Исми он ҷаноби фазли аллоҳи ибн абўолхираст . Аз сғри сини риёзот шоқа мекашиду шароби завқ ва ҳол мечашид . Луқмони сарахсӣ ки азмҷонини оқилу мҷозиби комил буд , ӯро ба шайхи Абулфазли сарахсии супурда , то тарбият намӯд . Ба суҳбати ҷамъӣ аз бузургони расидау заҳмат бисёр аз абнои замони дида . Чаҳордаҳи сол дар ибтидои ҳоли маҷзӯб буд ва ба водии дашти ховарони роҳ май паймӯд . Дар сахтӣу ранҷи қадам май афшурду хор саҳро мехӯрд . Билохираи кораш ба ҷое расед ки аз ҳадоё ки салотин ба вай фиристода буданд чаҳорсад асб бо зину стом дар пешопешаш ҷнибт мекашиданд . Дар маърифат , суханон некӯ дорад . Аз ҷумла мефармоед : ки ҳиҷоб , дар миёни халқу холиқи замину осмон ва ғайра нест . Пиндору маънии мо ҳиҷобаст . Агар аз миён баргирем ба ӯ расем . Ҳам ӯ гуфтааст : тасаввуф онаст ки ончӣ дар сари дории бунаӣу ончӣ дар кафи дории бидиҳӣ . Ва аз ончӣ бар ту ояд бҷҳӣ . Ҳам гуфтааст ки марди комил онаст ки дар миён халқ нишинад ва зан гирад ва дод ва ситад кунад ва бо ҳамаомезад ва як дам аз худо ғофил набошад . Муддати умри он ҷаноби ҳазор моҳ бӯда вдри санаи 440 риҳлат намӯда . Ин байту рубоиёт аз осори он ҷаноби сабт шуда :
Ба зери қуббаи тақдис , масти мстоннд
Ки ҳарчӣ ҳаст , ҳамаи сӯрат худо донанд
Ман рубоиёти нури аллоҳи марқада :
Ҷисмами ҳамаи ашки гашт ва чашмам бигирист
Дар ишқи ту беҷисм , ҳаме бояд зист
Аз ман асарӣ намонад , ин ишқ аз чист
Чун ман , ҳама маъшӯқ шудам , ошиқ кист
٭٭٭
Сар то сари дашти ховарон сангӣ нест
Каз хӯни дилу дида , бар он рангӣ нест
Дар ҳеҷ замин ва ҳеҷ фарсангӣ нест
Каз даст ғамат нишаста дилтангӣ нест
٭٭٭
Он рӯз ки оташ муҳаббат афрӯхт
Ошиқи равиши сӯзи зи маъшӯқи омухт
Аз ҷониби дӯсти срзди ин сӯзу гудоз
То дар нагирифт шамъ , парвона насӯхт
Роҳи ту ба ҳар қадам ки пўинд хуш аст
Васли ту ба ҳар сабаб ки ҷӯянд хуш аст
Рӯй ту ба ҳар дида ки бенанд накӯаст
Номи ту ба ҳар забон ки гӯйанд хуш аст
٭٭٭
Ғозӣ ба раҳи шаҳодати андари таку пӯст
Ғофил ки шаҳиди ишқ , фозилтар аз ӯст
Дар рӯзи қиёмат ин бидон кӣ монад
Кин кушта душманаст ва он куштаи дӯст
٭٭٭
Аз каъба , раҳеаст то ба мақсади пайваст
Вази ҷониби майхонаи раҳ дигар ҳаст
Лекини раҳи майхонаи зи ободонӣ
Роҳӣаст ки коса метавон дод ба даст
٭٭٭
Пай дар говасту гов дар кҳсор аст
Моҳии сришмӣ ба дрёбор аст
Буз дар кӯҳаст ватуз дар булғор аст
Зиҳ кардан ин камони басӣ душвор аст
٭٭٭
Фардо ки заволи шаш ҷиҳат хоҳад буд
Қадари ту ба қадар маърифат хоҳад буд
Дар ҳасан сифат кӯш ки дар рӯзи ҷазо
Ҳашари ту ба сӯрат сифат хоҳад буд
٭٭٭
Дили ҷузи раҳи ишқ ту напуед ҳаргиз
Ҷузи меҳнати вдрд ту наҷуед ҳаргиз
Саҳрои дилами ишқи ту шўрстон кард
То меҳр касе дар он наравед ҳаргиз
٭٭٭
Ононкаҳ ба номи нек май хўонндм
Аҳволи даруни бад наме донндм
Гар зонка даруни буруни бгрдонндм
Мустуҷиби онам ки бсўзонндм
эй рӯй ту меҳри олами орои ҳама
Васли ту шабу рӯзи таманнои ҳама
Гар боди гарон ба аз манӣ вой ба ман
Вар бо ҳамаи каси ҳамчуи манӣ вои ҳама
٭٭٭
Дар кӯии худами манзил ва мأўо додӣ
Дар базми висоли худ маро ҷо додӣ
Алқсаҳ ба сад киришмау нози маро
Ошиқ кардӣу сар ба саҳро додӣ
٭٭٭
Дар кӯй ту медиҳанд ҷонӣ ба ҷӯй
Ҷонӣ чаҳ буд ки корвонӣ ба ҷӯй
Аз васли ту як ҷӯ ба ҷаҳонии арзад
Зини нақд ки морости ҷаҳонӣ ба ҷӯй
٭٭٭
Гуфтам ки кроиии ту бад-ӣни зебоӣ
Гуфтои худро ки ман худами яктое
Ҳам ишқам ва ҳам ошиқам ва ҳам маъшӯқам
Ҳам оина , ҳам ҷамоли ҳам бенаӣ
٭٭٭
Бурдорам дил ,гар аз ҷаҳон фармое
Бар ҳам занам аз суд ва зиён фармое
Биншинам агар бар сари оташи гӯйӣ
Бархезам агар аз сар ҷон фармое