Қавлаи таъолӣ :у лақади нсркми аллоҳи ббдри алоиаҳ . . . Дарин ояти таслияту таъзият мусулмононаст аз ончии рӯзи аҳад бар эшон рафт , мегуяд : ман ки худовандами шуморо рӯзи бадар нусрат кардам бо онкии адади шумо андак буд , ва шумо дар чашми душмани хору ҳақир , яъне гила макунед ки агар имсол бар шумо буд , пори шуморо буд . Таворихён гуфтанд : воқеаи аҳад дар шаволи санаи слос аз ҳиҷрат буд ,у ҷанги бадари рӯзи одина буд ҳафдаҳуми моҳи рамазон . Ва дӯши он шаби қадар буд . Ва аввали ғзўӣ ки Мустафо ( с ) бетони хеш дар он берун рафт , ва ҷанг карду снодиди Қурайш дар он кушта шуданд бадар буд . Шуъабӣ гуфт : бадар чоҳӣаст аз он мардӣ ки номи ваии бадар буд , он чоҳи баноми ваии бози хонданд . Пас нисбати ҳарб ки онҷо рафт бо он чоҳи бурданд .

Ва дар хабараст ки Мустафо ( с ) рӯзи бадар бар сари чоҳи боистод ва гуфт : « эй абои ҷаҳли бен Њишом вае Утбаи бен рабеъа вае валиди бен Утбау вои фалони бен фалони бӣси ашира алнабӣ кантам , бӣси бнў ъам алнабӣ кантам , ҳилли вҷдтми мо въди рбкми ҳқо ? . Қоли умр ( рз ) бأбии анату أмӣ ё расӯли аллоҳ , ҳилли исмъўни кломки алсоъаҳу қади сорўои ҷиФо ?

Қолу алзии бъснии болҳқи أнҳми исмъўни комаи тсмъ ,у локини лои иқдрўни ани иҷибўо » .

Ин далеласт ки мурдаи сухани зиндагони шунӯду аҳвол эшон донад .

Фотқўои аллоҳи лълкми тшкрўн эй Фотқўни ?фонаи шукри неъматӣ . Хабар дод раби Алъоламин дарин оят ки : рӯзи бадар чун тоъат дор будед худоӣу расӯлро , ва сабр кардед , шуморо нусрати додем бар душман ҳар чанд ки шумо андак будеду душмани азъоФ шумо буданд . Ва рӯзи аҳад ки мухолифати фармон расӯл кардед , ва аз ҳади фармони вай таҷовуз намудед , ло ҷурм расед бшмо онч расед яъне ки уқубати мухолифат буд онч бшмо расед .

Нигаред то дигари бора мухолифат накунед , ва рӯй аз душмани бнгрдонид . Гуфтаанд ки : рӯзи бадари лашкари мусулмонони сесад ва сездаҳ буданд ,у рӯзи аҳади се ҳазор ,у рӯзи ҳнини дувоздаҳ ҳазор .

Рӯй умри бен улхитоб . Қол : лмои назари расӯли аллоҳ ( с ) илои алмшркини явми бадар , ва ҳам алиф ӯ наҳви злки сами назари илои асҳоба ва ҳам слосмоӣаҳ ӯ изидўни қлило , мади идиаҳи сами астқбли алқблаҳу ҷаъли иқўл : аллоҳами Афинии мо въдтнӣ , аллоҳами ани тҳлки ҳзаҳи алъсобаҳ , лни тааббуди фии алأрз абадан , Фмои золи идъўои модои идиаҳ ҳатто сиқти рдоؤаҳи ман мнкбиаҳ .

Қавла : إзи тқўли ллмؤмнини алоиаҳ . . . Ин миннатӣ дигараст ки худои таъолӣ бар эшон минҳд дар нусрати рӯзи бадар , мегуяд : ёддорӣ . Ва ин неъмат бар худ мешиносӣ ки муъминонро гуфтӣ : أи лни икФикм ? миёни уламо ихтилофаст ки ин кадом рӯз бӯдааст : рӯзи бадар , ё рӯзи аҳад ? ё рӯзи аҳзоб ? ва дуруст онаст ки рӯзи бадар буд ки муъминон аз худованди ъзу ҷли мадад Фриштгон хостанд . Ибн аббос гуфт : Фриштгони осмони ҳаргиз ҷанг накардаанд магари рӯзи бадар , балии ҳозир шудаанд дар маърака ва дар мақоми қаттоли таксири ададу мададро , аммо ҷанги худ рӯз бадар карданд .

Ва гуфтаанд : аввал ки фурӯд омаданд аз осмон ҳазор буданд , чунон ки онҷо гуфт : Фостҷоби лаками أнии ммдкми бأлФи ман алмлоӣкаҳ , пас ду ҳазор дигари тамомии се ҳазор . Чунон ки гуфт : бслосаҳи олоФи ман алмлоӣкаҳи манзилин . , пас ду ҳазор дигар , тамомии панҷ ҳазор чунон ки гуфт : бхмсаҳи олоФи ман алмлоӣкаҳи мсўмин . Шуъабӣ гуфт : рӯзи бадари ҷузи ҳазор Фриштаҳ аз осмон наомад , чунон ки гуфт : Фостҷоби лаками أнии ммдкми бأлФи берун аз ҳазор ҳеҷ наомаданд , аз баҳри онкии Мустафо ( с )ро гуфтанд : крзи бен ҷобир аз мушрикон мадад мехоҳанд баҷанг мусулмонони расӯли худо ( с )у мусулмононро ин дшхўор ва саъб омад . Пас раби Алъоламин таскини мؤмнонро оят фиристод : أи лни икФикми أни имдкми рбкми алоитин , пас крз ҳазимат гирифт ,у мадад мушрикон наёвард , раби Алъоламин низ мадади панҷ ҳазор нафиристод .

Манзилин бФтҳ навену ташдиди зои қроءт шомӣаст , аз онҷои гирифта киу луи أннои нзлнои إлиҳми алмлоӣкаҳ ва то манзилин мшокл мсўмин бошад . Ва дигари қроء бтхФиФ навену фатҳ зо хонанд , аз онҷои гирифта ки :у أнзли ҷнўдои лами трўҳо . Ва маънии инзоли чизе аз болои бзир оварданаст . Яъне ки Фриштгонро аз осмони базмин фурӯ фиристоданд , далеласт ин ки Фриштгонро мақом дар осмонаст . Ҳамонаст ки ҷой дигар гуфт : إн аллазӣна ъанд рбки лои исткбрўни ани ибодатаи он гуҳи раби Алъоламин тасдиқи въди хешро гуфт : балии إни тсбрўоу ттқўо яъне ман гуфтам ки худовандами балӣ чунин кунам , агар шумо сабр кунед дар ҷанги душман ва аз маъсияти худоу мухолифати фармони расӯл вай бипарҳезед . Ва иأтўкми ман Фўрҳми ҳозои асл « Фўр » аз Форти алқдр ва алтнўраст . Аз ибни аббос ривоят карданд ки маънии Фўри ӣнҷо қасдасту шитоб . Муҷоҳид гуфт : хашмаст . Мегуяд : ва бшмо ояд душман башитоб аз сари хашм ки доранд . Ваҷҳе дигар гуфтаанд :у иأтўкми ман Фўрҳм вақфаст , он гуҳи гӯйии ҳозои имддкми рбкм , ва маънӣ онаст ки ҳозои рбкми имддкм , онкии он худоӣ шумоаст ки мадад диҳад шуморо бпнҷи ҳазор Фриштгон .

Мсўмини бкср ваов қроءти ?маккейу басарӣ ва ъосмаст . Ва маънии тсўими нишон бар карданаст , ва сеюма нишон буд яъне он Фриштгони худроу аспонро бинишон ҷангён нишон карда буданд . Ва ин одат мустамараст миёни муборизон дар ҷангҳо ки нишони ҷанг бар худ кунанд ё бар асп . Гуфтаанд : нишони эшон он буд ки бар аспҳои аблақ буданд бо ъамомаҳои зард , ва гуфтаанд : бо ъамомаҳои сипеди сарҳои он миёни ду китф фурӯ гузоштау мӯӣ дар гарданҳоу днбҳоءи аспони афканда . Баъзе уламо гуфтанд : тсўими ӣнҷои фурӯ гузоштанаст , иқоли сеюмат алإблу асмтаҳ . Шутуронро ки фаро алаф гузоранд соӣмаҳ гӯйанд яъне он Фриштгони аспони худро фарои сар куффор гузоштанд то эшонро мақҳур ва мағлуб карданд .

Қавла : ва мо ҷаълаи аллоҳи إлои башарии лакам то онҷо ки гуфт Фإнҳми золмўни маънӣ ҳар се ояти дарҳам бастааст , мегуяд : аллоҳ накард порсол дар ҷанги бадари он нусрат додан ва он мадад фиристодани магари шодии шуморо ,у ороми дили нави мусулмононро ва дар вохи гаштани дили бади дилонро , ва бо ҷой омадани дили бади эшонро . Ва набӯд он нусрати магар аз наздики худоӣ то ҷўқӣ аз кофарони Маккаи бабрад ва кам кунад , ё эшонро бишкастагӣу ҳазимати намӯдан бар рӯй афканд , то навмед бо Макка шаванд , безафарӣ ки ёбанд , ва бехайрӣ ки бенанд ,у тахсӣси қатъ « тараф » аз онаст ки ҳар киро атроф бибареданд вайро хор ва табоҳ карданд , ки аз вай низ қӯт ва ғалаба наёяд , ва ҳамин маъниро атроф махсӯс кард . Онҷо ки гуфт : нأтии алأрзи ннқсҳои ман أтроФҳо . Ва раво бошад ки « атроф » аъён қавм бошанду снодиди эшон .

Қавла : лӣси лаки ман алأмри шайъи ءи ин миқдор дар миёни ин низом оризасту насби боء дар итўбу иъзби бон лоамаст ки дар лиқтъ . Мегуяд : ё тавба диҳад эшонро ё азоб кунад , агар азоб кунад эшонро ситамкорӣ он доранд , ва ҳар чаҳ кунад худоӣ ва ончӣ хоҳад аз қатъи тараф : лиқтъ ӯ икбт ӯ итўб ӯ иъзб , лӣси лаки ман алأмри шайъи ءи туро аз кор чизе нест . Ва гуфтаанд : лӣси лаки таъаллуқ бон дорад ки гуфт : ва мо алнсри إло ман ъанд аллоҳ . эй лӣси лаку лои лғирки ман ҳозои алнсри шайъи ءи ин ҳам чунонаст ки ҷой дигар гуфт : Флми тқтлўҳму локини аллоҳи қтлҳм .

Муфассиронро ихтилоф ақволаст бнзўли ин оят : лӣси лаки ман алأмри шайъи ءи рабиъу клбӣ ва ҷамоатӣ гуфтанд : рӯзи аҳад фурӯ омад ки кофарони Мустафо ( с )ро брнҷониднд ,у дандон муборакаш бишикастанд ,у расӯли худо ( с ) ҳиммат кард ки бар эшон лаънат кунаду дъоء бад гуяд . Раби Алъоламин ин оят фурӯ фиристод ки донист ъзи ҷалола ки аз он қавми куффор бисёр муъмин хоҳанд шуд . Ва фии злки мо

Рӯй ани инси бен молики қол : лмои кони явми аҳади шҷи расӯли аллоҳ ( с ) фии фавқи ҳоҷбиаҳ ,у касрати рбоъитаҳ ,у ҷарҳи фии виҷҳаи Фҷъли имсҳи алдми ани виҷҳау солими мавлои абии ҳзиФаҳи иғсли ани виҷҳаи алдм ,у расӯли аллоҳ ( с ) иқўл : « Киеви иФлҳи қавми хзбўои ваҷҳ нбиҳм боладаму ҳўи идъўҳми илои аллоҳи ъзу ҷл » Фонзли аллоҳи таъолӣ : лӣси лаки ман алأмри шайъи ء .

Шуъабӣ гуфт : расӯли худо ( с ) рӯзи аҳад мслтҳо дид ки бар мусулмонони баъд аз қатл карда буданд . Ҳинд бо ҷамоатӣ аз занон бар сар куштагон мегашт ва гӯшҳоу бинии ҳоء эшон мебурид , ва аз он қаллодаи сохтау ҷигари Ҳамза ( рз ) берун карда , ва ҳамчунин абди аллоҳи бен ҷҳшро дид гӯшу бинии бурӣдау шиками бркрдаҳ . Аммо дар хабараст ки абди аллоҳи бен ҷҳши худ дуо карда буд он гуҳ ки ба аҳад мерафт ки : бори худоё агар мо ҷанг бо кофарон кунем чунон тақдир кун ки абди аллоҳи бен ҷҳш бар дасти эшон кушта шавад ,у буи мисла кунанд то ту гӯйӣ дар қиёмат ки : ин бо ту ба чаҳ карданд ? ва ман гӯям : аз баҳри ту дар дайни ту . Мустафо ( с ) ки он мслтҳо дид дилтанги гашт , гуфт : агар моро нусратӣ буд баъди азин бар кофарон , бо эшон ҳамин кунем ки эшон бо мусулмонон карданд раби Алъоламин оят фиристод : лӣси лаки ман алأмри шайъи ء .

Мақотил гуфт : ин оят дар шаъни аҳли бӣр мъўнаҳ омад . Ҳафтод мард буданд аз даравишони саҳобаи амири эшон мунзари бен Амр , расӯли худо ( с ) эшонро ба бӣр мъўнаҳ фиристод то мусулмононро одоби дайну қуръону илм дар омӯзанд , кофарони қасд эшон карданду ҳамаро бикуштанд . Расӯли худо ( с ) азим дилтанг шуд . Инс гуяд : расӯли худоиро ҳаргизи чунон хашм дар нагирифт ки бқтл эшон даргирифт , баъд аз он қунут кард як моҳи баъд аз рукӯъ дар ҳамаи намозҳо , ва мегуфт : « ани ъсиаҳи ъсти аллоҳу расӯла . Аллоҳам наҷ алўлиди бен алўлиду Њишоми бен алўлиду айёши бен абии рабеъау алмстзъФини ман алмؤмнин . Аллоҳами алейк бأбии ҷаҳли бен Њишому алўлиди бен алмғираҳ . Аллоҳами алейк болмлإи ман Қурайш ,у ашдди втأтки алии музиру аҷълҳои алайҳими синӣни кснии Юсуф »

Пас аз як моҳи ин оят омад : лӣси лаки ман алأмри шайъи ءу Мустафо ( с ) қунути бгзошт . Қавла :у ллаҳи мо фии алсмоўот ва мо фии алأрзи алоиаҳ . . . Аллоҳ боз намӯд дарин оят ки подшоҳи бҳқиқт бар ҳамаи кас ва бар ҳама чиз ӯст ,у раҳмату азоби ҳама дар машйат ӯст . Онро ки хоҳад омрзд бо гуноҳи азим , ва онро ки хоҳад азоб кунад бо гуноҳи хирад .

Қавла : ё أиҳои аллазӣнаи омнўои лои тأклўои алрбўои أзъоФои музоъафаи алоиаҳ . . .

Қоли расӯли аллоҳ ( с ) « сиأтии алии анноси замони лои ибқии фӣаи аҳади алои أкли алрбўо , Фмни лами иأклаҳ , асобаҳи ман ғубора »

Ва қоли муҷоҳид : дарҳами рибо аъзам ъанд аллоҳи ъзу ҷли ман слосини занӣау қоли абди аллоҳи бен салом : « алрбои аснону сбъўни бобои Асғарҳо хтиӣаҳ мисли алзии иҷомъи ИМА , фии алислом . »

Ва баёни абвоби рибоу шарҳи он дар сӯра албқраҳ рафт . Аммо ончӣ гуфт : أзъоФои музоъафаи ин ду лафз « заъф » таъкӣдро бар ҳам дошт . Баъзе уламо гуфтанд : ин ҳар ду лафз яксон наянд , аз баҳри онкии музоъафа на аз заъфаст , балки аз заъфаст ,у заъф нақс бошад яъне ончии шумо зёдтӣ ва афзӯнӣ майдонед он нақс ва қиллатаст . Ва далел барин онаст ки ҷой дигар гуфт : ва мо отитми ман рибои лирбўои фии أмўоли анноси Фло ирбўо ъанд аллоҳ . Ва қоли табораку таъолӣ : имҳқи аллоҳи алрбоу ирбии алсдқоту фии маъноаи аншд :

Қавла :у атқўои алнори алтии أъдти ллкоФрини ин ояти рад мӯътазилааст ки мигўинд : дӯзах наёфаридаанд . Ва лафз « аъдт » далеласт ки офарӣдаанду сохтаи кофаронроу ғайри кофаронро . На бинӣ ки хӯрандаи моли ятемро бзлм ,у рибои хорроу кушандаи мусулмононро ва монанди эшон азин осӣону фосиқон ки дар қуръон ва дар ахбор зоҳираст ки эшон бдўзх шаванд . Пас أъдти ллкоФрини ақтзоء он накунад ки ғайри кофаронро насохтаанд , ва раво бошад ки гӯйанд : дӯзахро даракотаст он дарака ки кофаронро сохтаанд , осӣону фосиқонро насохтаанд . Ва дар хабараст ки осӣони ин умматро андари табақаи аввали фурӯи оранд , ва чандон ки худоӣ хоҳад эшонро азоб кунанд , он гуҳи бъоқбти беруни оранд , ки бмҷрди фисқу маъсияти банда кофар нашаваду ҷовид дар дӯзах намонад .

Қавла :у أтиъўои аллоҳ ва алрасул эй Фимои аФтрзи алайкум , лълкми трҳмўни лакии трҳмўои Флои тъзбўо .

Рӯй абӯи ҳрираҳ : қоли қоли расӯли аллоҳ ( с ) ман атоънии Фқди атоъи аллоҳ ва ман атоъи аломири Фқди атоънӣ , ва ман ъсонии Фқди ъсии аллоҳ ва ман ъсии аломири Фқди ъсонӣ .