Қавлаи таъолӣ : إни أўли байти вазъи ллнос муҷоҳид гуфт : мусулмонону ҷуҳудон дар кори қибла сухан гуфтанд , ва тафохур карданд ҳар кас азишон бқблаҳи хеш . Ҷуҳудон гуфтанд : байти алмуқаддаси фозилтар ва шарифтар ,у қибла онаст ки муҳоҷир анбиёст дар замини муқаддаса .

Мусулмонон гуфтанд : қибла каъбаасту каъбаи шарифтару азимтару наздики худои бузургвортару дўстр аз ҳама рӯй замин , Фأнзли аллоҳи ъзу ҷл : إни أўли байти вазъи ллноси эшон дарин мнозът буданд ки раби Алъоламин тафзили каъбаро ин оят фиристод .

Фасли фии фазоъили Макка

Акнӯн пеш аз онкӣ дар тафсиру маъонӣ хавз кунем , аз фазоъили Маккау хсоӣси каъбаи тарафӣ бар гўӣим , ҳам аз китоби худои ъзи исма , ва ҳам аз суннати Мустафо ( с ) : қоли аллоҳ : ҷаъли аллоҳи алкъбаҳи албитулҳаром қёмои ллнос вау إзи ҷълнои албити масобаи ллносу أмно вау إзи ирФъи إброҳими алқўоъди ман албиту إсмоъил . Ва тҳри байтии ллтоӣФину إнмои أмрти أни أъбди раби ҳзаҳи алблдаҳи алзии ҳарамҳо . Ва раби аҷъли ҳозои алблди омно . Вау إзи бўأнои лإброҳими макони албит . Ва литўФўои болбити алътиқу Фозкрўо аллоҳ ъанд алмшърулҳаром . Ва أи ҷълтми сқоиаҳи алҳоҷу аммораи алмсҷдулҳаром . Ва إни алсФоу алмрўаҳи ман шаъоъири аллоҳ вау أзни фии анноси болҳҷи иأтўки рҷоло . . . Илои ғайри злки ман алоёти алдолаҳи алии шарафҳо ва фазлҳо . Ин оёт ҳар яке бар ваҷҳе далолат кунад бар шарафи каъбау фазилати он ,у бузургворӣу каромати он наздики худованди ъзу ҷл . Онро атиқ хонд ,у атиқ Каримаст ва аз даъвии ҷабборони озод яъне ки : бузургвораст он хонаи бнздики худованди ъзу ҷл , ва озодаст , ки ҳаргизи ҳеҷ ҷаббори саркаши даъвӣ дар он накарду қасд он накард . Масҷид ҳаром хонду шаҳри ҳарому байти ҳаром , яъне ки бо озармаст , ва бо шиква , ва бо виқор . Бозгаштани гоҳи ҷаҳонёну ҷои амни эшон ,у нузули гоҳи анбёءу мустақари дӯстон , манбаи набуввату рисолату мҳбти ваҳйу қуръон .

Ва аз длоӣли суннат бар шарафи он бқът онаст ки : Мустафо ( с ) гуфт он гуҳ ки бар хрўраҳи бистод : «у аллоҳи ании лоълми анки أҳби алблоди илои аллоҳу аҳби аларзи илои аллоҳ ,у луи лои ани алмшркини ахрҷўнии мнки мо харҷат .

Ва қол ( с ) : « ани аларзи дҳити ман Макка ,у أўли ман тоФи болбити алмлоӣкаҳ ва мо ман набии ҳрби ман қавмаи илои аллоҳи алои ҳрби илои алкъбаҳ , иъбди аллоҳи фӣҳо ҳатто имўт » ва « ани қабри Нӯҳу ҳуду Шуайбу солеҳи Фимои байни замзаму алмқом » ва « ани ҳавли алкъбаҳи лқбўри слосмоӣаҳи набӣ » ва « ани байни алркни алимонии илои алأсўди лқбр сабъин набиё ,у ани байни алсФоу алмрўаҳи лқбри сабъин алифи набӣ »

Ва рӯй : « ани Исмоили бен иброҳӣм ( ъ ) шкои илои рабаи ҳури Макка , Фأўҳии аллоҳи илайҳи ании аФтҳи алейк бобои ман алҷнаҳи фии алҳҷр , иҷрии алейк алриҳу алрўҳи илои явми алқёмаҳ » ,у қол ( с ) : « ани мо байни алркни алимонӣу алркни алأсўди равзаи ман риёзи алҷнаҳ , ва мо ман аҳади идъў аллоҳ ъанд алркни алأсўд ва ъанд алркни алимонӣ ва ъанд алмизоби алои астҷоби аллоҳи ?лаи алдъоء . »

Ва қол : « ман назари илои албити аимоноу аҳтсобои ғФри аллоҳи ?лаи мо тақаддуми ман занба ва мо тأхр » ва « ман слии халафи алмқоми ракаатин ғФри ?ла ,у иҳшри фии аломнини явми алқёмаҳ » ва « ман сабри алии ҳури Маккаи соъаҳи ман алнҳор тбоъдт манеҳ алнори масираи хмсмоӣаҳи ом . »

Ва қол ( с ) : « алҳҷўну албқиъи иؤхзи ботроФҳмоу инсрони фии алҷнаҳу ҳумои мқрбои Маккау алмдинаҳ » .

Ва қоли алайҳи ассалом : « ани алркну алмқоми иأтёни явми алқёмаҳи кули воҳиди мнҳмо мисли абии қбиси лҳмои айнону шифтони ишҳдони лмни воФоҳмо . »

Ва қоли вҳби бен мнбаҳ : мактуби фии алтўроти ани аллоҳи ъзу ҷли ибъси явми алқёмаҳи сбъмоӣаҳи алифи малики ман алмлоӣкаҳи алмқрбини беди кул воҳид манеҳам силсилаи ман зҳби илои албитулҳаром , Фиқоли ?лаами азҳбўои илои албитулҳаром Фзмўаҳи бҳзаҳи алслосли сами қўдўаҳи илои алмҳшр , Фиأтўнаҳ , Физмўнаҳ , бсбъмоӣаҳи алифи силсилаи ман зҳби сами имдўнаҳ ,у малики инодӣ : ё каъбаи аллоҳи сирӣ ! Фтқўли лсти бсоӣраҳ ҳатто аътии сؤлӣ , Финодии малики ман ҷӯи алсмоء : « силӣ » . Фтқўли алкъбаҳ : « ё раб ! шФънии фии ҷиртии аллазӣнаи дФнўои ҳавлии ман алмؤмнин » Фиқўли аллоҳи субҳона : қади أўтити сؤлки қол : Фиҳшри мўтии Маккаи ман қбўрҳми бизи алўҷўаҳи каллаами муҳаррамин , муҷтамаъин , илбўн .

Сами тқўли алмлоӣкаҳ : сирӣ ё каъбаи аллоҳ . Фтқўл : « лсти бсоӣраҳ ҳатто аътии сؤлӣ . » Финодии малики ман ҷӯи алсмоء : « силӣ , тътӣ » . Фтқўли алкъбаҳ : « ё раб ! ъбодки алмзнбўни аллазӣнаи вФдўои илои ман кули Фҷи амиқи шъсои ғброи қади тркўои алأҳлину алоўлод ,у хрҷўои шўқои ило , зоирин , тоӣФин , ҳатто қзўои мноскҳми комаи амртҳм , Фосأлки ани тؤмнҳми ман алФзъи алокбр , ФтшФънии Фиҳму тҷмъҳми ҳавлӣ . » Финодии алмалик : « ан манеҳам ман арткби алзнўбу асри алии алкбоӣр ҳатто ваҷабати ?лаи алнор . » Фтқўли алкъбаҳ : « анмои асأлки алшФоъаҳи лأҳли алзнўби алъзом ! » Фиқўли аллоҳи таъолӣ : « қади шФътки Фиҳму أътитки сؤлк » . Финодии мноди ман ҷӯи алсмоءи алои ман зори алкъбаҳи Флиътзли ман байни аннос , Фиътзлўн , Фиҷмъҳми аллоҳи ҳавли албитулҳаром бизи алўҷўаҳ , омнини ман алнор , итўФўну илбўн . Сами инодии малики ман ҷӯи алсмоء : « ало ё каъбаи аллоҳи сирӣ ! » Фтқўли алкъбаҳ : « лаббайк , лаббайк !у алхири фии идик , лаббайки лои шарики лак , лаббайк ! ани алҳмду алнъмаҳи лак ,у алмалики лак , лои шарики лак ! » сами имдўнҳои илои алмҳшр .

إни أўли байти вазъи ллноси уламоро ихтилофаст дар маънии ин оят . Ривоят кунанд аз алии алайҳи ассалом ки гуфт : « ҳўи аввали байти вазъи ллноси мборкоу ҳудои ллъолмин »

Мегуяд : аввали хона ки дар он баракат карданд ва нишоне сохтанд ҷаҳонёнро , то онро зиёрат кунанду қиблаи худ созанд ,у худоиро дар он ибодат кунанд , онаст ки ба « бкаҳ » .

Ибни аббос , клбӣ ,у ҳасани ҳамин тафсир карданд , қолўо : ҳўи аввали байти вазъи ллноси иҳҷўни илайҳу иъбди аллоҳи фӣа . Барин қавл « байт » бмънӣ масҷидаст кқўлаҳ : « أни тбўءои лқўмкмои бмсри биўто » эй масоҷид . Ва кқўлаҳи таъолӣ : фии буюти أзни аллоҳи أни трФъу изкри фӣҳо исма яъне алмсоҷд .

Ва абӯи зр аз Мустафо ( с ) пурсед ки : аввали масҷид ки мардумонро ниҳоданд дар рӯй замин кадомаст ? Мустафо ( с ) гуфт : « масҷиди ҳаром » . Абӯ зр гуфт : «у баъд аз он кадом ? » Мустафо ( с ) гуфт : « баъд аз он масҷиди ақсо » . Гуфт : миёни он ҳар ду чанд замон буд ? Мустафо ( с ) гуфт : чиҳил сол . Он гуҳ гуфт :

« ҳисмои адрктки алслоаҳи фасли ?фонаи масҷид . »

Қавмӣ гуфтанд : эътибори ин аввалят бузмонаст , на бшрФу манзалат яъне : ҳўи аввали байти зуҳри алии ваҷҳ алмоء ъанд халқи алсмоءу аларз , халқаи аллоҳ қабл алأрзи бأлФии ом ,у кони зубдаи бизоءи алии алмоء , Фдҳити аларзи ман таҳта . »

Ва қил : « ҳўи аввали байти баъди алтўФон »у ҳўи алзии қоли таъолӣ :у إзи ирФъи إброҳими алқўоъди ман албит . Ва қил : ҳўи аввали байти банноаи одаму атхзаҳи қибла . Ва фии злки мо

Рӯй : ани аллоҳи ъзу ҷли анзли ман алсмоءи ёқӯтаи ман иўоқити алҷнаҳ , лҳои бобони ман зумурради ахзар : боби шарқӣу боби ғарбӣ , ва фӣҳо қнодили ман алҷнаҳи Фўзъҳои алии мавзеи албит , сами қол ё одам : ании аҳбтти лаки битои ттўФ ба комаи итоФи ҳавли аршӣ ,у тслии ъндаҳи кома ислӣ ъанд аршӣ » .

Қавлаи ллзӣ ббкаҳ гуфтаанд : бкаҳ ном масҷидасту Маккаи номи ҳарам . Ва гуфтаанд : бкаҳи хона каъбаасту Маккаи ҳамаи шаҳр . Қурайши он гуҳ ки хона боз карданд нав карданро асоси он бҷнбониднд , сангии диданди сиёҳу азим аз он асос ки хона бар он буд , бар он набиштаи бспидии ҳамвор : « бкаҳи бкаҳ » аз онаст ки бкаҳ ном ниҳоданд . Ва гуфтаанд ки : Маккау бкаҳ ҳар ду якеаст , ҳамчун лозиму лозб . Ва асли Макка аз амткокаст , иқоли маки алФсили зръи ИМАу амткаҳ , азои амтсаҳ , Фкأнаҳи иҷмъи аҳли алоФоқу иؤлФҳм . Ва самяти бкаҳи лأнҳои тбки аъноқи алҷбобраҳ эй тқтъҳои азои ҳамвои баҳоу қил : лأни анноси итбокўни алайҳ эй итзоҳмўни алайҳи фии алтўоФ .

Мборкои ман албркаҳ ,у ҳаии субути алхири фии алшии ءи субути алмоءи фии албркаҳу самяти албркаҳи лсбўти алмоءи фӣҳо .

Ва ҳудои ллъолмини он хона аз худованди ъзу ҷли роҳи нмўнии сети бандагонро сӯии ҳақ ,у шинохти қиблаи ҳақ . Гуфтаанд ки : каъбаи қиблаи аҳл масҷидасту масҷиди қиблаи аҳли ҳарам ,у ҷумлаи ҳарами қиблаи аҳли замин .

Рӯй : أн алнабӣ ( с ) қол : ман слии фии алмсҷдулҳаром ракаатин Фкأнмои слии фии масҷидии алифи ркъаҳ , ва ман слии фии масҷидии салоаи канти афзали ман алифи салоаи Фимои сўоаҳи ман алблдон . Сами мо аълами алиўми алии ваҷҳи аларзи баладаи ирФъи фӣҳо ман алҳсноти бакули воҳидаи минҳои моӣаҳи алифи мо ирФъи ман Макка , сами мо аълами ман баладаи алии ваҷҳи аларзи анаи иктби лмни слии фӣҳо ракаатин воҳидаи бмоӣаҳи алифи салоаи мо иктб бимика , ва мо аълами ман баладаи алии ваҷҳи аларзи итсдқи фӣҳо бдрҳми воҳиди иктби ?лаи алифи дарҳами мо иктб бимика , ва мо аълами алии ваҷҳи алأрзи баладаи фӣҳо шароби алأброри алои замзам ва ҳай бимика , ва мо аълами алии ваҷҳи аларзи мусаллои алохёр ало бимика . Ва мо аълами алии ваҷҳи аларзи баладаи ани аҳади имшии фӣҳо мшёи икўни мшитаҳи тлки ткФирои лхтоёҳу анҳтотои лзнўбаҳ , комаи иҳти алўрқи ман алшҷраҳ ало бимика .

Қавла : фӣаи оёти байнот . Дар он хонаи нишонҳои равшанаст . Он гуҳ бар ақаби он нишонҳоро тафсир кард : мақом إброҳим гуфтаанд ки : ҳамаи масҷиди ҳам каъба ва ҳам ҷуз аз он мақоми иброҳӣм ( ъ )аст . Ва дар саёқи ин ояти ин ваҷҳи мустақӣм тараст . Ва гуфтаанд : мақоми иброҳӣм ки дарин оят номзадаст , он сангаст ки акнӯн ҳануз биҷойаст , ду қадам дарав нишаста , яке чап ва яке рост , ки фарои пеши хона ниҳодаанд баробари машриқ , ва пӯшида медоранд дар ҳуққау ғилофу таййиб . Ва азин ваҷҳаст қроءти он кас ки хонд : фӣаи ояи байнаи алии алтўҳид .

Ва қиссаи мақоми иброҳӣму бадви кор ӯ онаст ки : аз ибни аббос ривоят карданд . Гуфт : иброҳӣм , Исмоилу ҳоҷарро ба Маккаи барад ва он ҷо бинишонад . Рӯзгорӣ бар омад , то ҷрҳмён боишон фурӯ омаданду Исмоили зани хост аз ҷрҳм ,у модари ваии ҳоҷар аз дунёи рафта , иброҳӣми он ҷо ки буд азсора дастурии хост то ба Макка шавад бзёрти эшон .Сора шарт кард ва бо ваии паймони баст ки зиёрат кунад ва аз мркўб фурӯ наёяд то боз гардад . Иброҳӣм ( ъ ) омаду Исмоил ( ъ ) берун аз ҳарами бсид буд . Иброҳӣм гуфт : зани Исмоилро : « ин соҳбк ? » шавҳарат куҷоаст ? ҷавоб дод : « лӣси ҳоҳно , зҳби итсид . » ин ҷо нест , бсид рафтааст . Гуфт : ҳеҷ таомӣ ва шаробӣ ҳаст ки меҳмон дорӣ кунӣ ? гуфт : на , бнздики ман на касаст , на таом ! иброҳӣм гуфт : чун шавҳарат боз ояд саломи бадви расон ва бигӯӣ Утба дар сарой бигардон . Ин сухан бигуфту бозгашт . Пас Исмоил боз омаду буи падар шунид ва он зани қисса бо вай бигуфту пайғоми бгзорд . Исмоили вайро талоқ доду зании дигари хост , баъд аз рӯзгории иброҳӣм боз омад ҳам барон аҳду паймон ки босора баста буд . Исмоили бсид буд . Гуфт : « ин соҳбк ? » ҷавоб дод ки Исмоил бсидаст ҳам акнӯн дар расад ани шоءи аллоҳ , фурӯди ой ва биёсоӣ ки раҳмати худоӣ бар ту бод . Гуфт : ҳеҷ туоне ки меҳмон дорӣ кунӣ ?

Гуфт : ореи тавонам . Гӯшт оварад , ва шер оварад , иброҳӣми эшонро дуо гуфту баракати хост . Он гуҳ гуфт : фурӯди ой то турои мӯӣ сар башуем ва рост кунам . Иброҳӣм фурӯ наомад ки босора аҳд карда буд ки фурӯ наёяд . Зан Исмоил рафт ва он санг биовараду сӯии рости иброҳӣми фурӯи ниҳод , иброҳӣми қадам бар он ниҳоду асари қадами иброҳӣм дар он нишаст . Ва як нимаи сар вай бишуст . Он гуҳи санг , бо сӯии чапи барад ,у иброҳӣми қадами дигар бар он ниҳоду асари қадам дар он нишаст . Ва нимаи чап вай бишуст . Он гуҳ гуфт : чун шавҳарат боз ояд салом ман бирасон ,у гӯии Утба дар сирояти рости бистоди нигаҳи дор .

Пас чун Исмоил боз омад , қисса бо вай бигуфту асар ҳар ду қадами вай бова намӯд . Исмоил гуфт : зоки иброҳӣми алайҳи ассалом .

Рӯй абди аллоҳи бен умр . Қол : самъати расӯли аллоҳи иқўл : алркну алмқоми ёқӯтатони ман ёқӯти алҷнаҳ , тмси нўрҳмоу лӯлои ани тмси нўрҳмо , лозоءи байни алмшрқу алмғрб .

Қавла : ва ман дахлаи кони омнои ин أмн аз даъвати иброҳӣм ( ъ )аст ки гуфт : раби аҷъли ҳозои блдои омнои иброҳӣм дуо кард то Маккаи ҳарамӣ буд эмин , чунон ки ҳар ҷое ки гурезад , эмин буд ки ӯро нрнҷоннд ва ҳар сайду ваҳш ки дар он шавад эмин рӯй , ки ӯро нагиранду оҳӯу саг ҳар ду баҳам бисозанд . Раби Алъоламин он дъоءи вай иҷобат кард ва дар он миннат бар иброҳӣм ва бар ҷаҳонёни ниҳод ва гуфт : أу лами ирўои أнои ҷълнои ҳрмои омноу итхтФи анноси ман ҳўлҳм . Ҷой дигар гуфт : масобаи ллносу أмно , вау оманаами ман хавф . Дар рӯзгорӣ ки мушрикон ҳарам медоштанд , онро чандон ҳурмат доштанд ки агар касе хӯнӣ азим кардӣ ва дар он хона гурехтӣ аз сори он эмини гаштӣ , ва акнӯн ҳар ки аз ҳоҷ ва аз мътмрону зоирони бохалос ва бо тавбаи онҷои дршд , аз оташ эминаст .

Абӯи алнҷми алсўФии мардии қршӣ буд . Гуфто : шабӣ тавоф мекардам , гуфтам ё Сайидӣ ! ту гуфтае ва ман дахлаи кони омно ҳар ки дар хона каъба шавад эминаст ! аз чаҳ чиз эминаст ? гуфто : ҳотифӣ овоз дод ки : « омнои ман алнор » яъне аз оташи дӯзах эминаст .

Ани инси бен молики қол : қоли расӯли аллоҳ ( с ) : ман моти фии аҳади алҳрмини баъсаи аллоҳи ман аломнин .

Қавла :у ллаҳи алии анноси ҳаҷи албити Ҳамзау алӣу ҳФси ҳаҷи албити бкср « ҳо » хонанд боқӣ бФтҳ хонанду бкср луғат темемасту бФтҳи луғати аҳли ҳиҷозу фарқ онаст ки чун бФтҳи гӯйӣ масдарасту бксри исми амал ,у маънӣ « ҳаҷ » қасдаст . Ва ллаҳи алии анноси ин лоамро лоами эҷоб ва илзом гӯйанд , яъне ки фарзасту воҷиби ҳаҷ кардан бар мардумон , яъне бар он кас ки мусулмон бошаду оқилу болиғу озоду мустатиъ , ин панҷ шартаст ҳар ки дар вай муҷтамаъ гардад ҳаҷ бар вай лозим гардад . Ва аввалитар онкӣ бо вуҷӯди шроӣт , тақдим кунаду таъхири ниФкнд . Лқўлаҳи таъолии астбқўои алхирот

Пас агар таъхир кунад раво бошад , ки фаризаи ҳаҷ дар санаи хумс фурӯд омад ,у Мустафо ( с ) то санаи ъушр дар таъхири ниҳод , ки дар синаи сет берун омад бқсди Макка , то умра кунад кофарон ӯро бозгардонеданд ба ҳудаибия . Ва дар санаи сабъ боз омаду умра қзоء кард ва ҳаҷ накард , ва дар санаи смони фатҳи Макка буд ва беузрӣ ки буд ҳаҷ накард ва ба Мадина боз шуд , ва дар синаи тсъи бӯи бикрро амир кард бар ҳоҷ ва худ нарафт , ва дар сана ъушр рафту ҳаҷа алўдоъ кард . Пас маълум шуд ки таъхир дар он равост .

Аммо чун таъхир кунад беузрӣ , бар хатари он буд ки бимиради пеш аз адоءи ҳаҷ . Ва онкии осӣ бар аллоҳ расаду ҳаҷ дар тарка ӯ воҷиб шавад , агар чаҳ васият накунад , ҳамчун дайнҳо ва ҳақҳо ки аз одамиён бар вай буд . Бурӣда ривоят кард , гуфт : зании пеши Мустафо ( с ) дар омад гуфт : ё расӯли аллоҳи ани уммии мотту лои тҳҷ , أи Фоҳҷи анҳо ? қол : нъми ҳаҷии ани эмек .

Ва рӯй ибни аббоси ани амрأаҳи ман хсъми أтт алнабӣ ( с ) Фқолт : ё расӯли аллоҳи ани фаризаи аллоҳи фии алҳҷи алии ибодаи адркти абии шихои кбирои лои исттиъи ани истмски алии алроҳлаҳ , أи Фоҳҷи анҳу ? қол : нъм . Қолат : أи инФъаҳи злк ? қол : нъм . Комаи луи кони алии абики дайни Фқзитаҳи нафъа .

Ин ду хабар далеланд ки ниёбат дар фарз ҳаҷ равост дар ҳоли ҳаёт ва дар ҳоли мамот .

Аммо дар ҳоли ҳаёт шарт онаст ки он кас ки аз баҳри вай ҳаҷ кунанд змн бошад , ё перии сахти пери чунон ки бар роҳилау ромлаҳи ором натавонад гирифт , чунон ки дар хабар гуфт : лои исттиъи ани истмски алии алроҳлаҳ .

Иститоату қудрату тоқату ҷаҳду вусъи бмънӣ мутақорибанд . Ва асли алосттоъаҳи астдъоءи алтоъаҳ , кأни алнФси болқдраҳи тстдъии тоъаҳи алшии ءи лҳо . Ва ончӣ гӯйанд : фалони касро иститоат нест , бар ду маънӣ бошад : яке нафии қудратро ки худ тавоноӣ надораду роҳи бони набард . Дигар нафй хуфтро ки бар вай гарон шавад ва осон набӯду ҳўи алмънии бқўлаҳ : лои исттиъўни смъо эй лои истқлўнаҳ , лأнҳми лои иқдрўни алайҳ . Ва иститоати ибодат бар қавли муҷмали се зарбаст : яке иститоати нафасӣ яъне ки маърифат дорад баъамал , ё вайро тамаккуни маърифат буд . Дигари иститоати баданӣ яъне ки тундараст буд ,у қӯт ва қудрат дорад бар адоءи амал . Сдигри иститоати берун аз танаст , ва он вуҷӯд олатаст , яъне зоду роҳила ва монанди он , ки таҳсили амал бе вуҷӯди олат мумкин нашавад . Ва чун ин ҳар се муҷтамаъ шуд , иститоати тамоми ҳосили гашт . Ва ончии Мустафо ( с ) гуфт : алосттоъаҳи алзоду алроҳлаҳ

Ишорати бони ртбт сеюм кард ки берун аз танаст . Аз баҳри онкӣ қавмӣ пурседанд ки эшонро масофати давр буду зод ва роҳила набӯд , ва бшк буданд ки фаризаи ҳаҷ бар эшон лозимаст ё на ?у Мустафо ( с ) гуфт : иститоати зод ва роҳилааст , чун зод ва роҳила набӯд фаризаи ҳаҷ лозим наёяд . Ва зод ва роҳила онаст ки нафақаи хеш бтмомӣ дорад аз рафтан то боз омадан , бо сари аёлу бқъти хеш , берун аз нФқти эшон ки нФқти шан бар вай лозим бошад ,у берун аз маскану ходиму қзоءи диўн .

Ва аз иститоат онаст ки роҳи осону эмин буд бе дарёии мхтр , ва бероҳзан ,у қасди душман , ва беМаксу хФораҳу расад . Рӯй абӯи эмомаи қоли қоли расӯли аллоҳ ( с ) : ман лами имнъаҳи фии алҳҷи ҳоҷа ӯ марази ҳобс ӯ султони ҷоӣри Фмот , Флимти ани шоءи иҳўдё ӯ нсронё .

Қавлаи таъолӣ : ва ман куфри Фإни аллоҳи ғании ани Алъоламин куфри ин ҷо « ҷҳўд »аст бқўли ибни аббосу ҷамоатӣ аз муфассирон , ва маънӣ онаст ки ҳар ки дар дайни ҳаҷ фариза набинад бар тавоноу тарки ҳаҷ маъсият набинад аз тавоно , аллоҳ ғанӣаст аз ҷаҳонён , яъне ки то бидонади ин ҷоҳд ки бар худ зиён кард ки ҷҳўд оварад на бар аллоҳ , ки аллоҳ бениёзаст вайро ҳоҷат нест бтоъти мутӣъону амали омилон . Банда агар амал кунад худро суд кунад ки бсўобу нафъ он расад ва агар маъсият кунад , бар худ зиён кунад ки аз савоби дармонд .

Қавла : қул ё أҳли алкитоби алоиаҳ . . . Агар касе савол кунад ки чунаст ки ҷуҳудону тарсоён агар бмқтзии китоб амал кунанд ё накунанд эшонро аҳл китоб гӯйанд , гоҳ бар сиблати мадҳу гоҳ бар сиблати зм ,у мусулмононро ҷуз бар тариқи мадҳи аҳли қуръони нгўинд ? то имон ва амал набӯд ин ном бар эшон ниўФтд ?

Ҷавоб онаст ки : китоби лафзӣ муштаракаст миёни таврот ки аз осмон фурӯ омаду миёни ончии ҷуҳудон дар афзуданду нбштнд , чунон ки раб Алъоламин гуфт : иктбўни алкитоби бأидиҳми сами иқўлўни ҳозо ман ъанд аллоҳ . Пас эшонро бар сиблати зми бони дасти набиштаи хеш боз хонд , яъне ки ё аҳли китоби мубаддили мҳрФ ! ва ин таҳрифу табдили бҳмди аллоҳ дар қуръон нест . Ва қуръони ҷузи номи хоси оёт манзил нест , азин ҷиҳати ҷуз бар сиблати мадҳ ва бар муқтазии имон касеро аз аҳли қуръони нгўинд .

Қавла : қул ё أҳли алкитоби лами ткФрўни боёти аллоҳи ин дар шаън ҷуҳудон омад ки набуввати Муҳамад ( с )ро мункир буданд ,у ҳаҷ карданро воҷиб наме диданд ,у оёт ки дар вуҷуби он фурӯ омад дар кутуб манзил намепазируфтанд . Он гуҳ гуфт :у аллоҳи шаҳиди алии мо тъмлўн пӯшида медоред бар худои ончӣ бар вай пӯшида нашавад ? ндонед ки ваии ъзу ҷл ҳозираст бълм ҳар ҷойу донои баҳри ҷазоӣу гувоҳи баҳри ниҳону пайдоӣ .

Қул ё أҳли алкитоби лами тсдўни ани сиблати аллоҳи ман омни тбғўнҳои ъўҷоу أнтми шуҳадоъи алоиаҳ . . . Албғиаҳ , алтлбаҳ . Иқоли бғитаҳи кзо ,у бағяти ?ла ,у абғнии шиӣо эй абғи лӣ , тбғўнҳои ъўҷо эй тбғўни лҳои ъўҷои болшбаҳи алтии тлбсўни баҳои алии сФлткм . Ҳар кажӣ ки дараки он бФкрт буд , ъўҷ гӯйанд , бксри айн . Ва ҳар чаҳ дарак он бичишам буд , ъўҷ гӯйанд бФтҳи айн . Ин ҷои кажии роҳ дайн мехоҳад ки дараки он бФкрт буд . Мегуяд : ки шумо айбу кажии миҷўӣиди роҳиро ки аллоҳи рости ниҳод , ва худ майдонеду гўоҳониди баростии он роҳ . Ва он онаст ки дар таврот хондаед ки : ан аддӣн ъанд аллоҳи алислому ани мҳмдои расӯли аллоҳу лафзи шаҳодати ду маъниро истеъмол кунанд : яке маърифати ақл ,у дигари ақди забон . Аммо маърифат ақл онаст ки гуфт : أўи أлқии алсмъу ҳўи шаҳид эй орифи бъқлаҳ .

Аммо ақд забон онаст ки гуфт : Фошҳдўоу أнои мъкми ман алшоҳдин . Ва бар ҳар ду маънӣу أнтми шуҳадоъ тафсир кардаанд : яънеу антми ъқлоءи търФўни злки бъқўлкм . Ва қили أнтми шуҳадоъ эй антми қади ахзи алайкуми алъҳди бқўлаҳу إзи أхзи аллоҳи мисоқи аллазӣнаи أўтўои алкитоб , алоиаҳ . . . Ва қилу أнтми шҳдтми бнбўтаҳ қабл беъсата .

Қавла : ё أиҳои аллазӣнаи омнўои إни ттиъўои Фриқои ман аллазӣнаи أўтўои алкитоби алоиаҳ . . .

Ин дар шаъни аўсу Хазраҷ фурӯ омад ки қавмии ҷуҳудони миёни эшон ағро карданду қасд он карданд ки эшонро дар фитна афкананд , ва аз дайни баргардонанд . Раб Алъоламин гуфт : агар шумо фармон бурид гуруҳеро аз аҳли таврот , ва он гуруҳи олимон эшон буданд , ва аз баҳри он гуруҳ махсӯс кард ки на ҳам чунон буданд . На бинӣ ки гуфт : ман أҳли алкитоби أмаҳи қоимаи итлўни оёти аллоҳ , тахсӣс аз онаст ки то ин гуруҳи писандида дар таҳти он хитоб нашаванд . Мегуяд : агар шумо эшонро фармон бурид , шуморо аз имони бози пас оранд . Ва имонро ду тарафаст : яке ибтидо ки банда дар равиш ояду оҳанг имон дорад . Дигари камоли имон , чунон ки дар васф эшон гуфт : إнмои алмؤмнўни аллазӣнаи إзои зикри аллоҳи вҷлти қлўбҳми алоиаҳ ва дарин оят ки гуфт : ирдўкми баъди إимонкми кофарин абтдоء имон хоҳад на камоли имон , ки он кас ки бкмол имон расад маҳол бошад ки вайро бози пас оранд . Бузургони дайни азин ҷо гуфтаанд : мо рҷъи ман рҷъи алои ман алтриқ .

Қавлаи таъолӣ :у Киеви ткФрўну أнтми ттлии алайкуми оёти аллоҳу Фикми расӯлаи ин оят аз бузургтарин оятҳои қуръонаст дар шаъни дайн , ки дайни бктобу суннати расӯл вайаст ,у марди мухотаби бонсту мҳҷўҷи бон . Ва имон самъӣаст . Ҷой дигар мегуяд : ва мо лаками лои тؤмнўни биллоҳ ва алрасул идъўкми лтؤмнўои брбкм .

Сами қол : ва ман иътсми биллоҳи Фқди ҳудои إлии сироти мустақӣм . Эътисому тафвизу таваккулу астслом бар тартиби мақомот рўндгон ниҳоданд , аввал эътисомасту охири астслом .

Эътисом дар манозили аҳл бдоитаст ,у астслом дар мақомоти аҳли ниҳоят . Авлиёъро эътисом фармуданд , чунон ки гуфт :у аътсмўои бҳбли аллоҳи ҷмиъо . Анбёءро астслом фармуданд , чунон ки гуфт : أслми қоли أслмти лрби Алъоламин азин ҷост ки аҳл таҳқиқ гуфтанд : алоътсоми ллмҳҷўбин , Фомои аҳли алҳқоӣқи фаҳми фии алқбзаҳ . Ва сироти мустақӣми дарин оят ҳамонаст ки муъминин бдъо хостанд ки : аҳднои алсроти алмстқим . Ва Мустафо ( с )ро фармон омад ки : бандагонро барон хон ,у злки фии қавла : адъи إлии сиблати рбки болҳкмаҳу алмўъзаҳи алҳасанау Мустафо ( с ) бҳкми фармон , халқи худоиро барон хонд ,у злки фии қавла :у أни ҳозои сиротӣ мустақиман Фотбъўаҳ