Қавлаи таъолӣ : إни аллазӣнаи кФрўои алоиаҳ . . . Мушрикони Қурайшу ҷуҳудони қризаҳу нзир дар расӯли худои бдрўишӣ ва бе фарзандии бғмз май диданд , ва бимолу фарзандони хеш май нозиднд , ва дар он бо вай мкосрт месохтанд , ин ҷавоб эшонаст , мегуяд лни тғнии анҳуам أмўолҳму лои أўлодҳми ман аллоҳ أӣ ъанд аллоҳ , шиӣо . Ва қил : ман азоби аллоҳи шиӣо . Фардои эшонро он молу фарзанд бакор наёяд бнздики худо ,у азоби худо аз эшон аз ҳичиз боз надорад ,у أўлӣки ҳам вқўди алнор , ин ҳамчунонаст ки гуфт : вқўдҳои анносу алҳҷораҳ . Вқўди бнсб ваов он чизаст ки бон оташ афрӯзанд , аз ҳизуму ҷузи он ,у вқўди бзм ваову вқд афрӯхтан оташаст ҳамчун эфоад . Кдأби оли фиръавни дأб номӣаст одатро , муроди бони сон ва сифатаст , яъне ҳамчун сону сифати оли фиръавн » . Ва ин кофро се ваҷҳаст : яке онаст ки ҳам вқўди алнори кдоби оли фиръавн , ин доб бо нори пайваста , ва ин оли фиръавни музоф бо ҳам , мегуяд ин мушрикони Қурайшу ҷуҳудон ҳизум дӯзаханд чун оли фиръавн . Он гуҳ ибтидо кард ва гуфт :у аллазӣнаи ман қиблаами ин ҳам мушрикон Қурайшанд ва ҳам оли фиръавн , мегуяд : ва эшон ки пеш аз эшон буданд , ва он қавм Нӯҳанду оду самуд . Кзбўои боётно . Дигари ваҷҳи ҳам вқўди алнори кдأби оли фиръавну аллазӣнаи ман қиблаам мегуяд эшон ҳизум дӯзаханд чун оли фиръавн ва чун эшон ки пеш аз эшон буданд то онҷо ки сухани пайваста . Он гуҳи оли фиръавнро гуфт ва эшон ки пеш аз эшон буданд кзбўои боётнои ваҷҳи сдигр : бар нор вақфаст он гуҳ ибтидо кард кдоби оли фиръавну сухани пайваста то бзнўбҳм . намегуяд : чун оли фиръавн ва эшон ки пеш аз эшон буданд дурӯғ шимурданд суханони мо то аллоҳи эшонро фаро гирифт . Ҳамонаст ки ҷой дигар гуфт ва куллан أхзнои бзнбаҳу занб ва ҷурм мутақорибанд , локини ҷурм чун натиҷау самараи актобст аз аҷтроми самара гирифтаанду занб чун оқибату охир феъласт ки буи мебозгардад аз занб гирифтаанд ҳамчунин уқубат аз ани уқубат ном кардаанд ки он оқибат бад кораст бар ақаби бад кардан ӯ ,у таъқиб бар паии корӣ ё касе рафтану истодан буд . ?лаи мъқбот аз онаст . Ва таъқиб низ чизеи бпси бози бурдан буд лои мъқби лҳкмаҳ аз онаст , яъне ки бози пас баранда нест ҳукми аллоҳро , ва аз онаст ки муртадро гуфт анқлбтми алии أъқобкм ки аз сӯии ақаб боз мегардад . Ва уқобу мъоқбаҳ ҳар ду масдаранд уқубат карданро ,у аллоҳи шадиди алъқоб яъне . إзои оқиб , мегуяд худоӣ сахт уқубатаст ҳар гуҳ ки уқубат кунад ,у сахт гираст агар гирад .

Қул ллзини кФрўо . . . Ин кофарони мушрикон Маккаанду ҷуҳудони Мадина , стғлбўну тҳшрўни إлии ҷаҳаннами Ҳамзау ксоиӣ ҳар ду калимаро биё хонанд , боқии ҳамаи бтоء мухотаба хонанд . Эшон ки бтоء мухотаба хонанд маънии худ зоҳираст ва эшон ки биё хонанд онро ду ваҷҳаст : яке онаст ки аллазӣнаи кФрўои сиғлбўну иҳшрўни Фқл ?лаам мегуяд эшон ки кофар шуданд эшонро ӣнҷо боз шикананду фардо бдўзх ронанд ,у фарои эшон гӯ ки чунин хоҳад буд . Ваҷҳи дигари қул ллзини кФрўо

Яъне алиҳўд . Сиғлбўн яъне куффори Макка , фарои кофарони аҳли тӯряти гӯй : ки ин мушрикони Қурайш ки душманон мананд эшонро бозхўоҳнди шикасти имрӯза дар дунё , ва бдўзх хоҳанд ронад фардои бқёмт . Ва ин шикастани рӯз бадараст ки мусулмонони кофаронро бикашанд ва бҳзимт карданд . Мустафои си он рӯз ки ин оят омад кофаронро гуфт : إни аллоҳи ғолбкму ҳошркми إлии ҷаҳаннам

Ва ин оят далелӣ равшанаст бар сидқи набуввати Мустафоу сидқи сухани вай ки пеш аз он хабар боз дод ки мусулмононро ғалаба ва қӯт хоҳад буд бар кофарон яъне рӯзи бадар , ва ҳам чунон буд ки вай гуфта буд ва хабар дода .

Қавли ибн аббос онаст ки қул ллзини кФрўои ин кофарони ҷуҳудон Мадинаанд ва қисса онаст ки чун мушрикони Қурайши абӯи Сафёни бен ҳарбу асҳоб ӯ рӯзи бадар бҳзимт шуданду шикастаи гаштанду мусулмононро қӯту нусрат буд ҷуҳудон Мадина гуфтанд : « ҳозоу аллоҳ алнабӣ аломӣ алзӣ наҷадда фии ктобнои алтўриаҳи бнътаҳу сифатау мабасау анаи лотарад ?лаи ройа » гуфтанду аллоҳ ки он пайғомбараст ки мо ному сифату мабаси вай дар китоб хеш ёфтаем ,у дониста ки вайро бар ҳамкунони ғалаба ва қӯтаст ,у илми набуввати ваии ошкоро . Ва барон буданд ки атбоъ вай кунанду буии имони оранд , пас қавмӣ азишон гуфтанд : ин чаҳ таъҷиласт ? бигзоред то вақъа дигар биафтад миёни вайу миёни душманони вай , агар ӯро даст буд ва ба ояд дар он вақъа , пас ҳамаи буии имони орем , на баси баромад то вақъаи аҳади биФтод ,у мусулмонон бҳзимт шуданд чунон ки қиссааст . Он ҷуҳудони бози бшки афтоданд . Шқоءи азалӣу ҳукми إлҳии бкФри эшон дар расед , ва эшонро аз он гуфту ҳиммати боз пас оварад ва ҳечкас аз эшон мусулмон нашуд ,у аҳдӣ низ ки доштанд бо расӯли худои он аҳд бишикастанд ,у каъби ашраф ки сари эшон буд ва бо шаст савори сӯй Макка шуд ва бо кофарони Макка дар адовати Мустафо рост шуд ва барин иттифоқ карданд ки калимаи шан яксон бошад , ва дар мухолифат мувофиқатӣ намуданду аҳдии бастанд ,у бмдинаҳ боз омаданд . Пас раби Алъоламин дар шани он ҷуҳудон оят фиристод : қул ллзини кФрўои стғлбўну тҳшрўни إлии ҷаҳаннам . Ва бӣси алмҳод . أӣу бӣси алФроши ман алнор . Иқўли бӣси мо мҳдўои лонФсҳм , бади оромгоҳӣ ки худро сохтанду тўхтнди дӯзахи ҷовдону оташи сӯзон .

Қади кони лаками оя эй баёну ибрау даллолаи алии сидқи мо қиллати лаками стғлбўн . намегуяд : эшонро гӯй ки нишону баёну далели сидқи ончӣ ман гуфтам ки стғлбўн онаст ки ду фурқат бар ҳам расанд рӯзи бадари ҷангроу кӯшишро , як фурқати мусулмонон ва як фурқати кофарон . Мусулмонони сесад ва сездаҳ буданд аз эшон ҳафтод ва ҳафт муҳоҷирон , дивист ва сӣ ва шаш ансори соҳиби рояти расӯли худоу муҳоҷирони алии бен абии толиб ъ буд . Ва соҳиби ройаи ансори саъди бен ибода , ва ҳафтод шутур дар лашкар мусулмонон буданд ва ду асб , яке он миқдоди бен Амр ва яке он мрсдни бобии мрсд . Ва шаш дръ бо эшон буд , ва ҳашт шамшер , ва аз мусулмонони он рӯзи бист ва ду марди шаҳиди гаштанд , чаҳордаҳ аз муҳоҷир ва ҳашт аз ансор . Ва фурқати дигари кофарон Макка буданд , раиси эшон Утбаи бен рабеъаи бен абди шамс , ва дар лашкари эшон сад то асб буд , ва нуҳсад ва панҷоҳ марди ҷангӣ , се чандон адад мусулмонон буданд . Аммо раб Алъоламин гуфт : ирўнҳми мслиҳми ин гуруҳи мусулмонони кофаронро бишумори ду бор чанд хештани диданд чун чашм бар эшон афканданд . Яъне ки аллоҳи эшонро чунин намӯд то бар эшон чира шаванд ва боз нашкананд ,у мусулмононро он ояти дигар : Фإни икни мнкми моӣаҳи собираи иғлбўои моӣтини маълум шуда буд ки мардӣ азишон бо ду мард кофар барояд ва ғалаба кунад .

Пас раби алъзаҳи кофаронро агар чаҳ се бор чанд мусулмонон буданд ду бор чанд эшон намӯду мусулмонон низ бичишам кофарон андак намӯд чунон ки онҷо гуфт :у иқллкми фии أъинҳми ин бон кард то дилҳои мусулмонон қавӣ бошаду гӯши бғлбаҳ ва нусрат доранд ,у калимаи ҳақро бакӯшанд , ва чунон карданду раби Алъоламин мусулмононро он рӯз бар кофарон нусрат дод .

Ирўнҳми бетаи қироати нофеъ ва ёқӯбаст , боқӣ биё хонанд ,у қироат ё зоҳртрсту маънии он равшантар , ва чун бетаи хуоне бо лакам шавад . Мегуяд эшонро май диданд яъне кофаронро ду бор чанд эшон . эй мслиҳм . Дар ҳар ду қироат ки трўнҳми хуоне ё ирўнҳми инҳо ва мем мслиҳм бо мусулмонон шавад . « раъии алъайн » номӣаст аёнро ,у брأии алъайну мртأии алъайни ҳам чунон ,у аллоҳи иؤиди бнсраҳи ман ишоءи нусрати муъминонро аз ҷиҳати худованди ъзу ҷл бар ду ваҷҳаст : яке нусрат додан аз рӯй ҳуҷҷату қади феъл , ва ин нусрати бҳмд аллоҳ зоҳирасту ошкоро ,у ҳуҷҷат бар аъдоءи дайн равшанасту лозим . Ваҷҳи дигари нусрати мдоўлт ва ғалабааст , он мдоўлт ки раб Алъоламин гуфт :у тлки алأёми ндоўлҳои байни анноси ин нусратаст ки мусулмонон аз аллоҳ мехоҳанд ки Фонсрнои алии алқўми алкоФрин .

Ва ин нусратаст ки худоӣ , таъолии муъминонро ваъда дод гуфт : кони ҳқои ълинои насри алмؤмнин

Ҷой дигар гуфт : أлои إни насри аллоҳи қариб . Насри ман аллоҳу фатҳи қариб .

Ва аллоҳи иؤиди бнсраҳи ман ишоء . Ҳамон нусрат мдоўлтаст . Амири алмؤмнини алӣ ( ъ ) гуфт : « إни ллботли ҷўлаҳи сами измҳл »

АўФтди гоҳи гоҳ ки кофарон бар мусулмонон ғалаба кунанд ва эшонро брнҷоннд , аммо як ҷўлаҳ беш набошад , ки ботил поянда набӯду бъоқбти ғалабау нусрати ҳам мусулмонону аҳли ҳақро бошад . Чунон ки гуфт , бали нқзФи болҳқи алии алботли Фидмғаҳ , . . . Ва лни иҷъли аллоҳи ллкоФрини алии алмؤмнини сбило . Мустафои си ин нусрат дар дъоءи зъФоءи уммату ихлоси эшон баст гуфт : « анмои инсри аллоҳи ҳзаҳи аломаҳи лзъФоӣҳми бдъоӣҳму ахлосҳму слўтҳм . Ва қоли ҳилли тнсрўну трзқўни алои бзъФоӣкм . »

Он гуҳ гуфт : إни фии злки лъбраҳи лأўлии алأбсор дар ончии диданд аз нусрати муъминон бо миллати эшону ҳазимати кофарон бо касрати эшон , ъбртисти худовандони зиракӣу хирадро . Ибрати эътибори ғоӣб буд дар ҳозир : чизеи ҳозир маълум кунӣ дар ҳангом ,у ҷои васфат , он гуҳ бар қиёси он ҳозири чизеи ғоӣб маълум кунӣ дар ҳангому ҷойу сифат .

Ва дар қуръони ҷойҳо ибрат ёд кардааст , ва ҳар ҷой бо он аўлўо алأбсор гуфт , аз баҳри онкии қиёси кори бсиронст , ва ин абсори ӣнҷо уқуласт . Ва иқоли алъбраҳи мо иъбр ба ман алҷҳли илои алълм , ин ибрат чун маъбараст : яъне ки бидон аз ҷаҳл бо илм мераванду асли он аз убӯр наҳраст , ва манеҳ . Алъбораҳи лонҳои ҷаълати колмъбри лтأдиаҳи алмънии ман нафаси алқоӣли илои нафаси алсомъ .