Вҳўи ғўси алўослину фахри алъошқин , шоҳи нуриддини неъмати аллоҳи бен Абдуллоҳи бен мҳмдбни ъбдоллбаҳи бен Мӯсои бен яҳёи бен ҳошими бен Мӯсои бен ҷаъфари бен солеҳи бен Муҳамади бен ҷаъфари бен ҳасани бен Муҳамади бен ҷаъфари бен Муҳамади бен Исмоили бен абии Абдуллоҳи бен мҳмдолбоқри бен алии бен алҳусайн бен алии алайҳи ассалом . Обоءу аҷдоди он ҷаноб аз шаҳри ҳалаб ба кунҷу макрони омадау вай дар санаи 731 дар қасабаи кҳсони мноъмоли Ҳироти мутаваллид шуда . Улӯми зоҳирӣ аз рукни аддӣни широзӣу шамси аддӣни ?маккейу Сайиди ҷалоли аддӣни хоразмӣу қозӣ ъздолдин фарогирифта . Дар бист ва чаҳор солагӣ дар Маккаи муаззама ба хизмати қутби алоқтоб , шайхи Абдуллоҳи ёФъӣ ки соҳиби китоби равзаи алрёҳин ва дар алнзиму нашри алмҳосну иршод ва таърихаст расида ва иродат гузид . Қутби аддӣни розиро низ дар Макка дарёфту султони ҳусайни ахлотии мисриро дида , аз ӯ даргузашт ва дар сароби табризи Сайиди қосими мулаққаб ба қосими алонворро дар сғри син ба хизмат Сайид овараданду назари лутф аз ваии дида , муддатҳо дрхросону Ҳирот ба сари бурданд ва пас ба кўҳбнон Кирмон омаданду сидзодаҳи бузургвори Сайиди бурҳони аддӣни халили аллоҳи фарзанди он ҷаноб дар он вилоят мутаваллид шуданд . Чанде ҳам ба тафти язд таваққуф фармуданду мавлонои шарафи аддӣни алии яздӣу хоҷаи соӣни аддӣни алии таркаи исфаҳонӣ ба хизмати Сайиди расиданд ва ба ишора ӯ мусофирати Миср ва шом гузиданд .
Ҷаноби Сайид вақте ба Широз омадаанд , Сайиди абўолўФоу Сайиди Маҳмӯди машҳур ба доъӣу ҳофизи широзӣу падари алломаи дуонеу шайхи абўосҳқи баҳромӣу алломаи шарифи ҷорҷоне , шарафи хизмат ӯро дарёфтанд . Аҷмолои ин ки ҷаноби Сайиди неъмати аллоҳ аз машоҳӣри урафо ва авлиё бӯда . Ҷомеъи улӯми ақлӣау нақлияу соҳиби маротиби зўқиаҳу кшФиаҳ . Муддатҳо дар Самарқанду кӯҳи соф ки дар навоҳии Балх воқеъаст муҷоҳида менамӯд дар каромоту хўорқи одоти машҳури олам ва дар улувва пояу смўи мояи мусаллам . Муосири амири Темур ва шоҳрух бӯдау ҷамъии касӣрро тарбияти фармӯда . Ҷаноби шоҳи доъии аллоҳи широзӣ ба хизматаши иродат тамом дошту шоҳи қосими анвори нақши ихлосаш бар лавҳи дил май нигошт .
Шайхи озарии тӯсии хирқа аз ӯ пӯшида . Ва мавлонои фазли аллоҳи Сайиди низоми аддӣни Аҳмади широзии бодаи маърифат аз ӯ нӯшида . Дар ташайюъи он ҷаноб касеро маҷол тардид нест ва дар бузургвории ваии хотириро ёроии ташкик на . Дўлтшоаҳи самарқандӣу қозии нуруллои шштрӣ навиштаанд ки ҳама ҳамвора аз атроф ба хизмати ҷаноби Сайид ҳадоё меовардаанду вай бешубҳа тасарруф мекардааст . Амири Темур аз ин маънӣ савол намӯд . Сайиди мазмуни ҳадиси влўконтолднёи дамои ъбитои лоикўни қӯти алмؤмнини алои ҳлолоро ҷавоби фармӯда . Амир дар мақоми имтиҳони баромада , хон солори худро амр намӯд ки аз ммри ҳаромии табхӣ ба ҷиҳати Сайид тартиб диҳад . Хон солор ба дарби дарвозаи рафта , перзании барра Эй меоварад ба зулм аз ӯ гирифта бо таоми пухта ба пеш Сайид оварад . Амир аз ӯ пурсед ки ин таоми ҳалол ё ҳаромаст . Гуфт бар ман ҳалоласт ва бар шумо ҳаром . Амирдрғзб шуд . Муқорини ин ҳоли ъаҷузаи доварӣ ба пеш оварда ки мропсрӣ буд ба сарахси рафта . Дар боб ӯ мутаваҳҳиш будам , шунидам ки Сайиди неъмати аллоҳ вале ба Ҳироти омада назр кардам ки агар писарам аз сарахс боз ояд ин барраро ба ҷиҳати Сайиди бабрам .
Писарам боз омаду барраро ба ҷиҳати Сайиди неъмат аллоҳ меоварадам . Дарби дарвозаи яке аз мулозимон ба зулму ситам аз ман гирифт . Баъд аз тақрири матлаб , ихлоси амири афзуд . Мҷмлои шуъба ] эй [ аз силсилаи маърӯфӣ ки ба ҳазрати эмоми сомин май пайвандад ба номи вай машҳураст . Чунонкии шуъбае ба номи Сайиди мҳмднўрбхши нўрбхшиаҳу шуъбае ба номи Абунаҷиби Сӯҳравардӣ Сӯҳравардӣаанду алии ҳозои алқёс . Марқадаш дар қарияи моҳон маърӯфаст . Санаи 832 вафот ёфт . Гӯйанд сини шарифаш ба сад ва чаҳор сол расида бӯда чунон ки « орифи асрори вуҷӯд » таърихи фӯташро ёфтаанд ва дар таворих навиштаанду ҷинати алФрдўс низ таърих фӯт ӯст . Марқади он ҷаноб дар моҳон аз осори шаҳоби аддӣни аҳмдўлӣ дкнӣаст ки дар дкни Сайидро ба хоби дида , ихлос ба ҳам расонида . Аз онҷои ихроҷоти фиристода , баннои марқади Сайидро дар камол метанат ниҳоданду фақир ба зиёрати он расидам . Он ҷанобро рисолот бисёраст ва гӯйанд адади он ба сесад расида . Ин фақири шасту дўрсолаҳи арабӣу форсии он ҳазратро ҷамъ намӯдаам ва ҳозирасту девони он ҷаноби мукаррари зиёрат шуда . Тимноу тбрко аз ашъори он ҷаноби қалилӣ дар ин китоб сабт хоҳад шуд :
Мнқсоӣдаҳи алайҳи алрҳмаҳ
Дар ду олам чун яке дорандаи ашёстӣ
Ҳар яке дар зоти худ яктоӣ бе ҳмтостӣ
Ҷунбиши дарё агарчӣ мавҷи хўонндш вале
Дар ҳақиқати мавҷи дарёи айни он дрёстӣ
Фии алмисли як доираи ин шакли олам фарз кун
Ҳақи муҳӣту нуқтаи рӯҳу доираи ашёстӣ
мнғзлётаҳ
Мастем ва надорем хабар аз ҳамаи олам
Инаст хабар ҳарки бипурсад хбрмо
Ҳар нақши хаёлӣ ки турои ғайри намояд
Таъбир кун онро ки хаёли ту ба хобаст
٭٭٭
Мавҷӯди ҳақиқии биҷуз аз зот худо нест
Моием сифоту сифат аз зот ҷудо нест
٭٭٭
Маҷмӯи коиноти саропарда вай аст
Ин турфатар ки ҳеҷ маконаш падед нест
ӯ ҷон оламасту ҳамаи оламаши бадан
Пайдост ин тани вайу ҷонаш падед нест
٭٭٭
Мавҷу дарёӣаму ҳардуи ғайр обӣ нест нест
Дар миёни мо ва ӯ ҷузи мо ҳиҷобӣ нест нест
Ақл агар дар хоб мебинад хаёли дайгарӣ
Эътимодӣ дар хаёлӣ ё ба хобӣ нест нест
٭٭٭
Давлати ишқ ба ҳар бесар ва пое нарасад
Подшоҳии ду олам ба гадоӣ нарасад
Бирав эй ақл ва магӯ ишқ чаро карда чунин
Подшоҳаст ва ба ӯ чун ва чарое нарасад
٭٭٭
Мард бояд ки з шамшер нигараданд рӯй
Варна зи оғози ҳамон ба ки ба майдон наравад
٭٭٭
Ҳасани яке ва дар назари оинаи сад ҳазор , дон
Рӯҳи якеу тани басии бодаи якеу ҷоми сад
٭٭٭
Гар ба сад ойӣнаи яке рӯй намӯд сад нашуд
Нақш хаёл ӯст сад сдншду кадоми сад
Номи яке агар яке сад наад эй азизи ман
Сад нашавад ҳақиқаташи як буд ва ба номи сад
Гар ба вуҷӯди нозирӣ , ҳар ду якеаст дар вуҷӯд
Вар ба сифоти моилӣ , ин дигараст ва он дигар
Ҷоми вмии андҷсми вҷон , ҷом , майаст , вҷсм , ҷон
Вртўнёбии ин сухани тан дигарасту ҷон дигар
٭٭٭
Ту баста зрўзн гаштаеу куштаи он
Туро зи мардии мардони порсо чаҳ хабар
٭٭٭
Мо хоки роҳро ба назар кимиё кунем
Сад дардро ба гӯшаи чашмӣ даво кунем
٭٭٭
Мо муршиди ушшоқ харобот ҷаҳонем
Соқии саропарда хмхонаҳ ҷонем
Ҳаркас ба ҷамоли рух хӯбӣ нигаронанд
Дар оинаи хеш ба худ мо нигаронем
٭٭٭
Офтоби ҳасан ӯ маҷмӯи оламро гирифт
Ғайр ӯ пайдо набинигар зи худ пинҳони шӯй
Мунқатиъоту рубоиёта
Чун камоли ҳама буд ба вуҷӯд
Натавон ёфт бевуҷӯд , камол
Ҳаст олами ҳамаи хаёли вуҷӯд
Ваз таҷаллӣ ӯст буд хаёл
٭٭٭
Мсмии воҳиди исмии касӣр
ВФии тлўини асмоӣии сифотӣ
Сифоти аллоҳи фии ваҷҳеи алӣ
Восмӣ наамма аллоҳи Киеви зотӣ
Вуҷӯдии фии вуҷӯдии фии вуҷӯдӣ
Вкўни алҷомъи манӣ марот
Врўҳии мазҳари алأрўоҳи калла
Вҷсмии мазҳари алоёти отӣ
Въинии нозири фии кули ваҷҳ
ВнФсии ошиқи болзокёт
рубоиёт
Бе дарди тариқ ҳайдарӣ натавон рафт
Бе куфри раҳ қаландарӣ натавон рафт
Бе ранҷи фанои ганҷ бақо натавон ёфт
Дар ҳалқаи мо ба срсрӣ натавон рафт
٭٭٭
Обаст ки дар шиша шаробаш хонанд
Бо гул чу қарин шавад гулобаш хонанд
Аз қайди гулу мл чу муҷаррад гардад
Аҳли басару басират обаш хонанд
٭٭٭
То дарди хаёл ӯ маро дармон шуд
Пастем баландӣ шуду куфр имон шуд
Ҷони вдлу тан ҳар се ҳиҷоби раҳ буд
Тан дил шуду дил ҷон шуду ҷон ҷонон шуд
٭٭٭
Ин нақшу хаёл оламаш ме хонанд
Ҷонӣ дорад ки одамаш ме хонанд
Ваҳйаст ки рӯҳ аввалаш бошад ном
Чун ӯст тамом , хотамаш ме хонанд
٭٭٭
Як олам аз об ва гул бипардохта анд
Худро ба миёни он дар андохта анд
Худ мегӯйанд роз худ ме шунаванд
Вази мо ва шумо баҳона барсохта анд
٭٭٭
Кӯи дил ки бидонади нафасии асрораш
Кӯи гӯш ки башнавад дамии гуфтораш
Маҳбӯби ҷамол май намояди шабу рӯз
Кӯи дида ки то бархӯрд аз дидораш
٭٭٭
Валлоҳ ба худо ки мо худо ме донем
Асрори гадо ва подшо ме донем
Сарпӯш фикандаем баррӯии тибқ
Сиррӣаст дар ин тибқ ки мо ме донем
٭٭٭
Бо одати худ баҳона ҷӯӣ накунем
Ҷузи рост рӯйу нек хуӣ накунем
Бо онкӣ ба ҷои мо бадӣ ҳо карда аст
Гар даст диҳад ба ҷуз никуӣ накунем
٭٭٭
Бӯе ки ту аз машку қрнФли шинавӣ
Аз давлати он зулф чу сунбули шинавӣ
Чун нағмаи булбули зи паии гули шинавӣ
Гул гуфта буд гарчи зи булбули шинавӣ
٭٭٭
эй онкии талабкори ҷаҳони ҷонӣ
Ҷонӣу дилӣ ва балки худ ҷононе
Матлӯби туе талаби туе толиби ту
Дарёб ки худ ҳар ончии хоҳии онӣ
٭٭٭
Гар олами сари лии маъаи аллоҳи шӯй
Донандаи рози бандау шоҳи шӯй
Гар сӯрату маънӣ ҷаҳон дарёбӣ
Воқифи зи румузи неъмати аллоҳи шӯй
мнмснўётаҳ
Ҳамди он ҳомидӣ ки Маҳмӯд аст
Бахшиш ӯст ҳарчӣ мавҷӯд аст
Ҳарчӣ махлуқ ҳазрат ӯйанд
Ҳамаи тасбеҳ ҳазраташ гӯйанд
Орифоне ки илм мо донанд
Сифати зоти исмро хонанд
Лафзи аллоҳи исми исм вай аст
Он яке ганҷ ва ин тилисм вай аст
Кули шиӣии ?лаи кмрот
Виҷҳаи кулҳо мусовот
Лӣси бинии вбинаҳи байн
Ҳўи фии алъайни лои тқлأин
Айни ваҳдати зуҳӯр чун фармуд
Баҳр дар қатраи рӯ ба мо бинмуд
Гар ҳазораст вагар ҳазор ҳазор
Аввал ӯ яке буд ба шумор
Оинаи сад ҳазор май байнам
Дар ҳама рӯй ёр май байнам
Балки як оина буд ӣнҷо
Сувари мухталифи дарави пайдо
Куни кунии икўни мнкўнаҳ
Айни Айнии бъинаҳи айна
Як шросту ҷоми рангоранг
Ранг беранг медиҳад бе ранг
Ранг май ранги ҷом вай бошад
Ин аҷаби байн ки ҷом ме бошад
Вела аизои фии алтмсил
Он яке кӯза ӣӣ зи яхи бардошт
Кард пари об ва як замони бгзошт
Чун ҳавои зоФтоб гармӣ ёфт
Гармиаш бар вуҷӯд кӯза битофт
Об шуд кӯза , кӯза шуд бо об
Исму расм аз миёна шуд дарёб
Аввали мо чу охир мо шуд
Қатра дарёст чун ба дарё шуд
Қатрау мавҷу баҳр ва ҷӯ обанд
Айни моро ба айн мо ёбанд
Нақди ганҷина қадаҳ моием
Гарчи мавҷем айни дарёӣам
Нақши олами хаёл май байнам
Дар хаёли он ҷамол май байнам
ӯ латифаст ва дар ҳамаи сорӣ
Оби ҳайвони ман ба ҷӯии мо ҷорӣ
На ҳулӯласт ҳали ҳол ман аст
Суханӣ аз ману камол ман аст
Ҳарки дар маърифат сухан ронад
Васф худ мекунад агар донад
Ту манӣ ман туам дуе бигзор
Ман намондам ту ҳам туе бигзор
أнти лои أнти вأнои мо ҳў
Ҳўи ҳўи лои илоҳи إлои ҳў
Ҳарчӣ дорем ҷумлаи ҷӯад вай аст
Ҷӯад ӯ назд мо вуҷӯд вай аст
Вари ту гӯйӣ ки ғайр ӯ бошад
Бад набошад бигӯ накӯ бошад
ё ҳабибӣу қурраи алъайнӣ
أнои айнаку айнаки Айнӣ
Мо хаёлем дар ҳақиқат ӯ
Ҷузи яке дар ду куни дигари кӯ
إнаҳи зоҳири баннои Фино
Ҳўи маънои Фأнзрўои маъно
Нур чашмаст дар назар пайдост
Назарӣ кун бибин ки ӯ бо мост
Гар бигӯям ҳазор як сухан аст
Юсуфиро ҳазор перҳан аст
Зулмати внўр ҳар ду як зотанд
Гар ду андар зуҳӯр оётанд
Ҳаркиро ишқи илм тавҳид аст
Аввали он мақом таҷред аст
Ғарқ обанд олимӣ чу ҳубоб
Зоҳираш соғарасту ботини об
Соя ӯ ба мо чу пайдо шуд
Аз ман ва ту дуе ҳувайдо шуд
Нури рӯйиш ба чашм мо бинмуд
Чун бидидем нур ӯ ӯ буд
Ҳастӣ ҳарчӣ ҳаст бе ӯ нест
Вртўи гӯйӣ ки ҳаст никўнист
Ба вуҷӯданд ин ва он мавҷӯд
Бевуҷӯд эй азиз натавон буд
Ҳарчӣ мавҷӯд бошад аз ашёъ
Ҳама бошад мазоҳири асмоء
Буду нобӯдро маҷолӣ нест
Васлу ҳиҷрони биҷуз хаёлӣ нест
Вела аизо
Вуҷӯдӣ дар ҳамаи аъён , аён аст
Вале аз дидаи мардум ниҳон аст
Ба ҳар ойӣнаи ҳасании нави намояд
з ҳар бурҷӣ ба шакл нав барояд
Ҳақиқат дар ду олами ҷуз яке нест
Яке ҳаст ва дар ӯ моро шаккӣ нест
Дар ин дарё ба айни мо назар кун
Садаф башикан тамошоӣ гуҳар кун
Ба роҳи каҷ Марв бишинав зи мо рост
Агар нураст вагар зулмат ки мо рост
Агар оӣӣ ба чашми мо нишинӣ
Вуҷӯдии ҷузи вуҷӯд ӯ набинӣ
Ба нур ӯ ҷамол ӯ тавон дид
Чунон май байн ки Сайиди он чунон дид
зи ширки худпарастӣ чун брстӣ
Ба ғайри ҳазрати ҳақ кӣ парастӣ
Хаёли ғайри хобӣ май намояд
Ҳамаи олами саробӣ май намояд
Ба базми ошиқони мо гузар кун
Дамӣ дар чашми сармастон назар кун
Талаб кун ганҷи асмои илоҳӣ
Кигар ёбӣ биёбӣ подшоҳӣ
٭٭٭
Мазҳару мазҳар ба чашми мо яке аст
Оби ин амвоҷ ва он дарё яке аст
зи эътибори мо ва ту омад дуе
Ҳамчуи мо базри зи худ кони як туе
Ҳарки ӯ фонӣ шавад боқӣ шавад
Муддатӣ риндӣ кунад соқӣ шавад
Гар Фсрдӣ бар лаби ҷӯи жола Эй
Вари гудозии обрӯии лола Эй
Ҳар гулиро шишае дони пургулоб
Ҳар ҳубобии косае май байни пари об
Як ҳувиятро ба асмо май шумор
Як ҳувияти дони восмо бе шумор
Гар яке хуоне яке бошад ба зот
Вари ду хуонеи ду намояд дар сифот
Бе ҳувияти неи вуҷӯду неи адам
Бе ҳувияти неи ҳудусу неи қадам
Аз ҳувият дод ҳақи моро вуҷӯд
Як ҳувиятро ду нисбат рӯ намӯд
Ҳаззи ваҳмӣ аз миёнҳои ҳў
Гар барандозӣ яке монад на ду
Куни ҷомеъ назд мо инсон буд
Вар набошад ин чунин ҳайвон буд
Сӯраташро оина гетӣ намост
Маънӣ ӯ парда дор кибриёст
Аз тааюни исми аъзам рӯ намӯд
Дар ҳақиқати он тааюни исм буд
Аз сифати бартар буд тнзиаҳи зот
Аз вуҷӯд ӯст асмоءу сифот