи ҳўи аллоҳи ъзу ҷли лои ғайр ,у лои ъзу лои ҳукми алои ?ла » . Мегуяд : ин пайғом ки бтў фиристодем аз қиссаи исо ( ъ )у одам ( ъ ) ростасту дуруст , ва гуфт тарсоён дар исои ботил , ки маъбуди ҷузи худои ъз ва ҷл нест ,у иззати ҷузи иззат ӯ нест ,у ҳукми ҷузи ҳукм ӯ нест , он гуҳи таъзимро номи аллоҳ аъодт кард ва гуфт :у إни аллоҳи лаҳви алъзизи алҳким худоӣаст ки кас бо ваии нтоўд ,у худоиро ӯ бшоид ,у фарзанд ва анбоз надорад . Ҳакимаст ки корҳо бҳкмт кунаду адлу ростӣ дар он нигаҳ дорад .

Фإни тўлўо агар баргарданд аз мбоҳлт ва напазиранд калимаи ҳақу баёни рост , Фإни аллоҳи алӣами болмФсдини он баргаштан эшон бар худоӣ пӯшида нест , медонад аз халқи хеш ки табоҳи кору бад кирдор кист ,у фардои ҷзоء вай диҳад бсзоءи вай .

Қул ё أҳли алкитоби ин хитоби ҳам бтрсоён Наҷронаст . Қтодаҳ ва рабиъ гуфтанд ки : аҳли китоби ӣнҷои ҷуҳудони Мадинау тарсоёни Наҷрон баҳаманд ки ҷое дигари эшонро дар зм фароҳам гирифт , гуфт : атхзўои أҳборҳму рҳбонҳми أрбобои ман дуни аллоҳ . . . Алоиаҳ .

Қавла : тъолўои إлии калимаи сўоءи ин калимаи сўоء , калима « лои илоҳи алои аллоҳ »аст , яъне ки мардум бояд ки дар он яксон бошанд дар обидӣ . Муфассирон гуфтанд : ин ояти бҷўоби он ҷуҳудон омад ки гуфтанд : ё Муҳамад ( с ) ту аз мо он мехоҳӣ ки мо туро бхдоиӣ гирем чунон ки тарсоёни исо ( ъ )ро гирифтанду бҷўоби он тарсоён гуфтанд : ё Муҳамад ( с ) аз мо он мехоҳӣ ки дар ту он гўӣим ки ҷуҳудон дар ъзир гуфтанд .

Раб Алъоламин гуфт : эшонро гӯии тъолўои إлии калимаи сўоءи бинноу бинкм أло наабд إлои аллоҳи бёӣид ки ҷузи худоиро напарастем ,у ҷуз ӯро ибодат накунем .

Рӯй ан алнабӣ ( с ) қол : лои ттрؤнии комаи атрأти алнсории ибни Марями Фонмои анои абд , Фқўлўо : абди аллоҳу расӯла » . Ва антлқти вФд банӣ омири ило алнабӣ ( с ) Фқолўои анати сиднои Фқол : алсиди аллоҳи Фқолўои аФзлноу аъзмнои тўло . Фқол : « қўлўои қўлкм ӯ баъзи қўлкму лои истҷринкми алшитон »

Ва ло наширк ба шиӣои ин калимаи ҳамон Фоӣдаҳ дод ки أло наабд إло аллоҳ дод ,у зиёдаи Фоӣдаҳи дарин калима онаст ки ибодати худои сӯрати бандад бо баъзе ширк . Чунон ки раби Алъоламин ҷой дигар гуфт : ва мо иؤмни أксрҳми биллоҳи إло ва ҳам мшркўн .

Ва Мустафо ( с ) гуфт : алшрки ахФии Фикми ман дбиби алнмли алии алсхраҳи алсмоءи фии аллилаҳи алзлмоء » , пас أло наабд إлои аллоҳи ишорат бтўҳид дорад , ва ло наширк ба шиӣои ишорати бохалос .

Ва лои итхзи бъзно баъзан أрбобои ман дуни аллоҳи ин ҳам тафсири калима сўоءаст , яъне ки ҳеҷ кас аз мо касеро бхдоиӣ нагирад , ва худоӣ нахонд , на аҳли тавроти ъзирро ва на аҳли Инҷил , исоро . Ва на каси ботил аз мбтли бипазирад . Ва гуфтаанд : дар маънии лои итхзи бъзно баъзан أрбобои ман дуни аллоҳ эй лои нтиъи фии мъсиаҳи аллоҳи аҳдо , яъне дар маъсияти худои ҳеҷ касро фармон набарем , ки ҳар ки дар маъсияти худои махлуқиро фармон барад ҳамчунонаст ки ҷузи худоиро касеро саҷдаи барад ва ӯро бхдоиӣ гирифт . Мустафо ( с ) гуфт : « ман атоъи мхлўқои Фкأнмои сҷди саҷдаи лғири аллоҳ » .

Фإни тўлўои Фқўлўои ашҳдўо . . . Алоиаҳи ин хитоб бо Мустафо ( с )аст ва бо уммати вай . Мегуяд : « агар эшон аз иҷобат баргарданд шумо гўӣид ки мо мслмонониму худоиро якто ва беҳамто гӯйонем . Агар касе гуяд : ин оят бар сиблат ҳуҷҷат оварад бар эшон , ва дарин чаҳ ҳуҷҷатаст ки гуфт : Фإни тўлўои Фқўлўои ашҳдўо . . . ? ҷавоб онаст ки раби Алъоламин моро дарин ояти адаби мҳоҷт дар омухт , ва баён кард ки муонидро баъд аз онкии ҳуҷҷат бар ваии лозими гашту ҳақ бар вай зоҳир шуд , ва ҳам чунон ъинод менамояд , роҳ онаст ки аз вай баргарданду млоҷт дар мҳоҷт вай бигузоранд .

Ва фии алхбри ан алнабӣ ( с ) кутуби ктобои илои қайсару дуоаи илои алислом , Фқол : « ман Муҳамади расӯли аллоҳи илои ҳрқли азими алрўми саломи алии ман атбъи алҳдӣ . Аммо баъд , Фонои адъўки илои алисломи аслми тслм , аслми иؤтки аллоҳи аҷрки мртини ?фони тавлияти ?фони алейк асми алорисиин . ё аҳли алкитоби тъолўои илои калимаи сўоءи бинноу бинкм . .

Илои охири алоиаҳ » .