Ҳамчунин буд қиссаи Маҳмӯд
Бо Аёзи гузидаи масъӯд
Божгўни наълҳо нигар ба ҷаҳон
Шоҳи андари либоси бандаи ниҳон
Банда бар тахти шастаи ҳамчуи шаҳон
Шоҳ ҳамчун ғуломи бастаи миён
Не ғалат гуфтам ин набӯд накӯ
Ки яканд он ду шаҳи мубини шани ду
Бигузар аз ҷисм ва бингар андари ҷон
Ҳамчу дар сад вуҷӯди як имон
Банда бар тахти пари зи сӯрати шоҳ
Пас дуро як бибин гузари зи кулоҳ
Ном ӯ бандаасту маънии шоҳ
Гузар аз абри ному байни рухи моҳ
Дорад ин сарҳои беҳад ва ъад
Дар дилу ҷон худ биҷӯ зи аҳад
Шоҳи Маҳмӯди Аёзро чун ҷон
Доштӣ дӯсти ошкору ниҳон
Шаби зи ишқаши дамии нхФтӣ ӯ
Ҷузи ҳадисаш сухан нагуфтӣ ӯ
Гуфта то ҳам вазиру ҷумлаи кбор
Аз чаҳ аз мо Аёз шуд мухтор ?
Пеши шаҳ ба зи мости як мӯяш
эй аҷаби шаҳ чаҳ дид дар рӯйиш
Шоҳ чун фаҳм кард рози ҳама
Кард бар чанги ишқи сози ҳама
Хонд Аёзу вазирро бсзо
Ҷумлаи арқони давлати худ ро
Чун ҳама назд шоҳ ҷамъ шуданд
Аз амиру вазир ва ҳарки баданд
Гавҳар шаб фурӯз пеш оварад
Нӯш бинмудашон ва неш оварад
Шоҳ фармуд бо вазир ки гир
Ин гуҳарро ки нест ҳеҷ назир
Башиканаш хирад ва пас бурун андоз
Дили худро зи меҳр дар пардоз
Гуфт бо шаҳ , вазири к-эии султон
Гарчи ман чун танами ту ҳамчун ҷон
Гарчи ту ҳокимӣ ва ман маҳкӯм
Ҳукми ту оташаст ва ман чун мум
Кӣ раво дорам инки гавҳар ро
Шиканамгар буд хиради сар ро
Дар ҷаҳонгар бадии чунин гавҳар
Саҳл будӣ бҷстмии дигар
Додмии зари хридмӣ аз ҷон
Кардамӣ ман фидои шоҳи ҷаҳон
Кард шоҳи офариниши андари ҳол
Гуфт аз тести мунтазири аҳвол
Меҳрбонӣу оқилу хуши рой
Халқи хилқат буд ҷаҳони орой
Ҳар амӣрӣ ки бад ба ҳазрат ӯ
Аз ки ва аз мау баду некӯ
Ҳар якеро бихонад ва дод гуҳар
Гуфт инро ту башиканаш зутар
Гуфт ҳамчун вазири шамъи судӯр
Аз шикастан шуданд ҷумлаи нФўр
Ҳамаро кард шоҳи баси таҳсин
Ҳар якеро ниҳоди сад тамкин
Ҳама хўшдл шуданд ва шод шуданд
Ҳамаи сармаст ар ( ? аз ) Қубод шуданд
Шоҳ фармуд Аёзро пеши о
Чун ту кофари нӣии сӯии кеши о
Ин гуҳарро бигир ва башикан зуд
Бе таваққуфи зи дасти шоҳи рабӯд
Зад бар он гавҳар ӯ яке сангӣ
То нмондши зи гавҳарии рангӣ
Кард чун серумаи хиради он дар ро
Ҳамчуи санги Асияи ҷӯ ва бар ро
Баъд аз онаш чу гирд дод ббод
Пеши шаҳи бандагона сар биниҳод
Шоҳ гуфташ бигӯӣ ҳикмати ин
Чун шикастии бснг дар смин
Гуфт ӯ зонка амри шаҳи шиканам
Бар дар он ба буд ки санги занам
Худ дар амр шаҳаст ва он санг аст
Баҳр рӯпӯш биравӣ он ранг аст
То аз он ранг гавҳараш донанд
Бар сараши зари з ҷаҳл афшонанд
Лек онкас ки дар амри шинохт
Баҳри он сад ҳазор гавҳари бохт
Ҳарчӣ зод аз ҷаҳони фанояши дон
Гарчи бошад зар ва дару марҷон
Гӯнаи гавани ҷома аз баду зебо
Ҳамчуи бараду бтонаҳу дебо
Ҳамчунин ҳам таомҳои ҷаҳон
Лавни лавн аз биринҷ ва аз бирён
Сурху зарду сипед андар хон
Туршу ширин ба назд ҳар меҳмон
Руста аз хоки дони ту ин ҳама ро
Гашта матлӯби халқ чун рама ро
Ҳарчӣ аз хоки зоди хокаши байн
Гар туро ҳаст буии зи аҳли яқин
Гузар аз рангу буиу нақшу нишон
Чун ту ҷонӣ бирав сӯии ҷонон
Сӯй бе сӯии тоза чун мардон
Ҷӯад кун хеш чун ҷавонмардон
Макун аз буиу ранги раҳро гум
Кон буд орият чу май дар хам
Равшанӣ аз хураст на аз хона
Дар танати ҷон буд зи ҷонона
Зода ӣ хок агар на хок буд
Оқибат аз чаҳ рӯй хок шавад
Неку бади ҷумлаи андари охири кор
Хок гирданд ҳамчуи аввали бор
Байза ӣ ҷўзро чу ранг буд
Тифли нодони пеши зи ҷаҳли дӯд
Диҳад афзӯни баҳои хиради он ро
Кӣ пазирад бигӯ хиради он ро
Анксиро ки шуд хиради пешаш
Ранг ва бе ранги як буд пешаш
Ҳамчунин рангҳои хоки дижам
намефиребанд халқро ҳар дам
Пас яқини дон ки ҷумла хок баданд
Гарчи дар рангҳо наҳуфта шуданд
Хок ва бодаст қӯти нафас чу мор
Кмтрки хур аз он махӯр бисёр
То ки мор чу мӯри аждарҳо
Нашавад оқибат аз ин ду ?ҳулло
Пеш аз онкӣ шавад чу кӯҳи калон
Бикаш ӯро ба ханҷари имон
Зонка чун нафаси саркашат аз нон
Ҷоҳро мешавад зи ҷони ҷӯён
Нон буд хок ва бод бошад ҷоҳ
Ҷоҳ чоҳаст даври шӯ аз чоҳ
Зин ду шуд саркашу адуи фиръавн
Чун набӯдаш зи ҳақи анояту Авн
Қӯт мораст хок ва бод бидон
Ту ҳамон қӯт май хурӣ ба ҷаҳон
Чунки нон ва хӯриш шавад афзӯн
Талаби ҷоҳ сар кунад зи дарун
Сарвариро талаб кунӣ аз ҷон
Баҳр мерай шӯии ғуломи шаҳон
Дони ҳақиқати ғизоӣ нафас инаст
Нахурд зини ду онкии ҳақ байн аст
Ғайри ин луқмаи хургар инсонӣ
Майл кам кун ба қӯти ҳайвонӣ
Ҳикмату илм агар шавад хури ту
Набӯд ғайри ишқ дар хури ту
Зон хӯришҳо шӯии зи силки малик
Чун малик бар рӯй ба боми фалак
Аз чунон қӯт қӯтӣ зояд
Ки бидон рӯҳ то абад бояд
Бе силаҳии масофҳо шиканӣ
Душманонро зи бех ва бен бикунӣ
Ҳарчӣ хоҳӣ туро шавад мақдӯр
Доимо беғамӣ рӯй масрур
Дар раҳи ишқ бе қадами пўиӣ
Ёрро дар даруни худ ҷӯӣ
Худ набинӣ буруни худ чизе
Азтару хушку неку бади чизе
Ҳама бошӣ ту ва дигар набӯд
То намирӣ зи худ чунин нашавад
Чун шавад дар ту нест васфи башар
Зот ту бугзарад зи хайру зи шар
Зонка ин ҳар ду васфи аздоднд
Сар зада аз ҷаҳон аъдоданд
Зид ва наду адад буд ӣнҷо
Ин дуро нест дар яке гнҷо
Зонка аъдоди ҷумла ло гирданд
Чун дар охири сӯй худо гирданд
Зуди гӯи лои илоҳи алои аллоҳ
То зи ваҳдати шӯии тамоми огоҳ
Чунки аз ло кунӣ таваллои ту
Шӯии огаҳи зи сари алои ту
Зонка ло пардааст ҳақи ало
Парда бар дор то шӯии аъло
Хӯришу ҷоҳи хоку бод буд
Мори нафаси аждаҳо аз ин ду шавад
Чун аз ин ду ҳамеи хурии шабу рӯз
Кӣ шӯии ҳамчуи мқблони пирӯз
Ҳам ҳамин мор оқибат кашадат
Ҳамчуи куффор дар сқр кашадат
Ҳамчуи луқмони ғизои зи ҳикмати хур
То шӯии айни нур ҳамчун хур
Чашма ӣ нури лоязоли шӯй
Маъдани илми зулҷалоли шӯй
Илму ҳикмати ғизоӣ амлок аст
Суфра ва хон он бар афлок аст
Гирд он хон пок бе поён
Ошиқонанд нишаста ҷовидон
Пешашон бе шумори нақлу шароб
Созу овоз ва ноӣу чангу рубоб
Дар чунон ҷаннатӣ ки ҳаст дар ӯ
Ҳурёни шукри лабу маи рӯ
Чор ҷӯйаст андар ӯ чу равон
Шаҳду шеру шаробу оби равон
Зон навои барг ва бар шудаи рақсон
Гашта пари бор аз он ҳавои ағсон
Тарабу завқу ъшртш боқӣ аст
Ошиқонро дар он худо соқӣ аст
Ҳарки дар хоки покро талабед
Инчунин айшро ҳамеша сзид
Ҷинату ҳури аҷр ӯ омад
Ки зи ҷони роми амр ҳў омад
Ҳарки дар хеш дид соқӣ ро
Ёфт ӯ нақди малики боқӣ ро
Ҳар ки ӯ ҷони пок дар тани хок
Ёфт , раст аз зиёну нақсу ҳалок
Дар замини дижами з хок раҳед
Бар фалак рафт ва он қамарро дид
Кам хур аз хок то нагардӣ хок
Соз ҳамчун фириштаи қӯт аз пок
То шавад нафаси дуни мутӣъи хирад
Рӯҳро аз балоу ранҷи хирад
Чунки ғолиб шавад хирад бар тан
Фаршу аршати намояди андари тан
Бе ҳиҷобии ҷамоли ҷони бинӣ
Сари бнҳФтаҳро аёни бинӣ
Вораӣ зини ҷаҳон чун зиндон
По наҳй дар биҳишти ҷовидон
Ҳамчуи исо рӯй фарози фалак
Зери пои ту сар ниҳанд малик
Авлиёро ки оқиланд бидон
НФрибди нуқӯши куну макон
Ҳамаро ончунонкӣ ҳаст ба илм
Дидаанд аз баланду паст ба илм
Набӯдашон назар ба зоҳири кор
Чун аз эшон ниҳон нашуд асрор
Дида дар ранҷи ганҷҳо мадфӯн
Ёфта дар камии наҳуфтаи фузун
Шарҳи ин роз бишинав аз қуръон
Ончии макрӯҳи тести хайраши дон
Вончаҳ бошад ба назд ту маҳбӯб
Ҳаст он шари маҳзи номатлӯб
Пеши бино буд баду зебо
Ҳамчуи хуршеди осмони пайдо
Шабаҳро аз гуҳари шиносад ӯ
Кӣ буд як буриши баду некӯ ?
Илми ҳақро чу мазҳаранд эшон
Пешашони рӯ ки раҳбаранд эшон
Бартаранд аз самоу арши ъло
Ҳама ҳастанд пари зи нури худо
Бибарандати варои ҳафт фалак
То шӯии рашки ҷину инсу малик
Ҳам фалаки ҳам малик шаванд ғулом
Чунки эшон ниҳанд он сӯи гом
Ҳама зон гоми ком ҳо ёбанд
Чун мау меҳр ва бефалак тобанд
Пеши гуфторашони гуҳар чаҳ буд ?
Пеши рухсорашони қамар чаҳ буд ?
Он ҷаҳони акси нур эшон аст
Гарчи бе ҷисми он ҷаҳон ҷон аст
Он ҷаҳони қадими поянда
Кини ҷаҳон аз вайаст зоянда
Ақли ҷузвӣ куҷо расад сӯии он
Чунки ақл куласт саргардон
Васфи мардон агар кунам сад сол
Буд аз конишон кам аз мисқол
Домани шайхро мҳл аз даст
То шӯии олӣ ва наМонӣ паст
То барад ӯ турои варои сипеҳр
То зи меҳраши шӯй чу чашма ӣ меҳр
Амр ӯро мада ба гавҳарҳо
Амр ӯро чу нест ҳеҷ баҳо
Башикан аз баҳри амр ӯ чу Аёз
Гавҳар ҳастят ба санги ниёз