Ва ҳўи Каҳфи алҳоҷи ҳоҷии зини алъобдин бен муллои Искандари Ширвонӣ . Муваллидаш дар санаи 1193 ва дар дороломораҳи шмохӣ воқеъ гардӣда . Баъд аз чанд соли волидаш бо аёл ба атаботи олиёти арши дараҷоти рафта , фӯт гардид . Вай дар ҳамон ҷои таҳсили улӯм мутадовила мекарду табъаш ба фуқарои моил буд . Билохира аз таъсири суҳбати машойихи муосирин тарки таҳсили нмўдўи пой саёҳат гушӯд . Ба Бағдоди рафта аз онҷо ба Ироқи аҷам ва аз онҷо ба Гелон , аз онҷо ба Ширвону мўғону толишу Озарбойҷону табаристону қаҳистону хуросону Зобулстону кобулу Ҳиндӯстон ва дар панҷобу деҳлӣу илоҳи ободу гҷроту дкни муддатҳо таваққуф намӯд вабо ҳар тайифа муошират фармуд . Он гоҳ ба ҷазоири Ҳиндӯстону Сӯдону Мочӣни рафта аз банодири заҳмат бисёр кашид ва ба Кашмӣри омада , аз роҳи мзФрободу кобул ба вилоёти тхорстону турону туркистону Бадахшон . Баъдҳо аз роҳи хуросону Ироқ ба Форси рафта , пас аз Аммон ба ҳиҷозу бтҳоу шому вилоёти рӯму дигари бора ба Эрон муроҷиат намӯд . Ғараз , саёҳат маъқӯлӣ карда ва бо тавоифу милали мухталифа муошират намӯда . Ҷамъии мақару мункири атроф ӯро гирифта ҳар як суханони мухталифи ронданд . Фақири мукаррар ба суҳбаташи расида ва маҷоласт ваии гузида . Алҳақ мардии огоҳ ва бо хабару фозилии зии ҷоҳу дидаи вар буд . Китобӣ дар баёни ақолиму адёну таърихи мулӯки бостони мсмӣ ба риёз алсёҳаҳ менагорд ки ниҳоят тозагӣ дораду ҳамаи машойихи муосиринро дида . Ихлосу иродати ҷаноби ғўси алъорФини ҳоҷии Муҳамади ҷаъфари ҳамадониро гузида . Гоҳе фикр шеърӣ мекарда . Аз ӯст :
Ман ғазалиёта
Онкӣ дар даври ҷаҳон дар талабаш гардидам
Аз азали ҳамраҳи ман буд чаҳ некӯ дидам
Шамс чун ҷилва кунад зарра шавад саргардон
Манам он зарра ки саргаштаи он хуршедам
Нестам муътақиди тақвои худ дар раҳи дӯст
Лек бар лутф азал ҳаст басии умедам
Ҳарчанд ки чун сӯрат девор хамӯшам
Аз ёд касе ҳаст даруни пари зи хурӯшам
Аз тӯҳмату таънам чаҳ аз ин шаҳр бароне
Зоҳиди зи ту ин хона ки ман хона бадушам
Басии диёри бгштми басӣ макон дидам
зи зарраи зарра ба сӯяти раҳе ниҳон дидам
Ҷаҳони тамом чу исму ҷаҳонён чун ҷисм
Ҷаҳонёни ҳамаи ҷисму туро чу ҷон дидам
Аҷоиботи ҷаҳон дидаам басии лекин
зи худ аҷибтарӣ кӣ дарин ҷаҳон дидам
Андари паии инсони ҳамаи офоқи бгштм
Бисёр бидидам ман ва бисёр надидам
Тамкин ба ки гӯям ғами дили рака ба гетӣ
Ҷуз ёр надидам ман ва он ёр надидам
Ҷҳонбоно макун изҳори шавкат бо ҷаҳони байнон
Ки назд мо ҷаҳони бинии накӯтар аз ҷҳонбонӣ
Маро агар зи сафари ҳеҷ ҳосилӣ набӯд
Ҳамин на бас ки ним пои банд дар ҷое
Гуфтам ки ҷаҳону ҳамаи авзоъ ҷаҳон чист
Пер хирадам гуфт ки хобӣу хаёлӣ
Зоҳид ба ман аз тарки муҳаббат ҷадалат чист
Бархез ки моро ба касе нест ҷидолӣ
Бас роҳ супурдему камоли ҳамаи кас ро
Дидему биҷуз ишқ надидем камолӣ
рубоӣ
Дар фақр бидидаем мо шоҳӣ ро
Вндри ғами ишқи роҳи огоҳӣ ро
Ҳар силсилау тариқаи дидем вале
Ҷустем тариқи неъмати аллоҳӣ ро
Тамкин дидӣ ва ҷумла дидӣу гузашт
Рафтӣу расонадӣ ва раседӣу гузашт
Ғамнок машав ки зоҳидат кофар хонд
Пиндор ки ин низ шунидӣу гузашт
Қавмӣ ба влои мо ҷаҳон додау ҷоҳ
Як қавми зи инкор фиғон кардау оҳ
Мо оина рӯй сифедему сиёҳ
Дар оина ҳар касе ба худ карда нигоҳ
Тамкини ту ба сӯрат ар чаҳ аз ширвонӣ
Дар ҷон бингар ки аз ҷаҳони ҷонӣ
Ҳар кас ба тасаввури з ту гуяд суханӣ
Инҳо суханаст кончаҳи донеи онӣ