Қавлаи таъолӣ : ва мо Муҳамади إлои расӯл . Алоиаҳ . . . Муфассирон гуфтанд : сабаби нузули ин ояти он буд ки Мустафо ( с ) он рӯз ки бғзоءи аҳад берун шуд чун бмқом расед бшъбӣ аз шуъабҳои аҳад фурӯ омад , ва панҷоҳ марди тирандоз аз лашкари худ баргузед ,у абди аллоҳи бен ҷбири Ансории бародари хуоти ҷбир бар сари эшон амир кард , ва эшонро бпоёни кӯҳ бар гузаргоҳи душмани бдошт , ва гуфт : агар байнед ки моро нусратаст ё ҳазимат , ҳар чун ки бошад , шумо аз ӣнҷои ?марвид ва бармагардед мабодо ки баргардед ва он гуҳи душман аз пас дар ояд ва моро дарёбад . Пас лашкари Қурайш дар расед . Холиди бен валид бар майманаи эшон ,у ъкрмаҳи бен абии ҷаҳл бар майсараи эшону занони Қурайш низ бо эшон беруни омада , даф мезаданд ва шеър мегуфтанд , чунон ки одати эшон буд . Мустафо ( с )у ёрони ҳамлаи бурданд ,у кофаронро ҳазимат карданд ,у қавмиро бикуштанд . Аз эшон яке абии бен халафи ҷмҳӣ буд , вақте расӯли худо ( с )ро гуфта буд маро моддӣонеаст вайро алаф медаҳум ва некӯ медорам то бар пушти он турои кашам . Расӯли худо ҷавоб дод ки ман турои кашами аншоءи аллоҳ . Пас рӯзи аҳад , абии бен халафи наздики расӯл ( с ) даромаду қасд вай мекард , расӯли худо ( с ) бгзошт то наздик даромад , ҳарбае ситад аз ҳориси бен алсмаҳ ва бар гардан вай зад аз асби биФтод . Чунон ки гов бонг мекард ва мегуфт : « қтлнии Муҳамад . »

Қавми ваии вайро бар гирифтанд , гуфтанд : матарс , бокӣ нест ,у зарбат кушанда нест .

Ҷавоб дод ки : чаҳ ҷой инаст , агар Муҳамади хиў бар ман афгандӣ маро бикуштӣ , ки аз вай шунидам ки ман туро бикашам . Дигари рӯзи он бадбахт аз он захм бамурд . Ва ҳисони бен собит дар вай мегуяд :

Пас чун кофарон бҳзимт шуданду мусулмонон дар ғанимат дар афтоданд . Он қавм ки расӯл ( с ) эшонро бар маркази бдоштаҳ буд чун ҳазимати куффори диданд ,у мусулмонони бғнимт дар афтода , эшон бхлоФи афтоданд . Қавмӣ гуфтанд : фармони расӯл ( с )ро хилоф накунем ,у васияти ваии дасти бндорим , ва аз ҷой наравем . Қавмӣ гуфтанд : чаҳ ҷой дирангаст ! кофарони ҳамаи бҳзимти рафтанд ,у мусулмонони онкӣ ғорат мекунанду ғанимати мигирнд . Пас бештарини эшон фармони расӯли худо ( с )ро хилоф карданд ,у маркази бгзоштнд ,у бғнимт гирифтан машғӯл шуданд . Холиди бен валиду ъкрмаҳи бен абии ҷаҳл ки солори лашкар Қурайш буданд , диданд ки мусулмонони бғнимт машғӯл шуданд . Аз он ҷойгаҳ ки қавм бархеста буданд тохтан карданд бар мусулмонон , ва эшонро бишикастанд , ва бҳзимт карданд . Дар миёнаи абди аллоҳи бен қимиаҳи ҳорисии захмӣ бар чеҳраи азизи расӯли худо ( с ) кард .

Чунон ки маҷрӯҳ шуд ,у ёронро аз вай пароканда кард . Пас дигари бораи қасди расӯл ( с ) кард . Мсъби бен ъмир фароз омад то дафъ кунад , бадасти ҳорисӣ кушта шуд . Ҳорисии бозгашт ва мегуфт : « ании қатлати мҳмдо » . Ва овоздиҳандае аз миёни лашкар овоз дод : « алои ани мҳмдои қади қатл » . Гӯйанд : он овоздиҳанда Иблис буд лаънаи аллоҳ . Пас Мустафо ( с ) бо гӯша Эй шуд ва мегуфт : « илои ибоди аллоҳ ! илои ибоди аллоҳ ! » .

То сӣ мард бо ваии афтоданд , ва ӯро пос медоштанд ,у душманонро дафъ мекарданд . Қавмӣ аз мусулмононро занн афтод ки расӯл ( с )ро киштанд , мегуфтанд : « лӣати лнои расӯли илои абди аллоҳи бен абии Фиأхзи лнои أмонони ман абии Сафён »

Баъзе мунофиқон гуфтанд : агар Муҳамад ( с ) кушта шуд бад-ӣни аввал ки доштед боз шавед . Инси бен наср ъам инси бен молик гуфт : ё қавм агар Муҳамад ( с ) кушта шуд худои Муҳамад ( с ) зинда пояндааст . Шуморо чаҳ зиндагӣ буд ва чаҳ роҳати баъд аз расӯли худо ? акнӯн бёӣид то шамшер занем ва ҷанг кунем ҳам бар он дайн ки расӯл ( с ) ҷанг кард , ва бимирем ҳам бар онкӣ вай бамурд . Он гуҳ гуфт : « аллоҳами ании أътзри алики ммои иқўли ҳؤлоءи алмслмўну абрأи алики ммои ҷоء ба ҳؤлоءи алмноФқўн » . Пас рӯй бдшмни ниҳод ва ҷанг кард то кушта шуд . Пас расӯли худо ( с ) сӯй сахра шуд ,у мардумро бар худ хонд . Аввал касе ки расӯл ( с )ро вошнохти каъби бен молик буд . Гуфто : ду чашми наргисин вайро бишнохтам ки зер мғФр меафрӯхтанд .

Боўоз баланд гуфт : « ё мъшри алмуслимӣни абшрўои ҳозои расӯли аллоҳ ( с ) » расӯл ( с ) бо вай гуфт : хомӯш бош . Пас тоӣФаҳ эй ёрон бо вай пайвастанд . Ва расӯл ( с ) эшонро маломат кард ки чаро бигурехтед ва пушт бидодед ? эшон гуфтанд : ё расӯли аллоҳи падару модари моро фидои ту бодо , он бегонагони овозаи қатли ту дар миён лашкар афканданд , дилҳои мо шӯридау куштаи гашт , бтрсидим ва аз он биму тарси брмидим ва бигурехтем . Пас раби Алъоламин бшأни эшону баёни ин қисса ки гуфтем , ин оят фиристод : ва мо Муҳамади إлои расӯли Муҳамаду Аҳмади ду номанд Мустафоро салавоти аллоҳи алайҳ , маънии он сутӯда ва сутуданӣ . Ва Муҳамад дар ситоиши балиғ тараст ки аз тҳмидаст . Бноءи маболиғат аз ҳамди тамомтару ҷомеътар . Яъне ҳўи алмстғрқи лҷмиъи алмҳомд . Ва ҳар чаҳ асбоб ситоишасту хисоли ороиш дар ваии мавҷӯд , ва ӯ бони мавсуф . Раби Алъоламин гиромӣ кард Мустафо ( с )ро бойени ду ном ки ҳар ду аз номи хеши шикофта ,у фии маъноаи أншди алшоъри ҳисони бен собит ( рз ) :

Фҳўи слии аллоҳи алайҳу силами Муҳамаду умматаи алҳмодўн ,у лўоءаҳи алҳмд ,у мақомаи алмҳмўд .

Қоли ибни аббос : исма ( с ) фии алтўроаҳи Аҳмади алзҳўки алқтол . Иркби албъир ,у илбси алшмлаҳ ,у иҷтзии болксраҳ , сайфаи алии ъотқаҳ .

Ва қол ( с ) : « ани лии асмоء , анои Муҳамаду Аҳмад ,у анои алмоҳии алзии имҳӣ беалкФр ,у أнои алҳошри алзии иҳшри анноси алии қадамӣ ,у أнои алъоқби алзии лои набии баъдӣ » .

Ва қавла : «у иҳшри анноси алии қадамӣ »

Маъноа : анаи иқдмҳм ва ҳам халафаи ?фонаи аввали ман иншқи анҳу алқбр , сами анноси итбъўнаҳ .

Рӯй абӯи ҳрираҳи қоли қоли расӯли аллоҳ ( с ) : аи лами тероаи Киеви сарфи аллоҳи ании лаъни Қурайшу штмҳм , иштмўни мзммоу анои Муҳамад

Ва ани алӣ ( ъ ) қол : қоли расӯли аллоҳ ( с ) : азои смитми алўлди мҳмдои Фأкрмўаҳ ,у аўсъўои ?лаи фии алмҷлс ,у лои тқбҳўои ?лаи виҷҳа , ва мо ман қавми канти ?лаами машвараи Фҳзри мъҳми ман исмаи Аҳмад ӯ Муҳамад , Фодхлўаҳи фии мшўртҳм , алои хайри ?лаам , ва мо ман моидаи вазъати Фҳзрҳои ман исмаи Аҳмад ӯ Муҳамади алои қудси фии кули явми злки алмнзли мртин .

Ва қол ( с ) : тсмўни аўлодкми мҳмдои сами тлънўнҳм ? !

Ва Мустафо ( с )ро дар қуръони даҳ номаст . Аз он номҳо ду набуввату тақрйви рост , ва ду мадҳату таъзимро , ва ду ҳайбату трҳибро , ва ду кноитанд ва ду тасреҳ .

Аммо он ду ки набуввату тақрйви рост : набӣасту расӯл . Ва мадҳату таъзимро : рءўФасту раҳим ,у ҳайбату трҳибро : мубашширасту нзир ,у кноити тоҳоу ис ,у сариҳи Муҳамаду Аҳмад .

Қади хулати ман қиблаи алрсл эй : имўти ҳўи комаи мотти алрсл .

أи Фإни мот эй : алии фарроша . أўи қатли анқлбтми алии أъқобкм эй артддтми кФорои баъди аимонкм . Ва дар назми ин ояти тақдим ва таъхираст ки маънии истифҳом бар инқилоб меуфтад на бар мӯату қатл , ки инқилоб азишон мункираст на мӯат . Яъне أи тнқлбўни алии аъқобкми ани моти Муҳамади أўи қатл ? назираи қавла : أи Фإни мати фаҳми алхолдўн яъне : « أи фаҳми алхолдўни ани мат » . Ва гуфтаанд : ӯ қатл аз баҳр он гуфт ки Мустафо ( с )ро ҳам мӯат бар фаррош буд ҳам қатл буд , бҳкми он хабар ки гуфт : « мо золати аклаҳи хайбари тъоднии Фҳзои авони қатъати أбҳрӣ » .

Ва ман инқлби алии уқбоаи ақаби пай пошнааст кноитаст аз рафтан ба пас ,у азуи ӣнҷо радат хоҳад аз мусулмонӣ . Мегуяд : ҳар ки аз ислом бо ширк гардад ва муртад шавад . Флни изри аллоҳи шиӣои он бар аллоҳи ҳеҷ зиён накунад , балки зиёни ҳам бнФси муртад боз гардад ки аз имону саодати охирати дармонд . Ва сҳи фии алхбри أнаҳи слии аллоҳи алайҳу ?алау силами қоли бинмои анои алии алҳўзи ази мари бкми змрои ФтФрқти бкми алтрқи Фнодиткми أи лои ҳлмўои илои алтриқ , Фнодии мноди ман вроءӣ : анҳми бдлўои бъдки Фأқўл : сҳқои лмни бадали баъдӣ .

Ва рӯй анаи қол : ании алии алҳўз ҳатто ании анзри илои ман ирди алии мнкму сиؤхзи носи дунӣ . Фأқўл ё раби манӣ ва ман умматӣ . Фиқоли ҳилли шеърати мо ъмлўои бъдк ?у аллоҳи мо брҳўои ирҷъўни алии аъқобҳм .

Сами қоли аллоҳи таъолӣ :у сиҷзии аллоҳи алшокрин . Яъне алмؤмнини алмуваҳидини ллаҳ , алъорФини бнъми аллоҳи ъзу ҷлу мннаҳи алайҳим . Ва ривоятаст аз нақулла ахбору ҳамлаи осор ки чун Мустафо ( с ) аз дунё берун шуд , умри бен улхитоб бархест ва гуфт ки : мунофиқони мигўинд ки : расӯли худо ( с ) бамурд ,у расӯл ( с ) намурда , ки ваии бҳзрт иззат рафт .

Чунон ки Мӯсо ( ъ ) чиҳил шаб аз миён қавм бирафт бмноҷот , пас боз омад , Мустафо ( с ) ҳамчунин боз ояд . Ва пас мо ин мунофиқон ки ин сухани мигўинди даст ва пой барем , ва гарданҳошон занем , ва бурдор кунем . Ин қисса ба бӯи бикр садиқ расед , бӯ бикр биёмад ба умри бргзшт ,у умри ҳамон сухан мегуфт . Бӯи бикр дар хона Оиша шуд .

Мустафо ( с )ро дид ҷома басар кашида , ҷома аз рӯй вай боз кард , вайро дид колбуди муборак холӣ карда , биравӣ ваии дарафтод ва мегирист ва мегуфт : « Фдоки أбӣу أмӣ , мо атибки ҳаё ва мето , моти Муҳамаду раби алкъбаҳ » , пас берун омад ва овоз дод : « алии рслк ё умр ! анст » , бош ё умр , хомӯш ё умр !у умри сар во зад ва ҳамон сухан мегуфт пас абӯи бикр рӯй бамурдам ниҳод ва сухан даргирифт . Мардуми ҳама рӯй буи дар ниҳоданду умрро бгзоштнд . Бӯи бикри ин оят бархонад ки : ва мо Муҳамади إлои расӯли қади хулати ман қиблаи алрсли алоиаҳ . . . Пас гуфт : Фмни кони мнкми иъбди мҳмдо , Фқди моти илоҳаи алзии кони иъбдаҳ , ва ман кони иъбди аллоҳи вҳдаҳи лои шарики ?ла , ?фони аллоҳи ҳии лами имт .

Баъзе саҳоба ки ҳозир буданд савганд ёд карданд ки гӯйии ҳаргизи ин оят нашунида будем , ва аз осмон ба Мустафо ( с ) фурӯ наёмада буд то он рӯз ки аз бӯ бикр шунидем , ва донистем ки ҳақасту рости ончии бӯ бикр гуфт ! қавла : ва мо кони лнФси أни тмўти тақдира ва мо канти нафаси лтмўт . إлои бإзни аллоҳ эй бқзоءи аллоҳу қадара . « ктобо » эй кутуби аллоҳи фии злки ктобо . « мؤҷло » илои аҷалаи алзии қадари ?ла , фарои ҳазиматёни рӯз аҳад мегуяд ки : ин марги бқзоءу қадару набишта моаст . Ончии нбштим ва тақдир кардем , бнгрдд ва на ҳар ки бҳзимт шавад ва аз ҷанг бигурезад дар зиндагӣ вай бихоҳад афзуд . Пас чаро ҳазимат бар худ афкандед , ва пушт бидодед ? ҳамонаст ки гуфт : лни инФъкми алФрори إни Фрртми ман аламути أўи алқтл . Ва қол алнабӣ : « Фрғи аллоҳи илои кули абди ман хумс : ман аҷалау амалау асарау мзҷъаҳу ризқа , лои итъдоҳни абд » .

Қавла : ва ман ирди савоби алднё эй : ва ман ирди бтоътаҳу амалаи зинаи алднёу зхрФҳо , нؤтаҳи минҳо . Савоб номӣаст подоши кирдорро дар нек ва дар бад , аз баҳри онкии он аз сазои кирдори коркунанда бо ваии гашт . Иқоли соби илои алмризи ҷисмае рҷъ .

Ва маънӣ оят онаст ки : ҳар ки бтоъту амали хеши савоби дунявии талабад , вайро бидиҳем ва дареғ надорем . Локин чунон бошад ки дар он оят дигар гуфт : ва ман кони ириди ҳрси алднё , нؤтаҳи минҳо ва мо ?лаи фии алохраҳи ман насиб .

Ва ман ирди савоби алохраҳи нؤтаҳи минҳо ва ҳар ки бтоъту амали савоб ухравӣ хоҳад , верости ончии хост . Ин савоби амал бар андозаи ният ва бар вифқи ҳиммат буд .

Ҳар киро дар амали нияти дунё буд , вайро дунёст ва ҳар киро нияти уқбо буд , вайро уқбоасту илайҳ

Ашор алнабӣ ( с ) « анмои алأъмоли болнёт . Ва анмои ломрӣ мо навай . Ман канти ҳиҷратаи илои аллоҳу расӯлаи Фҳҷртаҳи илои аллоҳу расӯла , ва ман канти ҳиҷратаи илои дунёи исибҳо , ӯ амрأаҳи итзўҷҳои Фҳҷртаҳи илои мо ҳоҷари илайҳ .

Қавла :у кأини ман набии алоиаҳи қроءти ?маккеии Бамад ва ҳамзаст , бар мисол « коън » , боқии бтшдид ё ва бемад хонанд бар мисол « къин »у маънӣ ҳар ду луғат яксонаст : эй ва кам ман набӣу тқўли алъараб : « бкоини ҳозои алсўб » , эй бкми ҳозои алсўоб .

« қатл » бар вазни феъл бар маҷҳӯли қроءти ҳарамӣ ва басарӣаст . Дигарон қотил хонанд , ва ин калимотро чаҳор ваҷҳаст : якеу кأини ман набии қотили ӣнҷо вақф кунӣ .

Маънӣ онаст : ки басои пайғомбарон ки киштанд , ва дар қуръони азин куштани анбёء фаровонаст , ва бар ҷуҳудони бони гувоҳӣҳо фаровон аз худо . Ва аз он куштагони закариё ( ъ )у яҳё ( ъ ) шиносанд . Ваҷҳи дигару кأини ман набии қотил вақфаст . Мегуяд : басои пиғомбро ки куштан карду ҷанг бо душманони худо . Ва аз мақотилони пайғомбарони Довӯд ( ъ )у сулаймон ( ъ )у Юшаъ ( ъ ) шиносанд . Он ду ваҷҳи дигар « қатли маъаа » ва « қотили маъаа » қатлу мақотилат бо сипоҳ пайғомбарон уфтад . Мегуяд : басои пиғомбро ки бо ваии фаровон аз сипоҳҳои эшон куштан карданд ,у басо ки кушта шуданд аз баҳри худо ва дар пайдо кардани дайни вай .

Алрбӣ номӣаст сипоҳро ки аз ҳазор кам набошад . Ибн масъӯд гуфт : рбиўн ҳазорҳо бошанд . Аз рибо гирифтаанд : иқол : « рибои алшии ءи азои зоду кср » .

Муфассирон гуфтанд : ин уламоанд , смўои бзлки лзёдаҳи ълмҳму алрбонии мансӯби илои алълми бад-ӣни алрб .

Қавла : Фмои вҳнўои лмои أсобҳми фии сиблати аллоҳ эй : мо зъФўои ани алҷҳоди лмои нолаами ман أи лами алҷроҳ .

Ва мо астконўо : эй мо хзъўо ва мо хшъўои лъдўҳм . Ин бози итобӣ дигараст мунҳазимони аҳадро , мегуяд : басои пайғомбарону асҳоби эшон ки ҷанг карданд бо душманон ,у басои пайғамбарон ки кушта шуданд , ва он қавму ёрони эшон баъд аз қатли пайғомбарон аз дайн хеш барнагаштанд ,у дайн аз дасти бндоднд , ва аз ҷиҳоди сусту бад дил нагаштанд , ва он гуҳ дар он ранҷу қатл , анбёءи ҷузи ин сухан нагуфтанд ки : рбнои ағФри лнои знўбноу إсроФнои фии أмрноу сабти أқдомно Эй ъанд алолтқоءи Флои тзўл .

Ва ансрнои алии алқўми алкоФрин яъне : ё асҳоби Муҳамад ! чаро на он гуфтед шумо ки эшон гуфтанд ? ва на ки он кардед ки эшон карданд ? то бсўоб раседед , чунон ки эшон расиданд ? савоб эшон онаст ки гуфт : Фотоҳми аллоҳи савоби алднё яъне : алнсри алии ъдўҳм .

Ва ҳасани савоби алохраҳи ҷинаи аллоҳу ризвона , Фмни феъли злки Фқди аҳсан .

Ва аллоҳи иҳби алмҳснин муфассирон гуфтанд : савоби дунё дар ҳақи ин уммати ҳам нусратаст бар душман ва ҳам ғанимат , ва дар ҳақи амтҳоءи пешинаи нусрати муҷаррад буд беғанимат , ки эшонро ғанимат гирифтан ва хӯрдан ҳалол набӯдӣ баҳами оўрдндӣ то оташӣ аз осмон фурӯд омадӣ ва онро бсухтӣ . Ва тахсӣсу ташрифи Мустафо ( с ) бар вай ва бар уммати вай ҳалол карданд . Ва ба қол алнабӣ ( с ) : « аҳлти лии алмғонму лами тҳли лоҳди қаблӣ » .

Қавла : ё أиҳои аллазӣнаи омнўои алоиаҳ . Ин ояти бон фурӯд омад ки дар вақъаи аҳад чун ҳазимат бар мусулмонон афтод , мунофиқони фаро эшон гуфтанд ки : бад-ӣни аввал боз гардид .

Ва аз абӯи Сафёни амон талаб кунед . Раб Алъоламин гуфт : إни ттиъўои аллазӣнаи кФрўо . . . Агар шумо фармон эшон буриду бмшоўрти эшон кор кунед шуморо аз дайни ислом бар гардонанд , ва бо миллат куфр баранд . Макунед чунин , ва агар гӯйанд фармон мабаред .

Бали аллоҳи мўлокму ҳўи хайри алносрин на , на , бо кофарони мўолоти мгирид ва аз эшон ёрии мҷўӣид ки ёридиҳанда шумоу мавлои шумо аллоҳаст ! беҳтари ёрӣ диҳандагон , ва ба орандаи дӯстон , ва кам орандаи душманон .