Аз машоҳӣри ҳукамои ҷаҳон ва аз наводири шуъарои замон худ бӯдааст ва бо султони санҷари салҷӯқӣ бар як тахт май осӯда . Вайу хоҷаи низоми алмалику хоҷаи ҳасани сабоҳ дар сғри син бо якдигари анис ва дар як дабистони ҳамдарс ва ҷлис буданд ва бо ҳам аҳд намуданд ки рӯзгор ҳар якро тарбияти намояд ба он ду нафари тариқ ширкат паймоед . Чун низоми алмалик ба мансаби садорату рутба вазорат расед , ҳаким ба иқтоъи мазраъае чанд қонеъ гардиду ҳасанро ҳиммати баланд ба доъияи сарфарозӣ боз дошт . Билохираи ливоӣ бузургӣ барафрошт ки мФсло дар таворих мстўраст . Ғараз , ҳаким ба анвоъи фазойили ороста ва аз сифоти накӯҳидаи пероста . Чанде зуҳдӣ ба камол дошту ҳиммат бар муҷонибат аз ҳаво ва ҳавас мегумошт . Чанде низ абвоби маломат бар рухи гушӯда ва ба тариқаи мломтиаҳ рафтор менамӯд . Мҷмло ҳакимӣаст ҳӯшёри врндисти олии табор . Рубоӣоташи матин ва баъзе аз онҳо чунинаст :
рубоиёт
На лоиқи масҷидам на дар хӯрд кунишат
Эзад ёрб гули маро аз чаҳ сиришт
Чун кофари дарвешам ва чун қҳбаҳи зишт
На дайн ва на дунё ва на умеди биҳишт
Ободи хароботи з май хӯрдани мост
Хӯни ду ҳазор тавба дар гардани мост
Гар ман накунам гуноҳ , раҳмат ки кунад
Ороиши раҳмат аз гунаҳ кардани мост
Чун умр ба сар расад чаҳ Бағдод ва чаҳ Балх
Паймона чу пар шавад чаҳ ширин ва чаҳ талх
Хуш бош ки баъд аз ман ва ту моҳи басӣ
Аз слх ба ғарра ояд аз ғарра ба слх
Гӯйанд ба ҳашар гуфтугӯ хоҳад буд
Ваон ёри азиз тундху хоҳад буд
Аз хайри маҳзи ҷуз никуӣ ноед
Хуш бош ки оқибат накӯ хоҳад буд
Як нон ба ду рӯз агар шавад ҳосили мард
Вази кӯзаи шикастае дами обии сард
Маҳкӯм кам аз худӣ чаро бояд буд
ё хизмат чун худӣ чаро бояд кард
Ононкаҳи муҳӣти фазл ва одоб шуданд
Дар ҷамъи камоли шамъ асҳоб шуданд
Раҳи зини шаб торик набурданд бурун
Гуфтанд фасонае ва дар хоб шуданд
Гар гавҳар тоъатат насуфтам ҳаргиз
Вари гирди гунаҳи з рух нарафтам ҳаргиз
Навмеди ним зи боргоҳи карамат
Зеро ки якеро ду нагуфтам ҳаргиз
Аз ҳодисаи замони з оянда матарс
Ваз ҳарчӣ расад чу нест поянда матарс
Ин як дами нақдро ба ъушрати гузарон
Аз рафта миндишу з оянда матарс
Онам ки падеди гаштам аз қудрати ту
Парварда шудам ба ноз дар неъмати ту
Сад сол ба имтиҳон гунаҳ хоҳам кард
ё ҷурм манаст беш ё раҳмати ту
Ёрб ба дили асири ман раҳмат кун
Бар хотири ғампазир ман раҳмат кун
Бар пои хароботи рӯи ман бахшой
Бар дасти пиёлаи гири ман раҳмат кун
Бархез ва махӯр ғами ҷаҳони гузарон
Биншину ҷаҳон ба шодмонии гузарон
Дар табъи ҷаҳон агар вафое будӣ
Навбат ба ту худ наомадӣ аз дгарон
Аз тан чу равад , равони поки ман ва ту
Хиштӣ ду ниҳанд бар муғоки ман ва ту
Вонгоаҳ барои хишти гӯри дгарон
Дар колбудии кашанди хоки ман ва ту
Нокардаи гуноҳ дар ҷаҳон кист бигӯ
Ваон кас ки гунаҳ накард чун зист бигӯ
Ман бад кунам ва ту бад мукофот кунӣ
Пас фарқи миёни ман ва ту чист бигӯ
То кӣ ғам ин хӯрам ки дорам ё на
Венаи умр ба хуши дилии гузорам ё на
Дар даҳ қадаҳи бода ки маълумам нест
Кин дам ки фурӯ барам бар орм ё на
Донеи з чаҳ рӯй аўФтодаҳаст ва чаҳ роҳ
Озодии сарву сӯсани андари афвоҳ
Кин дорад сад забони валикини хомӯш
Ваон дорад сад дасти валикини кӯтоҳ
Афтодаи маро бо майу мастии корӣ
Моро з чаҳ мекунӣ маломати борӣ
эй кош ки ҳар ҳаром мастӣ додӣ
То ман ба ҷаҳони ндидмии ҳушёрӣ
Одам чу суроҳе буду рӯҳ чу май
Қолаб чу Не буд садое дар не
Доне чаҳ буд одамии хокии хайём
Фонӯси хаёлӣу чароғӣ дар вай